4-тарау. ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ Денсаулық сақтау жүйесі тұрғындарды əртүрлі медициналық
көмекпен қамтамасыз етуге бағытталған шараларды жүзеге асыра-
тын медицина мекемелерінің құқықтық базасы мен мамандармен
қамтамасыз ету жұмыстарын қамтиды. Заңдық негіздерде емдеу-
профилактикалық, алғашқы медициналық-санитарлық жəне арнайы
медициналық көмек қарастырылған. Алайда медициналық-əлеуметтік
көмекті жіктеудің өзге де түрлері бар. Емдеу-профилактикалық көмекті
көбінесе ауруханадан тыс (амбулаторлық-емханалық), ауруханалық
(немесе стационарлық), жедел жəне күттірмейтін, реабилитациялық
жəне санаторлық-курорттық медициналық көмектерге жіктейді.
Медициналық көмектің көрсетілу деңгейіне немесе біліктілігіне қарай
дəрігерге дейінгі, дəрігерлік, білікті, арнайы (мамандандырылған) жəне
аса мамандандырылған білікті көмек деп жіктейді. Алайда, емдеу-
профилактика үдерісін, реабилитациялық жəне профилактикалық
көмекті осылайша жіктеу оның мағанасын толық ашып көрсете ал-
майды. Себебі медициналық көмек - өте күрделі жəне көп деңгейлі
механизм. Оның элементтері үнемі өзгеріске ұшырап отырады жəне
бір-бірімен тығыз байланысты. Мысалы, емхананың құрамында стаци-
онарлар болуы мүмкін. Санатарлық-курорттық көмекті ұйымдастыру-
да амбулаторлық мекеменің жұмысы да қарастырылуы ықтимал.
Ал диспансерлердің құрамында емхана мен стационарлық бөлімдер
бар. Денсаулық сақтау жүйесі біздің елде салалық құрылымда
ұйымдастырылған. Оның мынадай салалары бар:
1) емдеу-профилактикалық (амбулаторлық-емханалық, аурухана-
лар, диспансерлер, жəне т.б.);
2) Ана мен балаларға арналған медициналық көмек;
3) Санитарлық-эпидемиологиялық қызмет;
4) Медициналық-фармацевтикалық өндіріс, дəріханалық мекеме-
лер мен шаруашылықтар;
5) Медициналық білім мен ғылым – жоғарғы жəне орта медициналық
оқу орындары, ғылыми-зерттеу институттары;
6) Санаторлық-курорттық мекемелер;
7) Патологоанатомиялық, сот-психологиялық сараптау қызметі;
Жоғарыда аталған ұйымдар (мекемелердің түрлері) медициналық
көмек жүйесінің негізін құрайды жəне мемлекеттің қаржысына
сүйенеді.
Емханадағы ауруларға көрсетілетін медициналық көмек тера-
певттік, педиатриялық жəне жеке дəрігерлік мамандықтар бойын-
ша беріледі. Жеке мамандықтардың ішінде хирургиялық, акушерлік-
гинекологиялық, кардиоревматологиялық көмек көрсетілуі мүмкін.