Персия секілді ірі мемлекеттермен шектесіп жатыр.
Оның аумағының ара-жігі бөлінуі мүмкін емес. Ерте замандарда Тұран
көптеген оқиғалардың аренасына айналды. Тұранның аймағында бір кез-
дерде өз алдына ту тіккен Бактрия, Соғды, Парфия, Кушан секілді
мемлекеттер кейін тарих бетінен өшіп қалды.
Талай ел Тұранға көз тікті. Үлы қолбасшылар Кир, Ксеркс, А. Македон
ский, Шыңғыс хан, Нәдір шах жер қайысқан қолдарымен келіп, оны жаулап
ала алмай сағы сынып, тауы шағылған.
Ерте заманнан Туранды түркі тілдес халықтар мекен етті. Оның
мәдениеті өркенді әрі әркайсысының өз ерекшеліктері бар. Араб, Парсы,
Ерек ж ән е Қытай мәдениеті қаншама эсер етсе де Тұран ө зін ің төл
м әдениетін сактап, араласқан халықтардың жақсы дәстүр , таңдаулы
үлгілерін өз бойына жинады. Түркі халықтарының ғажайып қасиеті, ен
әуелі әрбір үлт өз тілін, әдет-ғүрпы мен салтын сақтап қалды. Тұранның
ұлы ойшылдары мен ғалымдары, ақындары: Әл-Фараби, Бируни, Ибн-Сина,
Низами, Х орезм и, Рудаки, Үлықбек, Науаи, Бабыр, А бай... сынды
перзенттерінің есімдері әлемдік адамзат тарихында мәңгі калды.
XX ғасырда Тұран артта қалған аймаққа саналып, бірте-бірте әлемнің
саяси картасынан аты да өше бастады. Оған кейбір тарихшылардың солақай
пікірлері эсер етті. Өйткені, олар адамзаттың даму тарихындағы Азия айма-
ғының өз орнын теріс бағалап, төмендетуге тырысты.
Бүгіндері XXI ғасыр табалдырығында тұрған Тұран қайта өрлеу
дәуірінде. Біз, түрандыктар, өз тарихымызды терең талдап, ойлы көзбен
қайта карауымыз керек. Түрандықтар өздері көпті көріп, мол жетістікке
ж еткенін ауыз толтыра мақтан етуіне әбден болады. Біз осы өлкем іздін
дүрілдеген даңқын қайтадан көтеруіміз керек.
|
