С. А. Вологжанина, А. Ф. Иголкин материалтану оқУ ҚҰралы
жүктеу/скачать 8,95 Mb. Pdf көрінісі
|
6 Вологжанина Материалтану. Оқулық
| Суық сынғыштықты бағалау
үшін əдетте төмен температурада бірқатар үлгілер сыналады. Температураға тəуелді қисық соққы тұтқырлығын сериялық қисық суыққа сынғыштық деп атайды (2.29-сурет). Осы қисық сызықтарды пайдаланып, суыққа- сынғыштық температурасының шегі анықтайды. Суыққа сынғыштық шегінен төмен жұмыс температурасында металлды қолдануға болмайды. Металл өнімдерін жауапты пайдалануды жеткізудің техникалық шарттары, əдетте, осы температурада соққыға төзімділіктің ең аз рұқсат етілген шамасын анықтайды. Суыққа сынғыштықты бағалауды, сондай-ақ бұзылған сынықтың пайдалану арқылы жүргізуге болады. 76 Сурет 2.28. Негізгі түрлері үшін үлгілерді сынау тұтқырлығы (ГОСТ 9454-78) а - U түрлі (түрі Менаже); б - V түрлі (түрі Шарпи); в - Т түрлі (бастамасымен тесік) Рис. 2.29. Өзгерту соққы тұтқырлығы KCU болат Ст3 өзгерген кезде температура t сынау Әдіс соққы үлгілерінің тұтқыр жəне сынғыш сыну учаскелерінің аудандарының арақатынасын анықтауға негізделген. Тұтқыр сынықтар күлгін көлеңкелі талшықты құрылымға ие. Температураны төмендету кезінде сынудағы талшықты компоненттер саны азаяды, кристалды жылтыраған аймақтар пайда болады. Әдетте, сыни температура ретінде, құрылымның талшықты құрамдас бөлігінің үлесі 50% құрайтын температураны қабылдайды. Бірқатар жағдайларда, тек қана КС бұзылу əсерінен сынудың жалпы жұмысын ғана емес, сонымен қатар оның компоненттерін - жарықтардың басталу жұмысын анықтау керек KС 3 жəне КС р жарықтарын дамыту жұмыстары, ал мұндағы КС = KС 3 + КС р. Жарықтың нуклеациясының жұмысы кесеілген радиусқа байланысты. Кесу неғұрлым өткір болса, жарықты бастау үшін сол ғұрлым аз жұмыс қажет. Жарықты дамыту жұмысы кесілген геометрияға аз байланысты жəне металдың сынғыштық бұзылуына бейімділігін жақсы сипаттайды. Әдетте оны анықтау үшін алдын-ала басталған жарықтары бар үлгілер пайдаланылады. Дегенмен, пластмасса материалдарын сынағанда, сынық үлгідегі сыну жұмыстары икемді жəне көлденең макродеформацияларға жұмсалған пластикалық деформация жұмысының шамасы бойынша жарықшақтың дамуының шынайы жұмысынан асып түсетінін есте ұстаған жөн. Осциллографтар экранынан суретке түсіру арқылы алынатын жүктеменің бұзылу диаграммаларын пайдаланып, соққыға иілу сынақтарында сыну жұмыстарын жəне жарықтардың өрбу жұмыстарының жұмысын анықтау ыңғайлы. Сəйкестік соққыларының сызықтық тəуелділіктеріне байланысты кесу радиусы мен сыну бастамасының нөлдік кесу радиусы немесе сынықтары бар үлгілер үшін нөлге тең болғандығына негізделген соққылықтың компоненттерін анықтау үшін жуықтау əдісі белгілі. Содан кейін нөлдік кесілген радиусқа 1 жəне 0,25 мм радиустағы тек екі түрдегі үлгілердің сынақ деректерін экстраполяциялау сызықты дамыту жұмыстарының мəнін береді. Соққы беріктігінің құрамдас бөліктерін анықтау бұзудың екі кезеңінде де түрлі факторлардың əсерін анықтауға мүмкіндік береді. Төзімділікті сынау . Металдардың төзімділігі шаршау, серпімділік жəне ұзақ мерзімді беріктік, тозу, коррозия жəне т.б. сынақтарымен анықталады. 77 Тозу сынақтары (МОСТ 25.507—85). Шаршау - бұл айнымалы кернеулердің əсерінен металлдағы зақымданулардың күшті заң жинақталу процесі, бұл шаршау шағылыстарының қалыптасуына жəне дамуына əкеледі. Ноқаттар мен блоктардың əртүрлі бағытына байланысты металдағы кернеулердің макро жəне микро ақаулары біркелкі бөлінбейді. Дизайн жүктемесі кезінде кейбір кернеуленген жергілікті көлемдерде уақытша кедергіден төмен болған кезде, пластикалық деформация пайда болады жəне оның экстремалды дамуы нəтижесінде микро жарықтар туындайды. Сурет 2.30.Тозудан сынудың сыртқы көрінісі: жүктеу/скачать 8,95 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|