қайтуы, Үркердін батуы, мұздың қатуы, киіктің матауы, айдың
тоғамы, тоқсанның кіруі
10
. Бұл тәрізді
жеті амалды
білдіретін тұрақты
тіркестердің мағыналарын екінің бірі жыға тани бермейді деуге болады.
Сондықтан бұлардың әрқайсысын қысқаша баяндай кету артық емес.
Күннің тоқырауы
- күннің қысқаруының аяқталуы (қысқы
тоқырау), күннің ұзаруының аяқталуы (жазғы тоқырау).
Қарашаның қайтуы
-
қараша айының аяқталып,желтоқсанның
кіруі.
Үркердің батуы -
Үркердің түсуі. Үркер батқанда күн ашық
болса
,Үркер жерге батты
, жаңбырлы болса
Үркер суға батты
дейді
11
.
Есепшілердің айтуынша,
«Үркер төмен туса, қыс жайлы болады, Үркер
жоғары туса, қыс қатты болады».
Мұздың қатуы
немесе
мұздың қаймақшуы, қарашаның қары
(қараша-қауыстың қары)
деп аталады. Ұлбике қыз бен Күдері қожаның
айтысында:
Ақ тайлаққа жүк арттым қатар-қатар,
Шудасы шөгіп жатса, шаңға батар,
Қауыста қарашамен каймақшиды,
Жеті тоқсан айында дария қатар, –
деп
жеті амалдың
бірін өлең
жолдарына қосады. Мұндағы
жеті тоқсан (тоқсан
қазіргіше бір ай) -
жедді (жеді)
тоқсан. Бұл сөз дыбыстық жағынан қайта жаңғыртылып,
халықтық этимология бойынша
желтоқсан
түрінде айтылып жүр.
Достарыңызбен бөлісу: 
