Джакупова Жанар Ерекеевна Неизвестно 4 Шапекова Нэля Лукпановна Декан факультета Əзірлеуші: Колпек Айнагүл, -неизвестно hoa 3213 Химияны оқыту əдістемесі пəні бойынша оқу (модульдік) жұмыс бағдарламасы
Көрнекі эксперимент оқыту әдісі ретінде. Химияны оқытуда экспериментті
жүктеу/скачать 2,22 Mb. Pdf көрінісі
|
umkd 3
- Бұл бет үшін навигация:
- Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті Оқу әдістемелік кешен Алтыншы басылым
| Көрнекі эксперимент оқыту әдісі ретінде. Химияны оқытуда экспериментті
әдістемеліктерді қолдану формалары. Жоспар: 1) Барлық оқушылардың бір уақытта қабылдауы үшін есептелген химиялық заттарды (заттар мен химиялық реакцияларды) зерттеу; 2) эксперименттің мақсаттары мен міндеттерін белгілеу; 3) тыңдаушылардың тәжірибелік қызметі; 4) химиялық эксперимент техникасын меңгеру. Химиялық эксперимент химия пәніне ерекше нақтылық береді. Бұл білімді нанымға айналдыру арқылы теорияны практикамен байланыстырудың ең маңызды әдісі. Әдістемелік әдебиеттерде сіз оқыту үшін қолданылатын химиялық эксперимент тұжырымдамасының көптеген әр түрлі тұжырымдамаларын таба аласыз: «мектептегі химиялық эксперимент», «химиядағы оқушылардың эксперименті» және т.с.с. осы ұғымдардың алуан түрлілігінде орталық. Оқу-химия экспериментінде келесі компоненттер жиі кездеседі: 1) барлық оқушылардың бір уақытта қабылдауы үшін есептелген химиялық заттарды (заттар мен химиялық реакцияларды) зерттеу; 2) эксперименттің мақсаттары мен міндеттерін белгілеу; 3) тыңдаушылардың тәжірибелік қызметі; 4) химиялық эксперимент техникасын меңгеру. Осы жалпы компоненттер негізінде оқу химиялық экспериментінің тұжырымдамасын химия объектілерін тануға және оқушылардың эксперименттік белсенділігін дамытуға бағытталған оқыту процесінің арнайы ұйымдастырылған фрагменті ретінде ұсынуға болады. Мектептегі химия курсында эксперимент - бұл зерттеу әдісі, жаңа білімнің қайнар көзі Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті Оқу әдістемелік кешен Алтыншы басылым және құралы ғана емес, сонымен қатар зерттеу нысаны болып табылады. Химиялық эксперимент ең маңызды функцияларды орындайды: білім беру, тәрбиелеу (адамгершілік, рухани, еңбек, эстетикалық, экономикалық және т.б.) және дамыту (оның ішінде есте сақтау, ойлау, эмоциялар, ерік, мотивтер және т.б.). Химиялық эксперимент белгілі бір функцияларды орындайды - ақпараттық, эвристикалық, критериалды, түзетуші, зерттеу, жалпылау және идеялық. 1. Ақпараттық функция химиялық эксперимент заттар мен құбылыстарды білудің бастапқы көзі ретінде қызмет ететін жағдайларда көрінеді. Тәжірибе арқылы оқушылар заттардың қасиеттері мен өзгерістері туралы біледі. Бұл жағдайларда құбылыстар нақты өмірде қалай болса солай қарастырылады. Белсенді танымдық іс-әрекетке қатыса отырып, студент химиялық құбылыстың мәніне еніп, оны эмпирикалық деңгейде игеріп, алынған материалды әрі қарайғы таным тәсілі ретінде қолдана алады. Эвристикалық функция фактілерді анықтап қана қоймай, сонымен қатар химиядағы көптеген эмпирикалық түсініктерді, тұжырымдарды, тәуелділіктер мен заңдылықтарды қалыптастырудың белсенді құралы ретінде қызмет етеді. Ең қарапайым мысал, факт тәжірибе негізінде анықталғанда: студент индикатор ерітіндісіне (фенолфталеин) бірнеше тамшы натрий гидроксиді ерітіндісін қосқанда, бұл индикатордың сілтінің әсерінен түсі өзгеретініне көз жеткізеді. Көбінесе фактіні анықтау әлдеқайда қиын. Мысалы, мырыштың бір бөлігін тұз қышқылының ерітіндісіне түсіру арқылы студент мынаны анықтайды: біріншіден, мырыш тұз қышқылының ерітіндісімен әрекеттеседі; екіншіден, осы реакция нәтижесінде газ бөлінеді; және ерітіндінің тамшысы стаканға буланған кезде студент, үшіншіден, осы реакция нәтижесінде жаңа зат - хлорлы мырыш пайда болғанын анықтайды. Оқу іс-әрекетінде химиялық эксперимент фактілерді анықтауға мүмкіндік беріп қана қоймай, сонымен қатар көптеген химиялық түсініктерді қалыптастырудың белсенді құралы ретінде қызмет етеді. Мысалы, «катализатор» ұғымының алғашқы қалыптасуы марганец (IV) оксиді қатысында сутегі асқын тотығының ыдырауындағы қарапайым химиялық тәжірибеге негізделген: Марганец (IV) оксидінің бес түйіршіктері пробиркаға 2 мл 10% сутегі асқын тотығы ерітіндісімен батырылады. Оттегінің интенсивті бөлінуі басталады, оның болуы балқып жатқан сынықпен тексеріледі. Жарқыраған дақ жануды тоқтатқаннан кейін пробиркадағы сұйықтықты абайлап ағызып, оған тағы 2 мл бастапқы сутегі асқын ерітіндісін құйыңыз. Тағы да оттегінің дәлелі. Тәжірибе үш рет қайталанады. Бақылаулар негізінде студенттер марганец (IV) оксиді реакция кезінде тұтынылмайды деген қорытындыға келеді. Содан кейін олар «катализатор» - химиялық реакция жылдамдығын өзгертетін, бірақ оны жүзеге асыру кезінде тұтынылмайтын зат ұғымының анықтамасын дербес тұжырымдайды. Химиялық эксперимент тәуелділіктер мен заңдылықтарды шығаруға да мүмкіндік береді. Мысалы, химиялық реакцияның жылдамдығын зерттегенде, оқушылардың өздері реакция жылдамдығының әрекеттесуші заттардың концентрациясына тәуелділігін анықтайтындай етіп, оқу процесін ұйымдастыру қажет. Осы мақсатта оларға калий йодиді ерітіндісінің сутегі асқын тотығы ерітіндісімен крахмал қатысуымен өзара әрекеттесуін жүргізуді ұсынуға болады. Сутегі асқын тотығының ерітіндісі құрамында калий йодидінің крахмалы бар ерітіндісі бар үш пробиркаға құйылады: алғашқы пробиркаға бастапқы концентрациясы (3%), екіншісіне - екі рет, ал үшіншісіне - төрт рет сұйылтылған. Сағаттың немесе метрономның көмегімен екінші пробиркада реакция біріншісіне қарағанда екі есе, ал үшіншісінде - төрт есе баяу жүретіндігі жазылған. Тәжірибе негізінде студенттер реакция жылдамдығы әрекеттесуші заттардың концентрациясына тура пропорционалды деген қорытындыға келеді. Тәжірибеден алынған тұжырымды «уақыт - концентрация» координаттарында графикалық түрде жасауға болады. Бұл жол: эксперименттен графикаға, ал одан теңдеуге эвристикалық қорытынды жасаудың ең |