М
і
407,3
383,5
383,9
404,1
394,7
х
420,0
385,6
381,6
406,2
384,2
374,0
378,9
398,4
418,4
412,5
368
394,8
399,5
350,2
390,5
400,3
l
414,5
395,0
400,3
421
4
n
5
5
5
5
20
∑х
2036,6
1917,3
1919,3
2020,7
7893,9
Hi
829547,912
735207,858
736742,50
816645,70
3118144,0
∑х
2
830478,70
737384,65
737338,11
817069,13
3122270,6
H=3115682,86
Девиаталар:
D
x
= 2461,11
D
z
= 4126,62
D
y
= 6587,73; n
0
= 5
Вариансалар:
= 820,37
= 257,91
= 112,49
Еркіндік дәрежелер саны
v
x
= 3
v
z
=16
v
y
= 19
Тұқым қуалау коффициенті (Снедокор бойынша) және
оның сенімділігі (Фишер бойынша)
h
2
= 0,30;
F
эмп
= 3,20
F
st
= 3,2 - 5,3 - 9,0 P = 0,95
Кесте 2 − «Багратион-2» шаруа қожалығы сиырларының салмағының өзгергіштігі мен
тұқым қуалауы
Жасы, жыл
n
Шешесі
Қыздары
h
2
= r ± m
r
M±m
Ϭ
M±m
Ϭ
3
43
462,4±7,2
47,2
472,5±7,6
50,3
0,08±0,14
4
40
501,5±6,9
43,6
514,6±8,3
52,5
0,13±0,16
5, одан үлкен
78
529,4±5,8
51,2
548,3±6,4
56,7
0,24±0,12
Бұл топтардың арасындағы қыздарының орташа салмақтарының жоғарлау себебі,
олардың арасынан өнімділіктері жоғары белгілі малдардың болуынан. Тұқым қуалау
коэффиценті аз мөлшерде болған (0,08-0,24).
Жаппай фенотиптері бойынша малдарды тұқымдарына беру қасиеттері бойынша
таңдағанда, олар сиырлардың әртүрлі дамуындағы өнімділік көрсеткіштерінде байқалған.
Бірінші және екінші бұзаулаған сиырлардың тірі салмақтары толық жастағы
сиырлардың коэффицентіне тең болды. Орташа таңдалған көрсеткіштерден асып кеткен
малдарды екі топқа бөледі. Бірінші топтағы 79 бас аналық сиырлардың салмақтары 565,4 кг
(Cv=6,4) болған, ал екінші топтағы 82 бас сиырлардың салмақтары 512,9 кг (Cv=7,5) болды.
Екі топтағы қыздарының орташа тірі салмақтары шешелеріне қарағанда 15,9 кг-ға
артық болған.
ISSN 1607-2774
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университетінің хабаршысы № 4(92)2020
286
Екі топтағы жақсы және нашар аналық малдардың қыздарының арасында 559,5 кг
(Cv=7,6) – бірінші топтағы, 555,9 кг (Cv=8,8) – екінші топтағы белгілері бойынша
айырмашылықтары көп болмады. Сонымен бірінші топтағы қыздары шешелерінен 5,9 кг-ға
аз болған. Ал, екінші топтағы қыздары шешелерінен 43,0 кг-ға артық болған.
Асыл тұқымды мал табынындағы селекциялық-генетикалық зерттеулердің нәтижелері
селекцияда малдарды фенотиптері бойынша таңдауда болады.
Мал табынын жақсарту үшін белгілердің өзгергіштігі арқылы таңдау керек. Жас
малдарды ерте жастарында жаппай орынды таңдағанда тірі салмақтарының қайталануы
денелерінің салмақтары толық жетілгенге дейін қайталанып отырады.
Зоотехниктердің айтуларында малдардың жақсы генетипін таңдау үшін оларды
фенотиптері жақсы малдар арасынан таңдау керек деп айтты. Кейбір малдардың фенотиптік
көрсеткіштері жақсы болғанмен генетиптік көрсеткіштері жақсы бола бермейді.
Әдебиеттер
1. Бегімқұлов Б.К. Биометрия. – Алматы: Нұр-Принт, 2011. – Б.27-29.
2. Красота В.Ф. Разведение сельскохозяйственных животных. – Москва: Агропроиздат,1999. – С.17.
3. Шеффе Г. Дисперсионный анализ. - М.: Наука, 2011. – С.51-55.
НАСЛЕДУЕМОСТЬ СЕЛЕКЦИОННЫХ ПРИЗНАКОВ
С.Т. Төлен, К.Х. Нуржанова, А.М. Заманбекова
Достарыңызбен бөлісу: |