А. Байтурсынов 1-том final indd

107
жҰртыМА
Бірлік қып іс етуге шорқақ, жұртым! 
Табылса оңай олжа ортақ, жұртым!
Сияқты қара қарға шуылдаған 
Үрейсіз қоян жүрек қорқақ, жұртым!
Білмейсің жөнің менен терісіңді,
Ел болып іс етпейсің келісімді.
Үміт қып бәйге атындай талай қосып, 
Байқадың шабыс түгіл, желісіңді.
Жөн айтқан жұртшылыққа адам болса, 
Шығасың қолыңа ала керісіңді.
Бытырап бет-бетіңе жөнелгенде,
Көрдік қой жайылатын өрісіңді.
Келгенде өзді-өзіңе мықты-ақсыңдар, 
Қайтейін өзге десе көнгішіңді.
Сықылды сынық бұтақ төмендесең,
Кім жұлмас оңайдағы жемісіңді?!
жҰБАтУ
Әлди, әлди, ақ бөпем,
Ақ бесікке жат, бөпем,
Жылама, бөпем, жылама,
Жілік шағып берейін.
Байқұтанның құйрығын
Жіпке тағып берейін.
(ҚАЗАҚТЫҢ БАЛА ЖҰБАТУ ӨЛЕҢІ)
Қайран еркін
Замандарың,
Тарлыққа жоқ
Амалдарың.
Еркін дала,
Еркің қайда?
Еркіңдегі
Көркің қайда?

108
Нулы, нулы
Жерің қайда?
Сулы, сулы
Көлің қайда?
Еркін көшкен 
Елің қайда?
Ел қорғаны
Ерің қайда?
Тура айтатын 
Биің қайда?
Би бардағы
Күйің қайда?
Адал көңіл
Антың қайда?
Жалған анттан
Сақтық қайда?
Бауыр тартқан 
Жүрек қайда?
Намыс қызған 
Сүйек қайда?
Нулы жерден
Күшті айырды,
Сулы көлден
Сұсты айырды.
Ер орнына
Еркек қалды,
Көлеңкеден
Үркек қалды.
Би орнына
Биің болды.
Би деу бірақ
Қиын болды.
Қаралды би
Жақтау болды.
Қараны жан
Ақтау болды.
Бауыр, жүрек
Талас боп тұр.

109
Намыс, сүйек
Қалаш боп тұр.
Малың алдау, 
Талауда тұр.
Жаның арбау, 
Қамауда тұр.
Аяғыңды
Тұсау қысты.
Жақтарыңды
Құрсау қысты.
Көрмесіңе
Пердең мықты.
Өтпесіңе
Кермең мықты.
Енді жатып,
Ұйықтау қалды.
Ұйықтағанды
Мақтау қалды.
«Әлди-әлди!» –
Деп тербеткен,
Ұйықтасын деп
Көп тербеткен.
Қарның ашса,
Ұлықтарың 
Жілік шағып,
Май бермекші.
Тоңсаң түлкі
Құйрықтарын 
Жіпке тағып
Бай бермекші.
Әлди-әлди! –
Мен де деймін.
Сірә, «әлдиге»
Сенбе деймін.

110
н. Қ. ХАныМғА
Рахатсыз өтсе де өмір жасым,
Бұл жөнімнен Құдайым айырмасын.
Ұзақ жолға ниет қып бір шыққан соң, 
Жарым жолдан қайтпаспын, қарындасым!
Су да болар ол жолда, тау да болар, 
Жаудың оғы, жайған тор, ау да болар.
Мынау пайда, мынасы зиян демек,
Ол ерліктің ісі емес, сауда болар.
Шалдығатын, шаршайтын жерлер де бар, 
Шалдыққанға мұқалмас ерлер де бар. 
Қайраттанып, қажымай тырмыссаң да, 
Шыққызбайтын жолыңды өрлер де бар.
Шаршайды деп ойлама шалдыққаннан, 
Ұзақсынып жатпаспын жалыққаннан.
Жұрт – қолымнан келмесе өкпелемес, 
Барын сақтап, мен аяп, алып қалман.
Ел мұнымды білемін ұқпайтынын, 
Көтермеге талғанда шықпайтынын.
Шалыс басып аяқты, жығылғанда, 
«Жатқаныңнан тұрма!» деп мықтайтынын.
Мен өлсем де өлемін жөнімменен, 
Тәннен басқа немді алар өлім менен?! 
Өлген күні апарып тығары – көр,
Мен жоқ болман көміліп тәнімменен.
Тән көмілер, көмілмес еткен ісім, 
Ойлайтындар мен емес бір күнгісін.
Жұрт ұқпаса, ұқпасын, жабықпаймын,
Ел бүгіншіл, менікі ертеңгі үшін.

111
АҚын ініМе
Азырақ сөзге құлағың сал, ақын інім! 
Ойымыз, рухымыз
10
жақын, інім.
Ағалық правосын қолыма алып,
Келемін айтайын деп ақыл, інім.
Өзімді ағаңмын деп үлкейтемін, 
Онымды көремісің мақұл, інім!
Адасқан ағаңыздың жері болса,
Тілеймін ете гөр деп ғафу, інім!
Жай жатсаң жаңылмайсың, адаспайсың, 
Күресте кім кетпейді қапыл, інім!
Ат қойған аз-көбіне қарамастан,
Ақылға біздер жарлы, пақыр, інім!
Доңыздай талғамай жеп семіргендер 
Саналып ақылдыға жатыр, інім!
Сүйікті милләтыңа болам десең, 
Нашардың көбірек же, хақын інім!
Сыйласын десең жұртың қадір тұтып, 
Айғырсып момындарға ақыр, інім.
Білімді ел ішінде болам десең,
Шешенсіп жоқты сөйлеп лапыр, інім.
Қолыңнан мұның бірі келмес болса, 
Кісімсіп ең болмаса қақыр, інім!
Сөзіңді тыңдатайын десең жұртқа,
Ет асып табақ-табақ шақыр, інім!
Аузымен орақ орып бәрін де етер, 
Қымызды шара-шара сапыр, інім.
Ет пенен қымыз беріп, сөйлеп көрсең, 
Айтқаның жұртқа балдай татыр, інім. 
Ақылың Аплатондай болса-дағы, 
Қымыз бен еті жоқ құр татыр білім.
10
Рух – араб сөзі «шай», «рух» деген мағынада.

112

жүктеу/скачать 1,78 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: