Кафедрасы
жүктеу/скачать 1,66 Mb. Pdf көрінісі
|
| ұлттық университеті
Пәннің оқу-әдістемелік кешені Басылым: алтыншы көрсеткіштерін, еңбек ресурстарының материалдық және ұдайы өндірісін сақтау мен жасау жағдайларын өзгертеді. Табиғи ресурстарын табиғат пайдаланушы, яғни шаруашылық немесе басқа қызметтің бастамашысы немесе тапсырыс берушісі, сонымен қатар табиғатпен өзара әрекеттесетін заңды және жеке тұлға пайдаланады. Ресурстық сыйымдылыққа соңғы өнімді құрайтын компоненттер мен оны өндіру процесінде тұтынылатын компоненттер кіреді. Өндірістің ресурстық сыйымдылығын анықтағанда ресурстардың екеуі де (интегралды ресурс) және олардың жеке компоненттері де қарастырылады. Экономиканың жекелеген салаларында бір типтегі ресурстарға деген қажеттілік бірнеше ретттілікпен ерекшеленуі мүмкін. Өндірістің ресурстық сыйымдылығы экономикалық салалардың орналасуын анықтайтын маңызды факторлардың бірі болып табылады және территорияның табиғи- ресурстық әлеуетін (потенциалын) бағалау кезінде ескеру қажет. Мысалы, өнімнің жекелеген түрлерін өндірудің су сыйымдылығы келесідей: 1 тонна бидай дәнін өндіру үшін 400-ден 1000 м 3 су қажет, 1 тонна күріш - 1000-нан 5000 м 3 -ге дейін, 1 тонна мақта - 10000 м3. 1 тонна сиыр етін өндіру үшін 30000 м 3 су қажет. Кейбір салаларда судың меншікті шығыны келесідей: көмір - 3-5 м 3 / т; май (тазарту) - 30-50 м 3 / т; болат 50-150 м 3 / т; шойын - 150-200 м3 / т; қағаз - 200-400 м 3 / т; химиялық тыңайтқыштар - 300-600 м 3 / т; мақта маталары - 300-1000 м 3 / т; синтетикалық талшық - 2500-5000 м 3 / т. Кез-келген экономикалық қызметтің ресурстар сыйымдылығын бағалау кезінде өнімнің нақты түрлерін өндіру үшін тікелей қолданылатын табиғи ресурстар түрлерінің көлемін ғана емес, сонымен қатар ауа сыйымдылығы, энергия сыйымдылығы, жұмыс күші т.б., сонымен қатар технологиялық процестер кезінде экожүйенің бұзылу дәрежесі сияқты факторларды ескеру қажет. Сондай-ақ олардың экономиканың басқа салаларына әсерін бағалау қажет. Мысалы, ауылшаруашылық жерлерін суландыруда қолданылатын су басқа технологиялық циклдарға қатыса алмайды, өйткені ол ішінара буланады, ішінара өнім құрамына енеді. жүктеу/скачать 1,66 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|