Минералды ресурстарды есепке алу. Минералды шикізаттың кез-келген
мемлекеттің экономикасы үшін маңыздылығы минералды-шикізат базасының жағдайын
есепке алу мен бақылаудың қатаң реттелген жүйесінің қалыптасуын анықтайды. Мысалы,
Америка Құрама Штаттарының Тау-кен бюросы 1975 жылы Дүниежүзілік тауарлық-
іздестіру жүйесін құрып, мемлекеттік сатып алу үшін пайдалы қазбалардың көздерін
анықтады. Жүйе пайдалы қазбалар кен орындарын бағалауға және есепке алуға, пайдалы
компоненттерді шығаруға кететін шығындарды есептеуге және соңғы өнімнің бағасын
анықтауға, шикізаттың жекелеген түрлеріне арналған кен орындарының нарықтық
модельдерін жасауға мүмкіндік берді. Бұл жүйе АҚШ-тағы және басқа елдердегі 200 мың
кен орны бойынша топографиялық және сәйкестендіру деректерін қамтыды. Осы
ұсыныстарды іске асырудың бастапқы кезеңі ретінде «пайдалы қазбаларды», яғни
нарықтық құны бар жер қойнауындағы пайдалы қазбалардың қорлары мен ресурстарды
есепке алу қарастырылған
Канадада 1969 жылдан бастап елдің мемлекеттік мекемелері мен компанияларында
кеңінен қолданылатын жер қойнауы мен жер қойнауын пайдалану туралы ақпаратты
сақтау, өңдеу, іздеу және берудің мемлекеттік жүйесі жұмыс істеп келеді.
Құрылған жүйе күрделі және жер қойнауын пайдаланудың барлық кезеңдері:
геологиялық суретке түсіру мен іздестіруден кен орындарын барлауға және тау-кен
жұмыстарына дейін туралы ақпаратты қамтиды.
Сонымен, шет елдердегі жер қойнауын пайдалану саласындағы есепке алу
объектілері болып пайдалы қазбалардың кен орындары мен қорлары (ресурстары)
табылады. Құрылымы мен мазмұны бойынша жер қойнауын пайдалану объектілерін
бағалау мен есепке алу жүйелері кадастрлық типке жақын.
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті Пәннің оқу-әдістемелік кешені