Бағдарламасының құрылымы (Силлабус)

Топы
рақ
ты
ң 
ж
алп
ы
геог
рафия
лы
қ 
таралу
заңд
ы
лы
ғы
. 
Қаз
ақ
ст
ан 
ж
әне
әлем 
топы
рақ
тары
Топырақтың 
таралу 
заңдылықтары, 
жіктелуі. 
Арктикалық 
туындыралық, 
орманды-
тайгалы зона топырақтары. Қазақстанның 
орманды дала аймағының қара топырақтары 
2 
7 
Қазақстанның қуаң дала және шөлейт 
аймағының 
қара-қоңыр 
топырақтары. 
Қазақстанның 
шөл 
аймағының 
топырақтары, тұзды топырақтар 
2 
8 
Қазақстанның таулы аймақтарының орман 
топырақтары 
2 
9 
ҚР жер қоры, топырақты қорғау, жерді 
қайта қалпына келтіру 
2 
10 
Барлығы 
20
 
3.2 Зертханалық-практикалық сабақтар тізімі 
Мод
уль
ат
ауы
Тақырып атауы 
ЗТС тапсырмасы 
Көлем, 
сағ. 
Апта 
Топы
рақ
құра
уш
ы
фак
торлар 
ж
әне 
топы
рақ
қ
асие
тт
ері
 
Минералдардың 
физикалық 
қасиеттері және тау 
жыныстары туралы 
түсінік 
Т: 
Минералдар 
туралы 
ұғыммен, 
олардың физикалық қасиеттерімен және 
тау 
жыныстарының 
қасиеттерімен, 
классификациясымен танысу. 
М: 
Минералдардың 
коллекциясын 
қолданып оларды физикалық қасиеттері 
бойынша сипаттап минералдарды бір 
бірінен ажырата білу 
4 
1-2 
Орман 
топырақтарының 
морфологиялық 
белгілеріне 
сипаттама 
Т: 
Топырақтың 
морфологиялық 
белгілерімен танысу және топырақ 
кескінін сипаттауды игеру
М: Морфологиялық белгілерді топырақ 
үлгілері 
бойынша 
анықтау 
және 
олардың агрономиялық құндылығын 
бағалау. Монолитті сипаттап дәптерге 
жазу (үлгі бойынша). 
2 
3 
Топырақ үлгілерін 
талдауға дайындау, 
гигроскопиялық 
және максималды 
гигроскопиялық 
ылғалдылығын 
анықтау 
Т: 
Топырақтың 
гигарскопиялық 
ылғылдылығын анықтауды игеру
М:. 
топырақ 
үлгілерін 
талдауға 
дайындауды 
және 
топырақтың 
гигарскопиялық 
ылғылдылығы мен 
максималды 
гиграскопиялық 
ылғалдылығын анықтауды үйрену 
4 
4-5 
Топырақтың 
гранулометриялық 
құрамын далалық 
әдіспен анықтау 
Т: 
Н.А.Качинский 
бойынша 
топырақтың 
механикалық 
элементтерінің және гранулометриялық 
құрамның жіктеуімен танысу
М: Далалық жағдайда топырақтың 
гранулометриялық құрамын анықтау 
әдістерін үйрену 
2 
6 

