Сондай-ақ Қазақстан ономастикасыны ң тарихи-әлеумөттік мәселелері қарастырылады. Кітап қалың оқырман қауымға арналған


Мекемтас Мырзахметулы «Қазақ қалай орыстандырылды?»



Pdf көрінісі
бет140/214
Дата16.02.2023
өлшемі5,42 Mb.
#168959
1   ...   136   137   138   139   140   141   142   143   ...   214
Байланысты:
myrzakhmetov m kazak kalai orystandyryldy

Мекемтас Мырзахметулы «Қазақ қалай орыстандырылды?»
Осы қалыпты орнықтыруға кеңес берді. 1903 жылы 
Әулиеата қаласында ашылған қыздар гимназиясы 
да осы саясаттың ағарту саласындағы жемісі еді.
Профессор Ильминскийден басталған аралас 
мектеп арқылы шоқындырып орыстандыру, үлтсыз- 
дандыру арманы аралас мектеп арқылы өмірге 
осылайша жол тартқан еді. Қазақтан шыққан кеңсе 
қызметіндегі алғашқы шала қазақтар мен ада 
қазақтар осы аралас мектептің «жемістері» болатын.
Ресей 
им периясы ны ң 
өзінің 
отарш ы лды қ 
саясатының басты мақсаты - отарланған бөгде ұлт 
атаулының бәрін ортақ бір дінге, бір тілге келтіру 
арқылы саяси бір тұтас организмге айналдырудан 
басқа мақсат жоқ еді. Осы ұлы державалық сая- 
сат орыс халқын монотілді халыққа айналдырып 
жібергенін бүгінде күнде көріп, танып, біліп отырмыз.
«Көн қатса қалыбына» дегендей, халықтар 
достығын ұрандатып шыққан больш евиктер де 
Ресейдің ұлы державалы қ саясатынан түпкілікті 
түрде қол үзе алмай, сол отаршылдық саясаттың 
мұрагеріне айналып кетті. Ресей отарында болған 
халықтардың бәрі де түптің түбінде бір-біріне сіңісіп 
(слияния наций) кететінін В. И. Ленин де қолдап: 
«Целью социализма является не только уничтоже- 
ние раздробленности человечества на мелкие госу- 
дарства и всякой обособленности наций, не толь- 
ко сближение наций, но и 
слияния их» 
(Том 27, 
с. 250), - деп, ішкі танымындағы орыстандыру 
ниетін сол тұста-ақ ашық айтып жазған болатын. 
Осы басты идеяны ұстанған КОКП ОК-ті 194 ұлт пен 
ұлыстан тұратын этностарды біртұтас кеңес халқы- 
на, яғни орыс тілді халыққа айналдырудың идея-


260
Су басынан тұнар болар!
сын кемелденгенсоциализмдіқұрузаманы ндажүзеге 
асыруға күш сала кірісті. Кейбір мүлде мәңгүрттен- 
ген бозөкпелер төлқұжатына ұлтын «советтік ұлт» 
деп көрсетуге ұрынды. Осы ұлы державалы қ 
шовинистік саясаттың бет алысын ұлы төңкеріс 
болмай тұрып-ақ ерте сезінген А. Байтұрсынұлы 
1914 жылы «Қазақ» газетінде жарияланған «Баста- 
уыш мектеп» деп аталатын атақты мақаласында: 
«...оры сш а школдарда тәртіп те бар, құралдар да 
сай, мөлшер, жоспар - бәрі де бар. Бірақ сонысы- 
на қарай пайдасы аз. Олардың пайдасын кемітіп 
отырған бір-ақ нәрсе -


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   136   137   138   139   140   141   142   143   ...   214




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет