П. И. Пидкасистый а у д а р ғ а н д а р
жүктеу/скачать 13,11 Mb. Pdf көрінісі
|
дидактика кытап 2
| II бөлім. Дидактика
87 Сөйлесуге үйренген жөн. Мүғалім тек өзінің пәнін ғана үйретіп қоймай, оқушыларға бірігіп ақпарат іздеуді, оны талдау және жинақтауды үйрету керек. Үжымдық ойлаудың арнайы әдісі бар, ол «брейнсторминг» - ми шабуылы деген атқа ие болған. Басында үжым ойларды беріп одан кейін үжым аталған ойларға баға береді. Ол мидың шабуылы негізінде жасалады. Жетекші осы үжымдық ойдың дирижері ретінде болады. Брейнсторминг мәселелері мен ережелердің негізі қысқа айтылады. Олар оте қарапайым: барлық ойларды, үсыныстарды сынауға болмайды. Біреуге күлкілі болу адамның шығарма- шылык ойын қыспақтайды. Когітеген ойлар, үсыныстар болу керек, егер дүрыс нәтиже болмаса, жегекші өзі ондай ойды береді. Керемет ойларды алу үшін олардың барлығы магнитофонға жазылып, қойылады (Қараңыз. Коломинский Я.Л. Человек: психология. - М., 1986. с. 133). Басқа бір түсіндірілуде бүл одіс аталып өткен Москеудің №825-мектебінде қолданылуда. Бірақ ол тек сабақтан тыс кезде туындайтын тәрбиелік сүрақтарды шешуде қолданылады. Бүл одіс сабақтарда да қолданылуы мүмкін. Біраз уақыттан соң окушылар “миға шабуылды” откізеді, бірақ кезкелген мәселе өзін-өзі қорғап қала алмайды. Үжымдағы оқу-танымдық үрдісін, Бернард Шоу сөздерімен айқындауға болады: «егер менде бір алма болса, сендерде бір алма болса, біз оларды алмастырсақ, онда бізде бір-бір алмадан қалады, ал егер менде бір ой болса, сендерде бір ой болса, біз оларды алмастырсақ, әркайсымызда 2 ойдан болады». Мүны орыстың “бір ақыл - жақсы, екеуі — жақсырақ” деген мақалы дәлелдей алады. Психологиялық қатынаста бала үлкендерге қарағанда, екіниіі балаға жақынырақ түрады. Оның үстіне балалардың мүғалімге қарағанда өз күрдасына баруға мүмкіндігі көбірек. Оның үстіне, ішкі сөйлеуді сыртқа шығару ақыл-ой әрекетін белсенді етеді. Оқушылар мәселені шешуде барынша үсыныстармен кобірек алмасуы қажет. Егер балалар бірігіп, мәселені шешудің жолдарын карастырып, яғни жаңа білім ашса, онда олардың өзгеріске түсуі, кошірілуі жеке меңгеру деңгейінде жүреді. Егер біз сабақта қарым-қатынастық қызметті орнатсақ онда көшірулер, кемек беру, сыбырласу, дәпгер алмасулар болады. Осындай жағдайда біз менмендер мен байсалдыларды өзіміз тәрбиелеп іпығарамыз. Ол үшін сабақта әркім өз үшін ойлауы қажет. Ал көшірулер т.б арамтамақтықтың өсуіне әкеледі деп айту қажет. Үжымдық ойлауда бала өзінің керектігін, оның пікірінсіз бүл мәселе шешілмейтінін ескерсе, сонда ғана оған кіріседі. Егер мүғалім үжымдық ойлауға жагдай жасаса, онда оқушыда: сенімділік, зейінділік, кішіпейілділік сияқты қасиеттер пайда болады. Бүдан басқа сабақтағы пікірталастар оқушыларға адамдарды білуге, сөйлесудегі сәйкестік стиль табуға, өзімшіл, менмен болмауға үйретеді. Үжымдық танып білу тек мәселелік - ізденіс мақсаттар қойылған кезде ғана орындалады. Үжымдық таным, жаңа дидактикалық жүйедегі оқушы мен мүғалім арасындағы демокра- тиялық стильді қарым-қатынас сөз жүзінде емес, іс жүзінде асыруға әкеледі. Үжымдық жүмыс қорқыныш, тартыншақтақты кетіріп, оқыту үрдісінде керекті ахуалды орнатады. Топтық танымдық қызмет басқаларды оқытуға ынталандырады. Педагог бүл ынтаны пайдаланып, оны үйымдастыроіп, керекті жолға қою қажет. Оқушылар мен мүғалімнің күштерінің бірігуі іске асады. |