Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

601
ЮНГ КАРЛ-ГУСТАВ 
(1875-1961) –
Швейцария психологі, «аналитика-
лық» психологияны жасаушысы 
(Фрейдизм). Ю. Жеке адамның са-
насыздығымен қатар «ұжымдық са-
насыздықтың» неғұрлым терең қа-
баттары болады, онда «бастапқы» пси-
хикалық құрылымдар (архетиптер) 
түрінде адамзаттың ең ежелгі тәжі-
рибесі сақталады, ол дүниені қабыл-
дау мен ой елегінен өткізуге априо-
рилік әзірлікті қамтамасыз етеді. Ю.
«индивидтену» процесін – жеке адам-
ның өз мүмкіндіктерін («өзіндігін») 
толық жүзеге асыруға ұмтылуын 
адамның психикалық тіршілігінің 
негізгі мазмұны деп санады. Егер 
бұған жеке немесе әлеуметтік өмір 
мәселелері кедергі жасайтын болса, 
санасыздық архетиптік құрылымда-
ры жанданып, символдық бейнелер 
пайда болады, олар түрлі халықтар-
дың аңыздарында қайталанып оты-
рады және әрбір адамның бойында 
түс беріп, оны таңғажайып күшпен 
баурап алуы мүмкін. Дәрігердің па-
циенттерінде пайда болатын архе-
типтік бейнелерді түсіндіруін Ю. 
«аналитикалық психологияның» мін-
деті деп есептеді.
Ол ұлы идеялардың бәрі архетиптік 
негізде жатыр деп санады. Егер дү-
ниедегі дәстүрлердің бәрі біржола
кесіп-пішілген болса, деп жазды Ю.,
келер ұрпақпен бірге барлық аңыз-
дар мен дін тарихи түрде қайтадан 
басталар еді. Ю. концепциясының 
иррационалистік, мистикалық жақта-
рын теологиялық жалдаптықтар абс-
трактілі өнерді негіздеу, өнерді ар-
хаизмдендіру, көркем шығармашы-
лықтың әзәзілдік, санасыз сипатын 
дәлелдеу үшін пайдаланды. Соны-
мен бірге Ю. еңбектері салыстыр-
малы аңыздар жөнінде зерттеулердің 
пайда болуына жәрдемдесті; оның
психологиялық типтері – экстравер-
тициялық және интровертициялық 
типтер концепциясы әйгілі болды. 
Негізгі еңбектері: «Либидо метамор-
фоздары мен символдары» (1912, 
1952 ж-дан «Өзгеріс символдары»), 
«Психологиялық типтер» (1921); 
«Мен және санасыздық арасындағы 
қатынастар» (1928).

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: