занды процесс болды. Данышпан Абай казак халкынын елеуметак дамуын енбекпен бай ланыстырады. Енбектщ терен елеуметтхк менхн тусхндхредх. Гуламанын шыгармаларында енбек когамдык прогрестщ непзх, материалдык кунды- лыктарды шыгару кезх, халыктын турмыс денгейш тузетудш басты куралы ретхнде баяндалады. Сол кезде журт арасында енбекке катысты хсалыпта- скан немкурайлылык, ерхншектхк, жалкаулык сиякты келенсхз кубылыс- тардын елеуметак менхн ашып, олардын когамнын алга басуына кедергх болып отырганын, халыктын негхзп белхпнхн материалдык жагдайынын темендхгхн айта келхп, хальчсты аянбай жумыс хстеуге шакырды. Кедей- лхктхн мотивш енбексхздхктен хздеген Абай «Енбек жок, карекет жок казак кедей, тамак андып кайтедх тентхремей?» деп кынжыла жазды. Енбек етушх адамга шаруашылык журпзгенде «жинакылык керек, ербхр жинакылык тубх кенхш болады»2 деп, енбектх утымды жургхзуге насихаттайды, ейткенх утымды енбек ету елеуметтхк прогреске жеткхзудхн жолы, кедейлхктен шыгудын бхрден-бхр басты куралы едх. Кедейлхкпен куресе алмаган, одан шыга алмаган кхсх кер келедх3. Ецбектщ сипаты мен мазмунына ерекше мен берген Абай: Тубхнде баянды енбек епн салган,
Жасынан оку окып, бшм алган, — деп, епн салу мен бшм алудын баянды енбек екенш корытады. Баянды енбектх ол материалдык иплхктердх ендхрудхн жене адамнын муктажын канагаттандырудын манызды кезх деп тусхндх. 'Абай. 2 томдык шыгармалар жинагы. 2-т. Алматы, 1986. 107-6.
2 Бул да сонда. 100-6.
3 Бул да сонда. 157-6.
87
Казак когамында халыктын бэр» б1рдей енбекке тартылмай, онын белгш бщ белш жумыссыз болды. Абай онын жагымсыз элеуметпк сал-