Топы
рақ
құра
уш
ы
фак
торлар 
ж
әне 
топы
рақ
қ
асие
тт
ері
Топырақтың 
тығыздылығын 
және 
қатты 
фазасының 
тығыздылығын 
анықтау. Топырақ 
қуыстылығын 
есептеу 
тәсілі 
бойынша анықтау 
Т: Топырақтың қатты фазасының 
тығыздылығын пикнометрлік әдіспен 
анықтауды игеру.
Топырақтың қуыстылығын формула 
арқылы есептеуді және қуыстылықты 
бағалауды игеру.
М: Топырақтың тығыздылығын, табиғи 
құрылымы бұзылған үлгілерден және 
табиғи жағдайда анықтауды, қатты 
фазасының 
тығыздылығын 
пикнометрлік 
әдіспен 
анықтауды, 
қуыстылығын есептеуді игеру. 
2 
7 
Топырақтың жалпы 
гумусын 
И.В.Тюрин 
тәсілімен анықтау 
Т: Топырақ гумусының маңызымен 
танысу. 
М: топырақтағы гумусты И.В.Тюрин 
әдісімен анықтауды меңгеру. 
2 
8 
Топырақ 
құрамындағы 
алмаспалы кальций 
мен 
магний 
мөлшерін анықтау 
р 
Т: Топырақ құрамындағы алмаспалы 
кальций 
мен 
магний 
мөлшерін 
трилонометрлік 
(комплексометрлік) 
әдіспен анықтауды игеру 
М: Топырақ құрамындағы алмаспалы 
кальций 
мен 
магний 
мөлшерін 
анықтауды меңгеру 
4 
9-10 
Барлығы 
20
3.3 Пән бойынша БӨЖ тапсырмаларын орындау және тапсыру кестесі 
Р/с 
Модуль 
атауы 
Сабақтың 
тақырыбы
БӨЖ тапсырмалары
Тапсырманы 
бақылау түрі
Тапсырма
ны 
тапсыру 
мерзімі
1 
2 
4 
6 
7 
1 
Топы
рақ
құра
уш
ы
фак
торлар 
ж
әне 
топы
рақ
қ
асие
тт
ері
Топырақтану 
ғылымымен 
айналысқан 
Ресей 
және 
Қазақстан 
ғалымдары 
Т: 
Топырақтанудың 
ғылым 
ретінде 
дамуының 
негізгі 
этаптары 
М: 
Ғылым 
мен 
солардың іс - әрекетінің 
негізгі 
бағытына 
ат 
салысқан 
белгілі 
ғалымдарды білуге тиіс 
Презентация
1апта 
2 
Топырақ 
түзуші 
факторлар 
Т: 
Топыраққұраушы 
факторлардың маңызын 
анықтау 
М: Топырақ түзуші 
факторлармен: топырақ 
түзуші 
жыныстар, 
климат, 
организмдер, 
Презентация 
2 апта 

жер бедері, уақыттың 
топыраққұраудыға 
рөлін анықтау
3 
Топырақ 
генезисі 
мен 
жіктелуі 
Т. Шетел және Ресей 
топырақ 
жіктелу 
қағидаларының 
айырмашылығын білу 
М: Топырақтың әр түрлі 
жіктелулерімен 
топырақтар 
генезисі 
туралы түсінік 
Презентация 
3 апта 
4 
Топырақ 
географиялық 
аймақтандыру
ы 
Т: 
Топырақтың 
топырақ-географиялық 
таралу 
ерекшелігін 
анықтау 
М: ТМД және ҚР
топырақ географиялық 
және 
табиғи 
шаруашылық 
аймақтандырудың 
маңызын көрсету 
Презентация 
4 апта 
5 
Топы
рақ
ты
ң 
ж
алп
ы
геог
рафия
лы
қ 
таралу 
заңд
ы
лы
ғы
. Қаз
ақ
ст
ан 
ж
әне 
әлем 
топы
рақ
тары
Полярлы, 
арктикалық
және тундралы
аймақтардың 
топырақтары 
Т: 
Табиғи 
топырақ 
түзілу жағдайларымен 
генезисін айқындау 
М: 
Топырақ 
түзілу 
ерекшеліктерін 
ашып 
көрсету
Презентация 
5 апта
6 
Тайга орманды
аймақтың 
топырақтары 
Т: 
Табиғи 
топырақ 
түзілу жағдайлары мен 
генезисін айқындау 
М: Кескіннің құрылысы 
мен жіктелуін, құрамы 
мен 
қасиеттерінің 
ерекшелігін 
ашып 
көрсету 
Презентация 
6 апта
7 
Аралас және 
жапырақты 
ормандар 
топырақтары 
Т: 
Табиғи 
топырақ 
түзілу жағдайлары мен 
генезисін айқындау. 
М: Кескіннің құрылысы 
мен жіктелуін, құрамы 
мен қасиеттері ашып 
көрсету 
Презентация 
7 апта 
8 
Орманды дала 
және 
дала 
аймағының 
қара топырағы 
Т: 
Табиғи 
топырақ 
түзілу жағдайлары мен 
генезисін айқындау. 
М: Кескіннің құрылысы 
мен жіктелуі. Құрамы 
мен қасиеттері ашып 
көрсету 
Презентация 
8 апта
9 
Ішкі аймақты Т: 
Тұзданған Презентация 
9 апта 

