Денсаулық сақтау ісін жоспарлау. Жоспарлаудың негізгі

192
жəне жеке ұйымдар мен мекемелердің жұмысын жоспарлау; 
жоспарлаудың уақытына қарай ағымды, болашаққа бағытталған, 
мақсатты жоспарлау; əдістемесі бойынша баланысты жəне нормативті 
жоспарлау деген түрлерге жіктеледі.
Денсаулық сақтау жүйесін жоспарлаудың негізгі шарттары мыналар:
- тұрғындардың қажетті медициналық көмекті алуының əлеуметтік 
кепілдігін қамтамасыз ету жəне бірінші кезекте мемлекеттік кепілдік 
бағдарламасын жүзеге асыру;
- денсаулық сақтау жүйесі қорларының тұрғындардың медициналық 
көмекке сұранысына сай келуі.
Денсаулық сақтау жүйесін дамытуды жоспарлау келесі жағдайларды 
есепке ала отырып жүргізілуі тиіс:
- денсаулық сақтау жүйесін ағымды жəне болжамды дамыту жоспа-
ры əртүрлі ұйымдастыру деңгейінде бірыңғай мақсат бойынша жүзеге 
асырылу керек;
- медицина мекемелерінің материалдық, қаржылық, еңбек жəне 
өзге қорлары тиімді пайдаланылуы тиіс:
- медицина мекемелерінің материалдық-техникалық қоры тоқтаусыз 
жаңартылуы қажет;
- медициналық қызмет беру сапасы мен тиімділігі үнемі жоғарлауы 
керек.
Денсаулық сақтау саласына кіретін ұйымдар екі түрлі жоспарлауға, 
оның ішінде стратегиялық жəне оперативтік жоспарлауға қатысады. 
Стратегиялық жоспарлау медицина ұйымының жалпы денсаулық 
сақтау жүйесінде алатын орнын жəне жұмыс істеу бағытын анықтау 
үшін қажет. Бұл жұмыспен ұйымның əкімшілігі айналысады жəне оның 
жалпы саясатын белгілейді. Оперативтік жоспарлаумен ұйымның орта 
буынды басшылығы айналысады. Осы жоспардың көмегімен ұйымның
ағымды жұмысын бағыттайды. Бұл жоспарға жаңа бағдарламаларды 
жүзеге асыру жəне медициналық көмектің жаңа түрін енгізу жатады.
Басқаша айтқанда, стратегиялық жоспарлау белгіленген саясат-
тарды жүзеге асыру əдісі болып табылады. Стратегиялық жоспардың
мысалына аурухананың төсек орнын қысқартып, емханалық көмектің 
көлемін арттыру жоспары жатады. Осы жерде амбулаторлық 
педиатриялық күндізгі стационарды кеңейту жоспары оперативтік 
жоспардың мысалы бола алады.
Стратегиялық жоспарды жасау төрт кезеңнен тұрады. Оның ішінде, 
сыртқы себептерді бағалау, ішкі себептерді бағалау, негізгі мақсат пен 
міндеттерді анықтау, жоспарды жүзеге асыру жəне оның нəтижелерін 
бағалау кезеңдері бар.
Ұйым əкімшілігі стратегиялық жоспарды жасауды өз жауап-
кершілігіне алуы жəне қажетті уақыт пен қорды бөлуі қажет. Сонымен 
қатар, əкімшілік стратегиялық мақсатты анықтап, нақты міндеттерді 
белгілеуге орта буынды басшыларды тартады. Орта буындағы басшылар 
стратегиялық жоспарды жүзеге асыруға жауап береді. Ал стратегиялық 

