А. Т. Сағынаев МҰнай мен газдың физикасы және химиясы

135 
Молекулалық реакциялар бір-бірінен тәуелсіз жүреді. Осы жүйеде 
жүретін тізбекті реакциялар әруақытта бір-бірімен байланысты және, 
ережеге сәйкес, тізбектің қозуы мен үзілуінің ортақ сатылары болады. Егер 
термиялық ыдырауға А,B,C,D ... көмірсутектерінің қоспасы түсіп, соның 
ішінде А көмірсутегі радикалдарға үлкен жылдамдықпен ыдырайтын болса, 
онда тізбектің қозу жылдамдығы қоспадағы барлық көмірсутектер үшін 
k
А
[А] тең болады.
Егер R
•
радикалы В көмірсутегімен әрекеттескенде, белсенділігі төмен, 
тек қана рекомбинацияға қабілетті В
•
радикалы түзілетін болса және бұл 
кезде белсенді радикалдардың жойылу жылдамдығы басқа реакцияларға 
қарағанда әлдеқайда жоғары болса, онда қоспадағы барлық көмірсутектер 
үшін тізбектің үзілу жылдамдығы k
n
[R
•
][B] тең болады. Стационарлық
жағдайдан келіп шығатыны: 
[ ]
[ ]
A
n
k
A
R
k
B

  

 
Қоспадағы 
әртүрлі 
көмірсутектердің 
ыдырау 
жылдамдығының
қатынасы 
радикалдардың 
берілген 
көмірсутектермен 
тізбек 
түзу 
реакцияларының жылдамдықтары тұрақтыларының қатынасына тең болады. 
Берілген 
радикалдың 
әртүрлі 
көмірсутектермен 
реакциясының 
жылдамдықтары тұрақтыларының қатынасы, көп жағдайда, активтену 
энергиясы мәнімен анықталады. Тәжірибе жүзінде анықталғандай, қоспадағы 
көмірсутектердің термиялық ыдырауы бірінші реттегі реакциясы бойынша 
жүреді. Бұдан шығатыны, қоспадағы көмірсутектердің термиялық ыдырауы 
таза күйдегі көмірсутектерге қарағанда үлкен жылдамдықпен жүруі тиіс. 

жүктеу/скачать 6,98 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: