С. В. Кожанова Жалпы иммунология
жүктеу/скачать 19,87 Mb. Pdf көрінісі
|
Жалпы иммунология оқулық
| Бул мэселе бойынша, турақтамауды белсендіретін АТЖ-лар донордікі
де, реципиенттікі де болуы мумкін. Иммунологиялык механизмдердін жүруі трансплантат ерек- шелікгеріне карай түрленеді. Мысалы, тері алмастырғанда, ол кантамырлардын кызметін токтатады. Тіндерге капилляр және лимфа 18-Тарау. Трансплантациялық иммунитеиің негіздері 357 тамырлары ар к ы л ы к ө ш етін р е ц и п и е н т т ін л и м ф о ц и т т е р і, сал ы н ған терінін бөгде а н т и ген д ер ім ен со к ты ғы сад ы д а, а ф ф ер ен т т і л и м ф а та- мырлары а р к ы л ы , а й м а к т ы к л и м ф а тү й ін д ер ін е ауы сы п орн аласад ы . А йм акты к л и м ф а түй ін д ерін д егі п ай да б олған эф ф ек т о р л ы л и м ф о ц и т - тер и м м у н о л о ги я л ы ш абуы л аткару үш ін, сал ы н ған тінге кар ай кері жүреді. Салынған бүйрек немесе жүректін кантамырлар тармағы, транс- плантат пен иесінін тіндерінін үлкен кантамырлары аркылы косылып, шапшан бұрынғы калпына келеді. Кан мен сүйек кемегінін лим- фоциттері трансплантат аллоантигендерімен әсерлесіп, содан кейін кантамырлары аркылы көк бауырға немесе лимфа аркылы аймактык лимфа түйіндеріне өтеді. Бұл жерде, көк бауырда немесе лимфа түйіндерде кан немесе лимфа тамырлары аркылы, кері трансплантатка кайтатын, эффекторлы жасушалар түзіледі. Трансплантат жасушалары бетіндегі бөгде аллоантигендердін айы- рып танылуы, иесінін айкын Т-лимфоциттері бөлінуін шакырады. Іп чііго, бұл пролиферацияны аралас лимфоциттер дакылы (АЛД) серпілісінде көрсетуге болады. Трансплантаттың дендритті жасуша- лар тамырлы эндотелий жасушалар аллоантигендері, АЛД реакциясы бойынша, иесінде Т-жасушалардын айкын бөлінуін шакырады. Үлкен бөлінуші жасушалар С 0 4 + Т-лимфоциттерге сай болып келеді, олар шапшан МНС II класс аллоантигендерін немесе иесінін антигентану- шы жасушаларынын бетінде орналаскан аллоантигендік пептидтерін айырып таниды. Сонымен, Т-хелпер популяциясының белсенділігі кушеюі, турақтамау серпілісіндегі эр турлі эффекторлы механизмдер журуінде негізгі қышет атқарады. Эффекторлы кезеңі. Тұрактамау серпілісінде бірнеше эффекторлы механизмдер катысады. Ең маңызды қызметті жасушатәуелді адап- тивті иммунитетсерпілістері (Тхі — Т БЖС),макрофагтаржәне СӘ8~ ЦТЛ қатысуымен өтетін) аткарады; одан азырақ қышетті антидене және комплемент қатысу арқылы жүретін механизмдер және антиденетәуел- ді жасушалык цитотоксикалык (АЖЦТ) әсерлі механизмі аткарады. Салынған тінде жасушатәуелді серпіліс аркылы, Т-лимфоциттер мен макрофагтардың каптап кетуін тұрактамау серпіліс белгісі деп айтуға болады. Гистология бойынша, жасушалар шоғырлануы БЖС көріністеріне лайыкты болады; ол жағдайда ТБЖС-эффекторларымен синтезделінген цитокиндер, тіндегі макрофагтар шоғырлануына алып келеді. Трансплантатта бөгде МНС I класс аллоантигендерді иесінін 358 III Бөлім. Адаптивті иммунитет СӘ8+Т-жасушалары танып, Т-өлтіргіштер-тәуелді киллинг аткарады. Көп кездерде, трансплантаттын істен шығуын С 0 4 + Т-жасушалар аткарады, бұл жағдайда олар — МНС II класс молекулаларымен рестрикцияланған цитотоксикалык жасушалар болып келеді. Бұл мәселе бойынша, трансплантат тұрактамауында өте манызды кызметті Тх 1-жасушалык жауапты шакыратын НЬА II класс антигендері аткарады. Осы эффекторлық механизмдерінің эрбіреуінде, Т-хелперлер син- тездейтін цитокиндер эсері негізгі қызмет атқарады. Мысалы, ИЛ-2, ІҒІЧ-ү, ТІМҒ-(3 тұрактамау серіліс кезінде өте манызды медиаторлары болып табылады. ИЛ-2 Т-лимфоциттердін көбеюіне мүмкіндік жасай- ды және эффекторлы Т-өлтіргіштердін соцғы пісіп-жетілуіне кажет. БАС түрінде жүретін жауаптағы негізгі медиаторларына жататын ІҒ1Ч-ү, салынған тін ошағына макрофагтардың каптап кетуіне және олардын әрі карай тін бұзьшу кезінде белсенуін болдырады. Т ^ Ғ ф салынған тіндерге тікелей цитотоксикалык активтілігін көрсетеді. МНС I және II класс молекулалар экспрессиясын болдыратын көптеген цитокиндер тұрактамау серпілісі өтуіне себепкер болады. Барлык ІҒЫ-дар (а, (3, ү), Т^Ғ-(3 және Т ^ Ғ -а МНС I класс молекулаларынын экспрессиясын көбейтуге мүмкіндік жасайды, ал ІҒЫ-ү II класс молекулаларының экспрессиясын көбейтуге себепкер болады. Мыса- лы, тәжірибелік алмастыру басында, егеукұйрыкка салынған жүректе дендритті жасушалар МНС II класс молекулаларын экспрессиялаған жалғыз ғана жасушалар болып табылады, бірақ тұрактамау серпілісі өсуімен, трансплантатта ІҒГ4-ү синтезі тамыр мен бұлшык ет эндотелийлерінде де, МНС II класс молекулаларынын жаксы экспрес- сиясын тудырады. ТҰРАҚТАМАУДЫҢ УАҚЫТ МЕРЗІМІ Салынған тіндердегі тұрактамау серпілісінін сол трансплантатка немесе иммунды жауап түріне байланысты, әр түрлі уакытты ағымы болады. Жеделдеген турақтамау серпілісі трансплантациялаудан кейін 24 сағаттьщ арасында өтуі мүмкін; тездетілген серпіліс трансплантаци- ядан кейін бір күннен кейін дамиды; жедел турақтамау серпілісі әдетте трансплантациялаудан кейін бірінші апталар ішінде өтеді; созылма- лы турақтамау серпілісі трансплантациялаудан кейін айлар, жылдар өткенде дамуы мүмкін. Трансплантат тұрақтамау жеделдігі эффектор- лы механизмдер түріне де байланысты болмауы мүмкін (18.1-кесте). 18-Тарау. Трансплантациялық иммунитеттің негіздері 359 жүктеу/скачать 19,87 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|