193
жоспарды бағалауға жəне қажетті өзгерістерді анықтауға басқарушы 
буындардың екі сатысы да тартылады. Орта буындағы басшылардың 
ең маңызды жұмысы стратегиялық жоспардың жеке бөлшектерін 
жəне олардың арасындағы байланысты анық айқындау болып табы-
лады. Бұл қасиет қала жəне облыс аумағындағы денсаулық сақтау 
жүйесінің қызметтік байланысын, жеке мекемелердің арасындағы 
байланысты дұрыс айқындай білу үшін керек. Басшының жүйелі ой-
лау қасиеті, болып жатқан өзгерісті анық түсінуге жəне оның басым 
бағыттарын белгілеуге қажет. Стратегиялық жоспардың сыртқы жəне 
ішкі себептерін бағалау қажет (9-сурет).
Стратегиялық жоспарға əсер ететін сыртқы себептерге – ұйымның 
қызметіне, оның жоспарына жəне орындау мүмкіндігіне əсерін тигізетін 
қоршаған сыртқы ортаның барлық себептері жатқызылады. Сондықтан 
осы себептерді анықтап, олардың мүмкін бойынша тигізетін əсерін 
зерттеу қажет. 
Сыртқа себептерді анықтаудың бірнеше əдістері бар. 
Бірінші əдістемеге сəйкес, сіздің ұйыммен байланысты мекеменің 
стратегиялық жоспарға өз əсерін тигізе алу мүмкіндігі анықталады. 
Осындай мекемелердің қатарына мемлекеттік ұйымдармен қатар 
жекеменшік ұйымдар да кіреді.
Екінші əдістеме Майкл Портер құрастырған жан-жақты сараптау-
мен байланысты. Осындай сараптау барысында, ұйымның барынша 
үлкен өнімділікке жету мүмкіндігін анықтайтын негізгі күштер белгілі 
болады. Бұл күштерге жататындар: 1) сатып алушылар немесе осы 
мекеменің қызметін немесе тауарларын сатып алатын жеке тұлғалар 
мен ұйымдар; 2) осы мекемеге өз тауарларын немесе қызметін сататын 
жеке тұлғалар мен ұйымдар; 3) əдепкі медициналық қізметтің орны-
на жаңа қызмет тағайындау (фармацевтикалық фирмалар, медицина 
қызметкерлері, стационарлық операцияның орнына амбулаторлық 
хирургиялық көмек, аурухананың орнына үй жағдайында емдеу); 
4) жаңадан құрылған мекеме немесе жаңа клиникалар, ауруханалар 
жəне осы аудандағы өзге емдеу мекемелері; 
5) сіздің ұйымның стратегиялық жоспарына əсерін тигізетін жұмыс 
істеп жатқан өзге емдеу мекемелерінің арақатынасы, олардың ағымды 
жəне болашаққа бағытталған жоспарлары. Осы себептердің барлығы 
нақты стратегиялық жоспарларды жасауға əсерін тигізеді. Бастапқыда 
бұл əдістеме ұйым əкімшілігіне бəсекелестіктің механизмін жете 
меңгеруге ұйым əкімшілігіне шығын құрамы мен қорлардың көлемі 
туралы деректерді дұрыс сараптауға жəне түсінуге жəрдем береді. 
Осының арқасында ұйымның алдына қойған мақсатын орындай алу 
мүмкіндігі анықталады.
Сыртқы себептерді сараптаудың үшінші əдісіне «Сұранысты 
бағалау» жатады. Осы əдістің негізінде медицина мекемесінің 
қызмет көрсету аумағында тұрғындардың сұранысына сай келетін 
бағдарламалар мен қызметтер жасау қажет. Бұл үдеріс екінші реттегі 
13–7438

