Остеология – сүйекті зерттейтін ғылым. Қаңқа
- с у р е т. Остеонның күрылысы 1 - остеон табакшасы; 2 -
жүктеу/скачать 0,74 Mb. Pdf көрінісі
|
остеолог --2
| 32 - с у р е т. Остеонның күрылысы 1 - остеон табакшасы; 2 -
остеоциттер (сүйек жасушасы); 3 - орталық өзек (остеон өзегі). Лупамен немесе микро-скоптың шамалы үлкейтуімен көрінетін сүйектің күрылым-дық бірлігі остеон (32-сурет), ягни тамырлары мен нсрвтері бар орталық өзекті айнала сақиналы орналасқан сүйек табақшалары жүйесі болып табылады. Остеондар бір-біріне тығыз жабысып жатпайды, олардың арасы сүйек аралык табақшаларымен толтырылған. Остеондар жүйесіз емес, сүйекке түсетін функционалдық жүктемеге сəйкес орналасады: жілікті сүйектерде сүйектің үзына бойына параллельді, кемікті сүйектерде -вертикалды білікке перпендикулярлы, бас сүйектің жалпақ сүйегінде сүйек бетіне параллелді жəне сакиналы (радиалды) орналасады. Остеондар аралық жасушалармен бірге ішінен (эндост жағынан) сүйек табакшаларының ішкі кабатымен, ал сыртынан (периост жағынан) қоршайтын табақшалардың сыртқы кабатымен жабылған сүйек затының негізгі ортаңғы кабатын түзеді. Сыртқы қабатта сүйек қабынан сүйек затына тесіп өтетін ерекше жолдар арқылы келетін қан тамырлары бар. Мацерацияланған сүйекте көптеген ңоректепдіруіиі тесікшелері көрінеді Тесік арқылы өтетін қан та-мырлар сүйектегі зат алмасуды қамтамасыз етеді. Жəй көзбен көрінетін (кесілген жерден немесе рентгенограммада) сүйектің ірілеу элементтері - сүйек затының аралық шабақтары немесе трабекулалар остеондардан түрады. Осы трабекулалар екі текті сүйек 34 - с у р е т. Кеуекті затта сүйсктік табақшалардың орналасуы (үлгі). Ортан жілікгің проксималды шстінің фрон галды жазықтықтағы кесіндісі. 1 - қысагын сызықтар; 2 - тарзатын сызықтар. 33 - су р е т. Сүйектің құрылысы (үлгі). затын құрайды: егер трабекулалар тығыз жатса, онда тығыз тұтас заг, зиһзіапзіа сошрасіа алынады, ал егер трабекулалар бостау жатса, онда кеуекті зат, Тығыз жəне кеуек заттардың таралуы сүйектің функционалдық жағдайларына байланысты. Тығыз зат негізінен тірек (тіреуіш) жəне қозғалыс (рычаг) міндетін орындайтын сүйектер мен олардың бөліктерінде болады, мысалы, жілік сүйектердің диафиздерінде Ал үлкен көлемді жеңілдікпен коса беріктікті сақтау керек болған жерлердс, мысалы, жілік сүйектердін эпифиздершде, кеуекті заттар түзіледі. Кеуекті заттьщ көлденең шабақтары белгілі бір реттілікпен жəне сүйек пен оның бөлігінің функционалдық жағдайларына сəйкес орналасады. Сүйсктер екі жақты əсерге - қысым мен бұлшықеттердің тарту күшіне үшырайтындықтан, сүйек шабақтары - қысым мен тарту күштері түсетін сызыктардың бойымен орналасады . Бұл күштердің түрлі бағыттарына сəйкес əр түрлі сүйектер жəне олардын бөліктерінщ күрылысы да əр алуан болады Бассүйектщ жабынды сүйектерінде (негізінен қорғаныш қызмет аткаратын) кеуекті заттың қаңқаның 3 функциясын атқаратын, оны басқа сүйектерден өзге- шелейтін ерекше сипагы болады. Бұл кеуек зат диплоэ, деп аталады, өй гкені ол екі сүйек табакшаларының — сыртқы жəне шікі, арасында орналасқан бұрыс пішінді сүйек табақшаларынан тұрады Ішкі табақшаны шынытəрізді, Іатіпа уіігеа, деп те атайды, себебі ол бассүйек зақымданғанда сыртқы табақшаға қарағанда онай сынады. Сүйек үяшықтарында жілік майы - қан жасау жəне организмді биологиялық қорғау ағзасы болады Ол сүйектің қорекгенуі мен дамуына жəне өсуіне қатысады. Жілік сүйектерде жілік майы осы сүйектердің қуысында болады, сондықтан оны жілік май қуысы, сауііаз тесіиііагіз деп атайды. Сонымен сүйектің бүкіл ішкі кеңістігі ағза ретіндегі сүйектің ажырамас бөлігін қүрайтын жілік майымен толты-рылған. Жілік майы екі түрлі болады. қызыл жəне сары Қызыл жілік майы, тебиііа о88Іит гиЬга, торлы тіннен тұратын нəзік қызыл масса түрінде болады, оның түзақтарында қан жасалуына жəне сүйек жасалуына (сүйек құраушылар - остеобласттар, сүйек бұзушы - остеокласттар) тікелей қатысты жасушалық элементтер орналасады Онда жілік майынан басқа, сүйектің ішкі қабаттарын қоректендіретін қан тамырлар мен нервтер бар. Қан тамырлар мен қан элементіері жілік майына қызыл түс береді. Сары жілік майы, негізінен май жасуша-ларынан гүзілетіндіктен сары түсті болады. Іштегі нəресте мен жаңа туған балада тек қызыл жілік майы болады. Бала өскен сайын қызыл жілік майы бірте-біріе сары жілік майымен ауысады да, ересек адамның жілік сүйектерінің қуыстарында гек сары жілік майы ғана болады. Сүйек сыртқы жағынан, буын беттерін коспағанда, сүйек қабымен, регю8іеит, жабылған. жүктеу/скачать 0,74 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|