Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж
жүктеу/скачать 3,59 Mb. Pdf көрінісі
|
Okulik XX kazak adebiet
| ІІІ БӨЛІМ.
Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары көрсеткіштер дәрежесінде көрініс тапты. Оларды баспаға дайындаған М. Дулатов еді. Бұлар тек төңкерістен бері қарай жарық көрген қазақ тіліндегі кітаптарға арналған биб- лиографиялық көрсеткіштер бола- тын. Толық әрі жан-жақты жасал- ма ға нымен, бұлар қазақ библиогра- фиясының бір қадам алға басқанын танытатыны анық еді. Бірақ, алаш- шылдарды қудалауға байланысты, бұл іс еріксіз үзіліп қалды да, тек қырқыншы жылы қайта жалғасты. Негізінен библиография уақыт тұрғысынан алғанда ағымдық және ретроспективті деп екіге, мазмұны жағынан жалпы, персональды, та- қырыптық библиография деп үшке, ал мақсаты жағынан көпшілікке арналған және ғылыми-зерттеу жұ- мыстар үшін ғылыми библиография болып екіге бөлінеді екен [25, 23]. 1940-55 жылдар аралығындағы сөз еткелі отырған библиографиялық көрсеткіштер негізінен ретроспек- тивті (белгілі тарихи кезең мате- риалдарынан құрастырылған, пер- сональді және ғылыми-зерттеу жұ- мысына арналғанын байқаймыз. Бұл бағыттағы жаңа қадам 1940 жылы Абайдың екі томдық жинағын ба- стырып шығаруға байланысты жұ- мыстарға орай көрінді. Ұлы ақынның туғанына 95 жыл толуына арналған «Абай» атты библиографиялық көр- сеткішті Ы. Дүйсенбаев, Е. Ысмайы- лов, Қ. Бекхожиндер 1940 жылы бас- тырып шығарды. Осыдан бастап же- ке ақын-жазушы шығармашылығына арналған (персональді) библиогра- фиялар жасау ісі қолға алынды. Осы кездегі қазақ библиографиясының да- муына ерекше еңбек еткен Н. Сәбитов болды. Абайға арналған алғашқы көрсеткіште сыни библиографиялық материалдар, өлеңдер ғана қамтылған болса, Н. Сәбитов оны толықтыра дамыта отырып, 1946 жылы «Абай» атты (қазақша-орысша) өз еңбегін шығарды. Онда ақынның 1889- 1945 жылдар аралығында басылған шығармалары мен ол туралы жазыл- ған танымдық, зерттеушілік еңбек- тер дің барлығы библиографиялық тұрғыда жүйеленді. Бұл библиографиялық көрсеткіш- тердің ғылыми танымдық мәні зор еді. Себебі, Абай шығармашылығын зерттеуге негіз боларлық еңбектерді бір жүйеге келтіріп қана қоймай, ақынның академиялық толық жи- нағын шығаруға, текстология мә- селелерінің нақты сөз бола бас- тауына өз әсерін тигізгені анық. Мысалы, текстология, яғни ақын шығармаларының түп нұсқасын анықтау, нақтылау мәселесі осы ака- демиялық жинақтағы түсініктерде біршама көтерілсе, Б. Жақыпбаевтың «Абай шығармаларының текстісі» (Майдан, 1945, №2) мақаласында да біршама сөз болады. Абай өлең- деріндегі шумақтар мен кейбір жол- дардың өзгеріске ұшырауын са- Ре по зи то ри й Ка рГ У |