194
мəліметтерді, оның ішінде эпидемиологиялық жəне демографиялық 
көрсеткіштерді сараптауды қамтиды. 
Өзге медицина мекемелері мен əлеуметтік көмек ұйымдарының 
басшыларымен, қоғам қайраткерлерімен, тұрғындардың сенімді 
өкілдерімен кездесулер өткізіп, медициналық қызметті одан ары дамы-
туда қоян-қолтық жұмыс атқару мүмкіндігі туралы келіссөз жүргізіледі. 
Осы əдістерді қолдану болашақ бағдарламаларды жəне қызметтерді 
жоспарлауға қажетті сандық жəне сапалық сараптауды жүзеге асыруға 
мүмкіндік береді. Бұл үдеріс ұйымның субъективтік жəне обьективтік, 
біріншілік жəне екіншілік деректерінен тұрады. Ұйымның жұмысы 
туралы ресми есептерді, қызметкерлермен бірге талқыланған ресми 
əңгімелерді жан-жақты сараптау қажет. 
Бұл жерде қаржы, бюджет, өнімділік, сапаны қадағалау, мамандар-
мен қамтамасыз ету мəселелері бар. Ұйымның күшті жəне əлсіз жағын, 
мүмкінділіктері мен қауіптіліктерін сараптау, жоспарлауды жүзеге асы-
ру құралы болып табылады. Осы төрт категория бойынша жинақталған 
мəліметтерді жіктеп, олардың жоспарға тигізетін əсерінен туын-
дау мумкіндігі бар өзгерістерді талқылау, ұйым қызметінің басыңқы 
бағыттарын анықтауға көмектеседі.
Одан ары ұйымның нақты іске асыра алатын мақсаты мен 
міндеттерін анықтап, оны жүзеге асыру жұмысы басталады. Қол 
жеткізген нəтижелер, ұйымның негізгі құндылықтары мен философия-
сы, нақты тауары мен қызметі тұжырымдалады. Басқаша айтқанда, 
бұл тұжырымдамада ұйымның сипаттамасы мен қандай құндылыққа 
қызмет көрсететіндігі хабарланады.
Құндылық пен ұйымның болашақтағы даму мүмкіндігі туралы ар-
ман басшының санасындағы ұйымның болашақтағы жарқын бейнесі. 
Ол ұжымды жаңа табыстарға құлшындыруы тиіс. Стратегиялық жос-
пар жарқын болашаққа апаратын жолнаманың жоспары деп есептеуге 
болады.
Басшылық болашақтың сипатын жəне ұйымның алдына қоятын 
басты мақсатын анықтап, оған қол жеткізудің 4-5 ірі мақсатын белгілеуі 
қажет. Ұжым осы мақсаттарды жүзеге асыру үшін 2-3 жыл бойы бар 
күшін салып жұмыс істеуі тиіс.
Мақсаттар – қысқаша айтқанда, ұйымның болашақта қол жеткізуге 
тиісті мəселелері. Əрбір мақсатты орындау үшін бірнеше міндет 
анықталады. Ол міндеттер негізгі мақсатты шешудің жолдары болып 
табылады.
Əрбір міндет сандық əдіспен сипатталады, ал оны орындауға нақты 
белгіленген мерзім беріледі. Міндетті орындау үшін жұмыс жоспары 
құрылады. Онда кім жауапты, қай мерзімде істеуі жəне қалай жүзеге 
асыру керектігі жазылады.
Егер міндетті орта звено басшылығының мүшесі қойса, онда жұмыс 
жоспары орта звено басшылары мен оның қол астында істейтіндері 
жасайды.

195
Сырттай тілектес 
тұлғалар
Сыртқы орта
Ішкі себептер 
Тұтынушылар
Инвесторлар
Тұрғындар
Жабдықтаушылар
Қожайын
Басшылық
Кəсіподақ
Жұмысшылар 
Денсаулық сақтау 
саласындағы 
жалпы жағдай
Шынайы жағдай
Даму бағыты
Инвесторлар
Бəсекелестік
МИССИЯ
Негізгі басымдылықтар 
Қызмет жасау 
бағыты (əдепкіде 
3-5 жыл бойы)
Біздің ұйымның сипаты 
(болашақтағы сипаты, құндылығы, 
басқару шарттары. Басқаша айтқанда 
біздің сенетін жағдайларымыз)
Стратегиялық міндеттер

жүктеу/скачать 2,02 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: