П. И. Пидкасистый а у д а р ғ а н д а р

/ 
бөлім. Педагогиканың жалпы негіздері
31
мүғалім өз білім қорын толықтырып, тез арада жақсы зерттеуші болады деген 
түсініктер бар. Мүндай жалған түсінулер, яғни уақытты жаңа білім алуға 
жүмсамай, түрлі ғылымдардағы шындықтарды ғылыми жүмыстың тиімділігін 
дәлелдеу үшін ғылыми негіздемесіз-ақ, интуиция мен жеке шеберлікке 
сүйеніп-ақ жасауға болады деген пікірлер арқылы жас зерттеушінің уақытын 
боска кетіре ме деген қауіптер де жоқ емес. Бүкіл жүмыс шынайы ғылыми білім 
арқылы қайта қүруларга негізделмей, қазіргі практиканың тиімділігі мен 
қажеттілігін дәлелдеумен шектеледі. Ғылыми жүмыстың магынасы бүл жағ- 
дайда жоғалып кетеді. Қазіргі және өткен тәжірибе көрсеткендей, ғылыми 
білім қүрамында әрқашан практика үшін кез келген, тінті орескел үсыныс- 
тарды да табуға болады. Соңғы жылдары ғылыми дәрежеге үмтылушылардың 
көбісінің белгілі бір білім беру мекемелеріндегі өздерінің жеке әрі жақсы 
жүмыс туралы есептерін қорғауға алып шыққан жүмыстарын ғылыми 
еңбектер деп тану мүмкін емес. Мүндай жүмыстарда ең басгысы жоқ: 
қойылған мақсаттарды орындауға үсынылған әрекет тосілдері оңтайлы, қажет 
және жеткілікті екендігінің дәлелі.
Мүндай олқылықтарды болдырмас үшін практикалық орекет саласында 
тәжірибе жинақталу барысында ғылыми орекетке өту өзінен-өзі болады деп 
түсінбеу керек. Өзінде бар ғылыми білімдерді пайдалана отырыгі жүргізген 
мүғалімнің байқаулары ондағы білім қорын толықтыруға жәие оның кәсіптік 
білікгілігі деңгейін көтеруге әкеледі. Бірақ бүл олі ғылыми жүмыс емес. 
Алынған ғылыми білімді пайдалану бір жағынан, жаңа білім алу (жасау) және 
басқа жағынан, “екі үлкен айырмашылықтар” деп айтылады.
Педагогика ғылымын білу де, практикалық тәжірибе де ғылыми-зерт- 
теушілік сияқты арнайы дайындықтың алғышарты бола түра, оны айырбастай 
алмайды. Бүл мамандық бойынша жүмыс істей түра, өз зерттеу объектісі 
бойынша педагог болып қалады, бірақ дәл осы мезгілде ғылыммен кәсіби 
айналысатын физиктердің, тарихшылардың, биологтардың қатарына түра 
алады. Ол озінің қолына таным әдістері сияқты жаңа қару алады және оны 
пайдалануды үйренуі керек.
Бүдан тек бір-ақ қорытынды шыгады. Педагог-практик ғылыми жүмыс қанша 
күрделі және қиын болғанымен, ғылыми әрекет саласында жоғары маман- 
данған қатысушы болуы үшін арнайы даярлықтан өтуі қажет. Кез келген істе 
ерекше білімдер және іскерліктерді меңгеру қажеттілігі, әдетте ешбір күмән 
тудырмайды. Мысалы, автомашина сатып алған адам бүл транспорт қүралын 
жүргізуге сойкес курстан өтпейінше, жүргізуші қүқығын ала алмайды. Бүдан 
әдіснамалық мәдениетті және оған сәйкес зерттеушілік білімдер мен 
іскерліктерді педагогтың меңгеруіне байланысты осындай қажеттілік анық 
көрінеді, себебі жоғары оқу орындарында, окінішке орай, зерттеу жүмысына 
арнайы оқытып үйретпейді. Табысты оқыту мен тәрбиелеу, біз өзіміз 
көргендей, ғылыми жүмысты жүргізумен бірдей емес.
Тікелей ғылыми әрекетке кошу мүғалімнен тек педагогика саласындағы 
білімдерді талап етіп қоймайды, сондай-ақ педагогика, яғни тәрбие мен 
оқытудағы ғана емес, педагогика ғылымындағы және жалпы ғылымдағы 
заңдылықтарды білуді талап етеді. Ғылыммен айналысқысы келетін адам 
зерттеу объектісі мен пәнін, мәселесін, болжамын бөліп қарастыру және 
қүрастыру, эксперимента қалай қоюға болады, объективті ғылыми білім 
алудың тағы қандай тәсілдері бар деген сүрақтар колемінде білуі керек. Бүл

32

жүктеу/скачать 13,11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: