С. В. Кожанова Жалпы иммунология
Антигендермен тікелей байланысатын — ол У-доменнің гипер-
жүктеу/скачать 19,87 Mb. Pdf көрінісі
|
Жалпы иммунология оқулық
| Антигендермен тікелей байланысатын — ол У-доменнің гипер-
вариабелді аймағынын амин кышкылдары. Белсенді орталығындағы ауыр және жеңіл тізбектерінің өзгермелі аймақтары араларының түрі белгілі гаптендік тобына сай болады. Калған домендер иммуноглобулиндер класына сай шектеулі тұракты кұрылымнан тұрады және С-домен дегі белгіленеді (сопкіапі сөзінен). Женіл тізбектегі С-домен Сь деп белгіленеді, Н-тізбектегі С-домендер С Н Г СН, және СН,деп белгіленеді. Протеолитикалык (ерігіш) ферменттер әсерінен иммуноглобулин молекуласы 2ҒаЬ және Ғс-фрагменттеріне бөлінеді. Белсенді орталығы бар фрагменттері ҒаЬ-үзіндісі (ҒаЬ,, ҒаЬ2) деп аталады. ҒаЬ — Ғга^тепі апіщеп Ыпсіһщ — антиген байланыстырушы фрагментінің қурамына Ун, Сн, Сндомендері кіреді. Тұракты домендерден тұратын 2 ауыр тізбек (СН2 және СН3) Ғс- фрагмент деп аталады. ҒаЬ және Ғс фрагменттердін арасындағы аумак шарнирлі деп аталады, себебі ол антиген байланысу кезінде, сонымен катар, рН өзгеруі және ҒаЬ-үзіндісінің иондык күші ортасында Ғс- үзіндісінен өтетін өсіне карағанда 90 градуска айналады. ҒАВ ЖӘНЕ ҒС-ФРАГМЕНТТЕРДІҢ ҚЫЗМЕТТЕРІ ҒаЬ-фрагменттің негізгі қызметі — антигенді байланыстыру, себебі оның кұрамына молекуласынын белсенді антиген байланыстырушы орталык кіреді, ол жеңіл және ауыр тізбекті Ун және домендерінен кұралған. Ғс-фрагменттің қызметтері. 1. Иммуноглобулиндердің эр турлі кластары Ғс-узіндісінің қурамы бойынша ерекшелінеді. Бұл ерекшеліктері Ғс-үзіндісіне кіретін СН-домендерініңсанына, сонымен катар, амин кышкылдарынын кұрамына байланысты болады (қосымша домендер болуы мүмкін, мысалы СН4 — І§М және І§Е). Ғс-үзіндідегі кұрылыс ерекшелігіне байланысты иммуноглобулиндер кластары қызметіне карай да ерекшелінеді, 2. Ғс-узіндісінің көмегімен иммуноглобулиндер молекулаларының поли- мерленуі өтеді (мысалы, секреторлы І&А димер және тример түзеді, І§М — пентамер). Иммуноглобулиндердің полимерлер кұруы 14.2-суретте көрсетілген. 14-Тарау. Адаптивті иммунитеттің гуморалды механизмдері 227 3. /д'А/, І§СГ /§С, Ғс-үзіндлерінде шарнирлі аумақ арқылы анти- ген байланысуы кезінде қурылымдық өзгеріс өтеді, бул кезде СН,- домен аймағында комплемент жүйесінін бірінші компонентін байланыстыратын белсенді аймағы калыптасады, сондыктан иммуноглобулиндердің бул кластары комплемент жүйесін клас- сикалық жолмен белсендіреді. 4. Ғс-фрагменті көмегімен В-лимфоңиттердің плазмалық мембрана- сына иммуноглобулин молекуласы тіркеледі де, антигентанушы ре- цептор қызметін атқарады. 5. Организмнін көптеген жасушаларының бетінде әр түрлі /§ кла- сына арналған Ғс-реңепторлары бар. Егер ол рецепторларға сай келетін 1§ немесе кұрамында І§ бар иммундык комплекс тіркелсе, онда сол рецепторлар аркылы берітген жасушалар жұмысының белсенуі немесе басылуы жүреді. Мысалы. - Плацента трофобласттарында тек І£С-ға арналған Ғс-рецеп- торлары бар. Ол рецепторларға тіркеліп, І§0 белсенді тасы- малдану әдісімен плацента аркылы анадан ұрыкка транс- плацентарлы түрінде беріледі және нәрестенін пассивтік (енжар) иммунитетін камтамасыздандырады. Плацентада бұл иммуноглобулиннен баска кластарына рецепторлар жок, сондыктан плацента аркылы баска иммуноглобулиндер өте алмайды. - Макрофаг пен нейтрофилдер бетінде І§С-ға арналған Ғс- рецепторлары бар. Егер бұл рецепторға бос жүрген 1^0 бар иммунды комплекс тіркелсе, онда макрофаг пен нейтрофил кызметі белсенеді, яғни фагоцитоз күшейеді. - Мес жасушалар мен базофилдер бетінде І§Е-ге арналған Ғс- рецепторлары бар. Цитофилді І§Е молекуласы Ғс-фрагментімен мес жасушаға және базофилге жабысады. Осы үдеріс атопиялык серпіліс кезіндегі организмнің сезімталдану негізінде жатады. Нысана-жасушаларға жабыскан І§Е аллергенмен ҒаЬ-фрагмент аркылы байланысканда, І§Е энергиялык және кұрылымдык өзгерістерге ұшырап, Ғс-рецептор аркылы мес жасушаларды және базофилдерді белсендіріп, олардың дегрануляциясын ту- дырады. Бұл кезде жасушалардың түйіршектерінен биологиялык активті заттар (гистамин, брадикинин, т.б.) бөлініп, айналадағы жасушаларға әсерін көрсетіп, өзіндік аллергиялык серпілісті болдырады. 228 III Бөлім. Адаптивті иммунитет ід 01 ідС2 Ід СЗ ід С 4 жүктеу/скачать 19,87 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|