және гидро- 
морфты 
топырақтар 
топырақтардың 
типтерін ажырата білу 
М: 
Табиғи топырақ 
түзілу жағдайлары мен 
генезисі. 
Кескіннің 
құрылысы мен жіктелуі, 
құрамы мен қасиеттерін 
және 
жақсарту 
шараларын үйрету 
10 
Субтропика, 
тропика және 
тау 
аймақтарының 
топырақтары 
Т: 
Табиғи 
топырақ 
түзілу жағдайлары мен 
генезисін айқындау. 
М: Аймақ топырағының 
кескін құрылысы мен 
жіктелуі, құрамы мен 
қасиеттерін және ауыл 
шаруашылықта қолдану 
ерекшелігін 
ашып 
көрсету 
Презентация 
10 апта 
4. Оқытудың негізгі формалары мен әдістері 
«Орман топырақтануы» пәні бойынша қашықтан оқу үдерісінде келесідей 
әдістер қолданылады: Дәріс сабағында – «проблемалық дәріс» әдіс; зертханалық-
практикалық сабақта және өзіндік жұмыстарды жүргізу барысында оқытудың 
белсенді әдістері – білім алушының танымдық іс-әрекетін ынталандырушы және 
қандай да болсын мәселенің шешу жолдары жөнінде еркін пікір алмасуды 
көздейтін диалогқа құрылған әдістер: «іс-ойын», «миға шабуыл», «пікір талас» 
тәсілдері қолданылады. 
.
5 Әдебиеттер тізімі 
Негізгі әдебиеттер: 
1
Тайжанов Ш.Т. Топырақтану және геология негіздері. - Астана: Фолиант, 2014. 
- 392 б. 
2
Кенжеғұлова С.О. Топырақтану практикумы. – Астана: КазАТУ, 2016. – 106б. 
3
Мухаметкаримов К.М., Жұмабек Б. Топырақтану оқу әдістемелік кешені . – 
Астана: КазАТУ, 2018. – 118б. 
4
Тазабеков Т. Жалпы топырақтану. - Алматы, 2018.- 180 б. 
5
Кекілбаева Г.Р. Топырақ қорғау. – Астана: КазАТУ, 2014. – 127б. 
Қосымша әдебиеттер: 
6
Калдыбаев С. Засоленные почвы Казахстана и их мелиорация. Алматы, 
2014.
7
Земельный Кодекс Республики Казахстан. - А.: Жеті жарғы, 2021. - 255 с. 
8
Күлжанова С.М. Экологиялық мониторинг. . – Астана: КазАТУ, 2014. – 155б.
9
Вальков В.Ф., Казиев К..Ш., Колесников С.И. Почвоведение. - М.: Юрант, 
2012. - 527 с. 
10
Апарин Б.Ф. Почвоведение. - М.: ИЦ "Академия", 2014. - 256 с 
5.1 Электрондық әдебиеттер 

1. 
http://psu.kz/arm/upload/umk_pdf/131244.pdf
 
2. 
http://www.psu.ru/files/docs/fakultety/bio/pochvovedenie.pdf
 
3.http://dspace.rsu.edu.ru/xmlui/bitstream/handle/123456789/773/vaschenko_osnov_poc
hvove d.pdf?sequence=1 
4. 
http://rmebrk.kz/bilim/kabysheva-topyraktanu.pdf
 

жүктеу/скачать 4,27 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: