алады деген үреймен орманды, балшықты паналап қашып, тығылып жүрді. Ал, Аспарух болса славян тайпаларымен бейбіт саясат жүргізді. Оның бар мақсаты бүлғарларды славян тайпаларымен қосып бастарын біріктіру еді. Ол ұзақ уақыт славян тайпаларының көсемдерімен келіссөз жүргізіп, ақыры оларды көндіреді. Сөйтіп бытырап жүрген славян тайпалары мен Шығыстан келген бұлғарлар бірігіп, біртұтас мемлекет құрды. Аспарух: “Мұнда, Дунайдың жағасында, славян-бұлғар мемлекеті орнайды!” деп жа- рия етті. 681 жылы Византия Бұлғарияны тәуелсіз мемлекет ретінде таныды. Аспарух хан 643 пен 701 жылдар арасында хандық құрды. Міне, Тұраннан шыққан адуын Аспарух Шығыс Еуропа жерінде славян- бұлғар атты жаңа мемлекетті осылай орнатқан. Ол мемлекет бүгіндері Болгария деп аталады. Сөйтіп, тағдыр қосқан славян мен түркілер бірігіп, біртүтас бұлғар халқын қүрады. Тарихшылар хан Аспарух туралы аз жазады, ол жайлы емеурінмен ғана білдіреді. Сондықтан да Аспарух өмірінен деректер аз. Мейлі, тарихшылар Аспарухтың жеке өзі жайлы үндемесін, бірақ олар оның Дунайда славян- бұлғар мемлекетін орнатқан нақты деректі жоққа шығара алмайды. Сонау алыс қиырдан келіп, Византия секілді алып елдің іргесінен жаңа мемлекет қүрып, оны Византияға мойындатудың өзі Аспарухтың дара түлғасын аск- ақтатып тұр. Кемел ой, тасқынды жігер-капратты. талантты үйымдастырушы - міне, осы қасиеггер Аспарухтың бейнесін аша түседі.
Ұлы Тұранның Ұлдары 191
Түбі түрік Бұлғар ханы Құдіреттің кенже ұлы хан Аспарух Шығыс еуро- пада жаңа мемлекет орнатып, оған өз халқының атын сыйлаған ірі тұлға —
