Кұралы. Орал: М.Өтемісов атындағы БҚм у бак, ж эне баспа орталығы, 2007



Pdf көрінісі
бет71/87
Дата24.01.2023
өлшемі3,47 Mb.
#166222
1   ...   67   68   69   70   71   72   73   74   ...   87
Байланысты:
сімдіктер систематикасы О у ралы

Картоп - Solanum tuberosum. 
Азыктык жэне 
техникалық маңызы зор, мэдени ж ағдайда кең тараган өсімдік. Гүлдері 5- 
бөлікті, актиноморфты, ак, ашык-сия, сарғыш-қызғыш реңді, Ж емісі шырынды 
жидек, 2-үялы, өркен үшындағы гүлдерден пайда болады. Ж емісінің күрамында 
алкалоид болады, сондыктан улы. Ж ер асты бұта-сталондарда түйнек (түрі 
өзгерген жер асты өркені) жетіледі. Түйнегініц кұрамында 25% -ға дейін 
крахмал, 78% -ға жуык су 
болады. Отаны - Чили, Оңтүстік А мерика. Бүл 
аймактарда картоптын жабайы түрлері өседі. Еуропага, Испанияға 1560-1570 
жылдары келген, ал Ресейге 1703 жылы Петр 1 әкелген. 
Картоптан 200 түрлі 
тағам дайындалады.
Баклажан - Solanum melangina 
Ж емісі- сопақш а келген күлгін-көк 
түсті жидек жеміс. Біржылдык өсімдік, мэдени дакыл (Кавказда, Орталык 
Азияда, Украинада, Қазакстанда өсіріледі). Отаны - Үндістан.
Бүл туы сқа 
қара алқа 
- воранежка - Solanum nigrum 
жатады. 
Біржылдык арамшөп, жемісі - жидек жеміс. Тағамға пайдаланады.
Ащы алка - S.dulcamara. 
Кулгін-көк гүлдері жэне аш ы к кызыл жидегі 
бар (қасқыр жидегі) жартылай бүта. Көленке сүйгіш өсімдік (сциофит). Ж абайы 
өседі.
Қызанак 

томат - Licopersicom. 
Біржылдық шөптесін өсімдік. Гүлдері 
сары түсті. Ж емісі - ж идек жеміс, қызыл немесе сары түсті. Іріктемелері өте 
көп. Ж емісінің күрамында С дәрумені болады. Отаны - О нтүстік Америка. 
Сонымен катар бул туы сқа кызыл немесе бұршаққынды бүрыш жатады. 
Ж артылай бута тропикалык Америкада таралған. Біржылдык мэдени дакыл, 
дәмдегіш өсімдік. А щ ы, етті, хош иісті іріктемелері бар.
И тж и д ек -
Atropa 
- красавка (бешеная вишня). Бұл биік (2 м), 
көпжылдык шөптесін өсімдік. Қою-кызыл түсті, ірі гүлдері жэне 
шиеге уксас 
жемісі болады. Қьірымда, Кавказда арнайы ш аруа кожалыктарында кен 
өсіріледі. Өсімдіктің барлык мүшелерінде улы атропин болады. М едицинада 
жүрек ауруларына қарсы, көз қарашағын үлкету үшін колданады. Бул 
өсімдікпен уланғанда кусу, іш өту, терінің кызаруы байкалады («белла» - әйел 
(дама), «донна» - әдемі (красавица).


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   67   68   69   70   71   72   73   74   ...   87




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет