Практикалык педагогикалык әрекеттің объектісі

28
1 бөлім. Педагогиканың жалпы негіздері
шетелдік педагогиканың қағидаларын практикаға енгізу мәселе болып отыр. 
Оның ең көкейкесті нәтижелері білім беруді “адамиландыруға”, яғни оқушы 
мен педагог арасындагы қатынасты оқу-пәндік тәсілден жеке бағдарланган 
тәсілге көшіру болып табылады. Балаға жеке түлға деп қарау оның өз бетінше 
жүмыс істей алуы мен белсенділігін басумен әрқашан байланысты тәсілмен 
екеуін ауыстыруға болмайды. Бірақ өтпелі кезеңге тән гіедагогикалық 
басшылықтың әкімшілік стиліне гүсінбеушіліктерден қашып қүтылу мүмкін 
болмады.
Іргелес ғылыми пәндердің өкілдері арасында кеңінен 
Б ал а - субъекті 
тараған шағын бөлшектенген тәсілдер мен шараларды 
ғана емес 
сөзсіз орындау керектігіне қүрылған беделге басшылықты
кез келген педагогикалық әдісгіен үқсастыру қате болып 
табылады. Бірақ эсер ету педагогикалық үрдісте орын алмауға тиісті адамға 
зорлық жасап оны мазақ ету емес. Бүған қазіргі уақытга субъект-объект 
парадигмасы орнына келетін субъект-субъект парадигмасын жақтаушылар 
қарсы шығуда. Бірақ қагаң педагогикалык басшылықтан бас гарту дегеніміз 
ол педагогикалык эсер ету мен басшылықтан жалпы бас тарту дегенді 
білдірмейді. Педагог пен тәрбиеленушілер арасындағы қарым-қатынас тек 
субъект-субъектілік қана болмайды. Біз оқытып және тәрбиелеп отырған адам 
жоғарыда айтылган белгілі бір қатынаста - объект, ал басқасында ол - субъект.
Мүғалім мен оқушының оқу үрдісіндегі дара әрекеттесуі туралы айтқанда, 
біз олардың түрлі бағыттағы қарым-қатынастарының қүны тең деп отыр- 
ғанымыз жоқ. Оқушының мүғалімге әсері мүғалімнің оқушыға әсерімен 
бірдей емес. Мүгалімге оқушының өзі эсер етпейді, ал оның қалай оқитыны, 
оның оқудағы жетістігі немесе жетістігінің жоқтығына байланысты мүғалім өз 
әсерлерінің жүйесін қүрастырады. Әрине, оқушы педагогикалык, қатынас- 
тардың әр түрлі жағдайында субъект бола алмайды. Қысқаша айтсақ, ол 
оқытушы емес, оқушы ретінде қызмет жасайды. Педагогикалык эсер 
жүйесінің ішінде түрып, оқушының мүғалім түлғасын қалыптастыру туралы 
мақсатты бағытталған бағдарламасы жоқ деген жай шындықты дәлелдеп 
жатудың қажеті жоқ. Оған педагогикалык басшылық қызметі жүктелмейді. 
Онда педагогты бір нәрсеге үйрету мақсаты жоқ. Педагогикалык басшылық 
жақсы жолға қойылған кезде бала өзін біреудің басқарып түрғанын сезбейді. 
Басшылықтың объектісі бола түра, ол шынымен-ақ өмір сүреді, бүл уақытта 
педагог үшін тәрбиеленушінің “мектептік” өмірі тәрбиеленушіні мектеп 
қабырғасынан тыс жүріп жатқан “үлкен” өмірге даярлау болып табылады. 
Оқушының танымдық және басқа да өздігінен жүмыс істеу қабілетін қалып- 
тастыра отырып, жақсы педагог басқару жолдарын көрінбейтін, сезілмейтін 
етеді. Бүл оларды жоғалып кетеді дегеніміз емес.
Ресей Федерациясының Білім беру туралы заңында білім беру, біріншіден, 
адам баласы мүддесі, екіншіден - қоғам мүддесі, үшіншіден - мемлекет 
мүддесі үшін іске асырылады деп көрсетілген сілтемеде осы екі көзқарастар 
арасындағы анық үйлесім корсетілген Адам-қоғам-мемлекет ретінде тізілген 
реті де кажет. Ең алдымен - адам мүддесі.
Ғы лы м и педагогикалы к әрекеттің объектісі туралы мәселе де күрделі. 
Бір қарағанда, бүл оқушыға, тәрбиеленушіге оз ретінде педагогикалык эсер 
және педагогика ғылымы түрғысынан зерделеу объектісі екендігін бір-ақ 
нәрсе деп тану түсінбеушілікке алып келеді. Педагогикалык зерттеудің

жүктеу/скачать 13,11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: