кеттерінен күрделі биохимиялық өзгерістерге ұшырап, олардан
тұрақты органикалық зат-топырақ қарашіріндісі – гумусты
түзеді. (1.4).
Сонымен органикалық қалдықтардың біразы толық
ыдырап минералданса, біразы қайтадан топырақта органикалық
заттардың жаңа күрделі түріне, биохимиялық синтез арқылы
айналады. Минералдану мен гуминдену үдерістері микроағзалар
арқылы жүреді.
Гумификация құбылысын зерттеген белгілі ғалым Л.Н.
Александрова. Гумустың (қарашіріктің) түзілуінің белсенділігі
топыраққа түскен өсімдік қалдықтарының мөлшері, химиялық
құрамы, топырақтың ылғалы, ауа режимдері, ортаның реак-
циясы, биологиялық белсенділігі сияқты факторларға байла-
нысты.
Белгілі ғалым Д.С.Орлов (1977) гумификацияланудың
маңызы деген ұғым енгізіп, өрнегін құрды:
H = f (Oi
.
t).
O – жыл сайын топыраққа түсетін өсімдік қалдықтарының
мөлшері, і – олардың ыдырауының тезділігі, t – топырақтағы
биологиялық белсенділіктің уақыты. Осы көрсеткішпен әртүрлі
топырақтағы гумификация үдерісінің сипаттамасын анықтауға
болады.
Қарашірік заттары негізінен гумус немесе қарашірік
қышқылдарынан тұрады. Олардың құрамына гумин қышқыл-
дары, фульво қышқылдары және гумин кіреді. Гумин қышқыл-
дарының құрамын ароматикалық құрылымдар (50-60%), көмір-
сулар (25-30%), функционалдық топтар (10-25%) құрайды.
Достарыңызбен бөлісу: