Контент– анализ тәсілі: коммуни– кация және кинотану зерттеулері мысалында молдияр ергебеков

Қорытынды: үлгілер
Мақаланың қорытындысы ретінде 
төмендегі кестеде әртүрлі контент–
анализдің үлгілері берілген. Кестенің 
бірінші бағанасында контент–анализ 
қолданатын зерттеудің проблематикалық 
/ концептуалдық жиегі (негізі) орын 
алған. Екінші бағанада проблематикалық 
/ концептуалдық негіздің ішінде 
мағынаға мен контекстке ие болатын 
зерттеу мәселелері бар. Ал үшінші 
бағанада бұл проблематикалық 
/ концептуалдық негіздің ішінен 
шыққан гипотезаларды көре аласыз. 
Кестенің төртінші бағанасы зерттеудің 
анализ бірліктеріне арналған болса, 
бесінші бағанада іріктеме үлгісі 
көрсетілген. Контент–анализ зерттеу 
үлгілерінің кестедегі алғашқы үлгісі 
мен соңғы үлгісіне қарайтын болсаңыз, 
сандық үлгіден сапалық үлгіге қарай 
ауытқығанын / ойысқанын байқайтын 
боласыз. Яғни бірінші үлгі кәдімгі сандық 
контент–анализ, соңғы үлгі көбіне 
сапалық категорияларға ие контент–
анализі болып табылады.
Проблематикалық / 
концептуалдық негіз
Зерттеу сұрағы
Гипотеза
Анализ бірлігі
Іріктеме
Заң мәтіндері 
бұйрықтық және 
гегемониялық 
сипатқа ие. Бұл 
мәтіндердегі 
сөйлемдер күрделі 
болып келеді; әрі 
тілдік құрылымы 
эмоциясыз 
ресми тілді 
қалыптастырады. 
Конституциялар да 
мұндай мәтіндердің 
үлгісі болып 
табылады. Қазақстан 
Республикасының 
1995 жылғы 
конституциясы 
1993 жылғы 
конституциясына 
қарағанда әлдеқайда 
гегемониялық 
тілге ие және осы 
себептен күрделі 
сөйлемдермен 
жазылған.
1. 1993 және 
1995 жылғы 
конституцияларындағы 
сөйлемдер орташа 
қанша сөзден тұрады?
2. 1993 және 
1995 жылғы 
конституцияларындағы 
күрделі сөйлем мөлшері 
қанша? 
1. 1995 жылғы 
конституция 
1993 жылғы 
конституцияға 
қарағанда 
көптеген күрделі 
сөйлемдерден 
тұрады. 
Сөйлем (әрбір 
сөйлемде 
қанша сөздің 
бар екендігі)
Нақты санақ.
Бұл екі 
конституциядағы 
әрбір сөз бен 
сөйлемдердің санын 
шығару.

Central Asian J
ournal of Ar
t Studie
s 1 (1) 2016
131
Мерзімдік 
баспасөзде 
визуалдық 
материалдардың 
(фотография, 
графика ж.т.б.) 
көптеп қолданылуы 
баспасөздің 
арзанқолдануына 
(бульварлық 
баспасөз) апарып 
соғады. Бульварлық 
баспасөз визуалдық 
материалдарды 
көптеп қолданатын 
болса идеялық 
баспасөз көбінесе 
мәтін қолданады. 
Бульварлық баспасөз 
бен идеялық баспасөз 
қаншалықты мөлшерде 
визуалдық материал 
қолдануда?
Бульварлық 
баспасөз идеялық 
баспасөзге 
қарағанда 
әлдеқайда көп 
визуалдық 
материалдарды 
қолданады.
Визуалдық 
материал-
дардың 
(фото-графия, 
графика ж.т.б.) 
Cm
2 
ретінде 
алатын орны.
Бульварлық 
баспасөз: Қылмыс
пен махаббат газеті
Идеялық баспасөз: 
Түркістан газеті
Бұл газеттердің 
2015 жылғы кез 
келген бір айында 
шыққан барлық 
сандары. 
Әйелдер 
теледидарда 
көбінесе пассив 
түрде көрсетіледі. 
Осылайша 
теледидар әйелдерге 
байланысты қоғамда 
қалыптасып қалған 
негативті көзқарас 
пен пассив рөлін 
қайтадан өндіреді. 
Теледидарларда 
әйелдер 
көбінесе «әйел 
мамандығы»болып 
қоғамдық 
көзқараста орын 
алған хатшы, 
медбике, тігінші 
сынды мамандықтар 
арқылы пассив 
мамандық рөлдері 
арқылы көрсетілуде. 
Теледидар 
сериалдарында әйелдер 
қандар рөлдер арқылы 
көрсетілуде? 
Теледидар 
сериалдарында 
әйелдер көбінесе 
пассив (үй 
шаруасындағы 
әйел, мұғалім, 
медбике, хатшы, 
банктің орта 
немесе төменгі 
дәрежедегі 
қызметкері, 
тігінші т.б.) 
рөлдер арқылы 
көрсетілуде. 
Сериал-дағы 
барлық рөлдер 
(рөлді ойнаған 
адамның 
жынысы және 
рөлдегі маман-
дығы). 
Ағайындылар (реж: 
Ақан Сатаев) және 
Қара шаңырақ (реж: 
Айдын Сахаман, 
Қанағат Мұстафин) 
атты сериалдардың 
алғашқы он 
бөлімдері. 
Мемлекеттік 
баспасөз Нұр 
Отан партиясын 
қолдайтын болса, 
мемлекеттен 
қаржылай көмек 
алатын баспасөз 
белгілі бір 
конъюнктураға 
байланысты 
биліктегі немесе 
оппозициялық 
бағыттағы 
партияның саясатын 
жақтайды.
Мемлекеттен қаржылай 
көмек алатын баспасөз 
қай партиялардың 
саясатын қолдауда? 
Мемлекеттен 
қаржылай көмек 
алатын баспасөз 
көбіне биліктегі 
саяси партияның 
саясатына қолдау 
көрсетеді.
Бағана 
иелерінің 
мақала-лары 
(әрбір мақала 
бір саяси 
партияға 
қолдау көрсету 
тұрғысы-нан 
бағаланып 
позитивті, 
бейтарап, 
негативті деп 
кодтала-ды).
Түркістан,
Қазақстан-Zaman,
Айқын, 
Алматы ақшамы 
газеттерінің сенат 
депутаттарын сайлау 
науқаны кезеңіндегі 
(2011) сайлаудан 
бұрынғы бір айлық 
сандарында 
жарияланған 
сайлауға 
байланысты 
материалдар.

Central Asian J
ournal of Ar
t Studie
s 1 (1) 2016
132
References
1. 
Berelson, Bernard 
(1952)
. Content Analysis in Communication Research, 
Glencoe, Illinois: The Free Press. 
2. 
Bostrom, Robert N. 
(1998)
. Communication Research. Illinois: Waveland.
3. 
Deacon, David., Pickering, Michael,. Golding, Peter., Murdock, Graham 
(1999)
. Researching Communications: A Practical Guide to Methods in 
Media and Cultural Analysis. London: Arnold.
4. 
Frey, Lawrence R., Botan, Carl H. & Kreps, Gary L. 
(2000)
. Investigating 
Communication: An Introduction to Research Methods. 2–басылым, 
Boston: Allyn & Bacon.
5. 
George, Alexander L. (
1959
a). Propaganda Analysis: A Study of Inferences 
Made from Nazi Propaganda in World War II. Evanston: Row, Peterson 
and Company. 
6. 
George, Alexander L. (
1959
b). “Quantitative and Qualitative Approaches 
to Content Analysis.” Trends in Content Analysis ішінде, Ithiel de Sola Pool 
(құрастырушы), Urbana: University of Illinois Press, 7–32б.
7. 
Kassarjian, Harold H. (
1977
). “Content Analysis in Consumer Research.” 
Journal of Consumer Research, 4(1) June: 8–18.
8. 
Kracauer, Siegfried (
1952–53
). “The Challenge of Qualitative Content 
Analysis.” The Public Opinion Quarterly, 16 (4) Winter: 16: 631–41. 
9. 
Krippendorff, Klaus (
1986
). Content Analysis: An Introduction to Its 
Methodology. Beverly Hills: Sage.
10. Lasswell, Harold D. (
1965
). “Why be Quantitative.” Language of Politics 
ішінде, Harold D. Lasswell және Nathan Leites (құрастырушылар), 
Cambridge: MIT Press, 1–10б. 
11. Lasswell, Harold D., Leites, Nathan ж.т.б. (
1949
). The Language of Politics: 
Studies in Quantitative Semantics. New York: George Stewart Publisher.
12. Naccarato, John L., Neuendorf, Kimberly A. (
1998)
. “Content Analysis as a 
Predictive Methodology: Recall, Readership, and Evaluations of Business–
to–Business Print Advertising.” Journal of Advertising Research, 38 (3) 
May–June: 19–33.
13. Stempel III, Guido H. (
1989
). “Statistical Designs for Content Analysis.” 
Research Methods in Mass Communications ішінде, Guido H. Stempel III 
& Bruce H. Westley (құрастырушылар), Englewood Cliffs NJ: Prentice–
Hall. 
14. Thomas, Sari (
1994
). “Artifactual Study in the Analysis of Culture: A 
Defense of Content Analysis in a Postmodern Age.” Communication 
Research, 21 (December): 683–697.
15. Wimmer, Roger D. және Dominick, Joseph R. (
2000
). Mass Media 
Research: An Introduction, Belmont, CA: Wadsworth Publishing Company.
16. Winham, Gilbert R. (
1969
). “Quantitative Methods in Foreign Policy 
Analysis.” Canadian Journal of Political Science / Revue canadienne de 
science politique, Vol. 2, No. 2 (June): 187–199.
Автор туралы мәлімет:
Ергебеков Молдияр – Сүлеймен Демирел 
атындағы университеттің қауымдастырылған профессоры, PhD.
e-mail: moldiyar.yergebekov@sdu.edu.kz 
Краткие сведения об авторе:
Ергебеков Молдияр – 
ассоцированный профессор университета им. Сулеймена 
Демиреля, PhD.
e-mail: moldiyar.yergebekov@sdu.edu.kz 
Author’s data:
Moldiyar Ergebekov – Associate Professor Suleyman 
Demirel University., PhD.
e-mail: moldiyar.yergebekov@sdu.edu.kz