SCIENCE AND EDUCATION IN THE MODERN WORLD:
CHALLENGES OF THE XXI CENTURY"
ASTANA, KAZAKHSTAN, FEBRUARY 2023
56
Ю.В. Мамонова: «... ертегі мәтіні дискурстың белгілі бір түрі ретінде халықтың
тұрмыстық ертегілерінің басты концептілерін анықтау мақсатында қарастырылады.
Сәйкесінше ертегі дискурсы «концептуалдық тұрғыда зерттелетін лексикалық
құралдармен берілген, мәдени-аксиологиялық ақпарат көзі», – деп есептейді [12, 64]. М.П.
Шустов «... ертегі жанры ешқашан өлмейді. Ол жай ғана фольклорлық салттан әдеби
нормаға алмасады», – дегенді дәлелдейді [13, 23]. Л.В. Овчинникова былай деп жазады:
«Әдеби ертегі өзінің ең жақсы образдарын фольклорда жасалынған барлық құнды
образдармен және халықтық адамгершілік құндылықтарын автор талантымен
байланыстыра отырып қабылдаған» [14, 24].
К.Т. Батуева, И.Г. Ульянова өздерінің «Лексические особенности сказочного
дискурса» атты мақаласында ертегі мәтініндегі ертегілік әсер беруде жетекші рөл
атқаратын лексикалық компоненттерге, ертегі мәтініне тән сөйлеу жанрының сюжеттік
канонына, ертегінің негізгі кейіпкерлері мен ертегі мазмұнында көрсетілген хронотопқа
талдау жасайды. Ертегі мәтінінің қалыптасқан дәстүрлі түрі ретінде мәтіннің негізгі
бөлігінде басты оқиғалар баяндалып, соңғы бөлігінде барлық шиеленістің шешіліп,
бақытты болып аяқталатындығын көрсетеді.
Қорытындылай айтар болсақ, ертегі жанрын жан-жақты зерттелгеніне қарамастан,
оның зерттелмеген қыр-сыры әлде де көп екендігін байқауға болады. Ертегіде халықтың
бейсаналық өмірлік философиясы бар, сондықтан ертегі кез-келген ұлт мәдениетінің
маңызды құрамдас бөлігі болып қала береді. Ертегі дискурсын дискурстық талдау
нысанына алған зерттеу еңбектері өте аз, тақырып әлде де зерделі зерттеуді талап етеді.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
:
1.
Deutsches Woerterbuch / ed. by J. Grimm. Leipzig S. Hirzel, 1860. ‒ 718 p.
2.
Van Dijk T.A. Ideology: A multidisciplinary approach. – London: Sage, 1998. – 384 p.
3.
Николаева Т.М. Краткий словарь терминов лингвистики. – М.: Прогресс, 1978. –
480 с.
4.
Борботько В.Г. Элементы теории дискурса.–Грозный: ЧИГУ, 1981.–113 c.
5.
Орлов Г.А. Современная английская речь. – М.: Высш.шк., 1991. – 240 с.
6.
Thompson S. The Folktale. N.Y., – 1979. – 510 p.
7.
Русская фольклористика: хрестоматия / С.И. Минц, Э.В. Померанцева. – М., 1971.
– 416 с.
8.
Пропп В.Я. Русская сказка: собр. тр. / ред., коммент. Ю.С. Рассказова. – М., 2000.
316 с.
9.
Померанцева Э.В. Русская народная сказка. – М., 1963.128 c.
10.
Құлтанбаева Н.Қ., Исакова С.С. Ертегі дискурсының зерттелуі //«Қазақстанның
ғылымы мен өмірі» ғылыми журнал, 2019. – № 2 (78). – 193 бб.
11.
Плахова О.А. К вопросу о взаимодействии дискурса и жанра (на примере
сказочного дискурса). Вектор науки ТГУ. ТГУ, Тольятти. – 2015. – № 3-2 (33-2).
12.
Демина М.В. Гендерная концептосфера британского сказочного дискурса:от
традиции к современности // Вестник СамГУ, 2006. – №10/2. – С. 64
13.
Шустов М.П. Всякая ли современная сказка то, за что себя выдает? // Литература
в школе. – 2006. – №3. – С. 23-24.
14.
Овчинникова, Л.В. Духовно-нравственный и социально-политический смысл
литературной сказки // Южно-Сахалинск, 1999. – С. 22-34.
Достарыңызбен бөлісу: |