Металл минералдарына мыналар жатады:
• Қара металдар (темір, марганец, хром, титан, ванадий)
• Түсті және сирек металдар (мыс, қорғасын, мырыш, алюминий, никель, кобальт,
сурьма, висмут, қалайы, вольфрам, молибден, тантал, ниобий және т.б.)
• Асыл металдар (алтын, платина, күміс)
Металл емес минералдарына мыналар жатады:
• Бағалы және қымбат тастар (алмаз, изумруд, янтарь және т.б.)
• Таулы-химиялық шикізаттар (тас тұзы, бор шикізаты, флюорит, натрий сульфаты,
табиғи сода, мышьяк, кальцит)
• Агрохимиялық шикізат (апатит, фосфорит, калий тұзы, күкіртті шикізат, азотты
шикізат)
• Өндірістік шикізат (асбест, магнезит, графит, тальк, барит, бентонитті саз, каолин,
слюда)
• Құрылыс материалдары (әктас, доломит, саз, шунгит, гипс, ангидрит, құрылыс
тастары, құм, дала шпаты, нефелин, шыны құм, кремнийлі жыныстар)
• Көмір (қара көмір, тас көмір, антрацит) жанғыш заттар
• Торф
• Уран, торий
Минералды шикізаттың жекелеген түрлерінің мәні олардың қолдану аймағына және
(энергия өндірісі, аспап жасау, тұтыну тауарларын өндіру және т.б.), сондай-ақ олардың
сирек кездесетіндігіне байланысты анықталады.
Қорғаныс өнеркәсібі мен оның шикізат базасының үздіксіз жұмыс істеуін
қамтамасыз ету үшін қажетті минералды шикізатты кейде стратегиялық деп атайды.
Әр түрлі штаттарда заң тұрғысынан минералдардың әр түрлі топтары ажыратылатын
жүйе бар: Қазақстан Республикасында екі топқа бөледі.
Біріншісіне лицензиясыз игеруге болатын минералдар жатады: құмтас, бор, гранит,
диорит, гипс және т.б.;
Екіншісіне өндіру үшін лицензия беру қажет болатын пайдалы қазбалар жатады:
металл кендері, жер асты сулары, көмір және т.б.
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия
ұлттық университеті
Пәннің оқу-әдістемелік кешені
Достарыңызбен бөлісу: |
