Министерство науки и высшего образования республики казахстан
жүктеу/скачать 7,98 Mb. Pdf көрінісі
|
XXI ҒАСЫРДАҒЫ ХИМИЯ ЖӘНЕ ХИМИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯНЫҢ ЗАМАНАУИ ЖЕТІСТІКТЕРІ МЕН ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ-ХИМИЯ-2023-06-05 14 54 57pm
| Эксперименттік бөлім.
Бастапқы материал ретінде Семейтау кен орнының табиғи цеолиті қолданылды. Табиғи цеолиттің фазалық құрамы рентгендік-фазалық әдісі арқылы келксі жағдайда анықталды: дифрактограмма үлгілері түтік кернеуі 30 кВ және ток күші 30 мА жағдайында Cu α сәулелену кезінде D2 Phaser Bruker дифрактометрінде. Бастапқы цеолиттердің қышқылдық орталары ИҚ спектроскопия арқылы зерттелді. Алынған цеолиттің қасиеттерін жақсарту мақсатында металдармен модифицирлеу жүргізілді. Модифицирлеуді жүргізу әдістемесі. Семейтау кен орнының цеолиті 0,25 мм өлшемге дейін ситадан өткізіліп ұсақталды. Цеолитке ионын отырғызу үшін m=CM*V*M формуласы (CM(NH 4 Cl)=1M, V=500 мл) арқылы m=26,75 г есептелінді. Цеолиттің 60 г және есептелініп алынған NH 4 Cl-дың жаңа ерітіндісімен үшмойынды колбада араластырғышымен сулы моншада 6 сағат көлемінде үш еселі араластыру, жалпы қосқанда 18 сағат бойы ион алмасу процесі жүргізілді. Семейтау цеолитін NH4Cl - мен жуып болғаннан соң, цеолит ішінде және Cl - ионы қалады. Cl - ионын жою мақсатында дистилденген сумен цеолитті шайып, AgNO 3 ерітіндісімен тексерілді. Табиғи цеолиттің сорбциялық, каталитикалық және молекулалық тұрақтылық сияқты қасиеттері оның сусызданған күйінде ғана көрінеді. Сондықтан табиғи цеолит құрамындағы хлор ионы жойылғаннан соң, ионын буландырып, H + формасына келтіруде 500 °С-қа дейін ауа қатысында реакторда 4 сағат бойы термиялық өңдеуге ұшыратылды. Алкилдену процесіне катализаторлар жасау үшін металдарды декационды табиғи цеолитке сіңіру әдісі қолданылды. Промоторлар ретінде келесі металдар алынды: 0,5-1,0% Ni; 0,5-1,0% Mo. Никель және молибден тұздарының судағы ерітіндісінің есептік мөлшерін енгізгеннен кейін сіңірілген түйіршіктер 100 °С-та 5 сағат кептірілді және муфельді пеште 500 °С-та 4,5-5,0 сағат бойы қыздырылды. Нәтижелер мен оларды талқылау. Цеолиттерді сапалы диагностикалаудың сенімді әдістерінің бірі дифрактометрия екені белгілі. Рентгендік дифракция талдауы нәтижесінде алынған мәліметтерге сәйкес сынақ үлгісінің кристалдық фазаларының мазмұны келесідей: цеолит құрамының 60 %-ын екі фаза құрайды. Оның көп бөлігі ромбылық тордан құралған морденит және аз мөлшердегі клиноптилолит. Ал қалғанын 15 % кварц, 15 % |