III бөлім. Тәрбие теориясы дамасымен танысады, Диоген идеясына өздерінің көзқарасын білдіреді, кейіп-
керлер рөлдерінде ойнайды, ақырында олар өмірдегі қиындықтарға, өмірлік
жағдайларға тап болады. Өздерінің «Менінің» қатысуымен бүл қиындық-
тарды жеңеді не қалыптасқан жағдайларды өзгергеді. Сөйтіп болмысқа эсер
ету мүмкіндігіне ие болады әрі осы әлемде өздерін де өзгертеді.
Баланы тәрбиелеудегі факторлық әдіс ретінде өмір туралы ойлауды
үйымдастыру педагогтің бала санасына үдайы ықпал етуі нәтижесінде жүзеге
асады. Бала өмір сүрудің мән-мазмүнын бағамдай алу керек. Мәселен: Өмірдің
мазмүны не? Өмір сүру қүралы не? Жеке адам ретіндегі «Меніме»
басқалардың қатысы қандай? Мен үшін қоғамның рөлі қандай? Қоғам үшін
«Мен» кіммін? Өмірдің мәні неде? және т.б.
Педагог жоғарыда берілген сүрақтарға былай жауап береді:
- баланың іс-әрекетін басқа адамдардың жағдайларымен үнемі байланыс-
тырып отырады (мысалы, Тентектік жасағың келе ме? Аздап жаса, бірақ
басқаларға кедергі келтірме»);
- тәрбиеленушінің жасаған іс-әрекетінен туындайтын нәрселерді болжам-
дайды (мысалы, «Үнатқан әрекетіңді жасауға қүқың бар, сондай-ақ басқалар-
дың саған деген көзқарастарын өзгертуге қүқылары бар»);
- күнделікті жағдайлардың мазмүнын түсіндіреді (мысалы, «Бір раушан
гүлі - әдеміліктің символы, ал коп гүл - товар»);
- адами қүндылық болып табылатын абстракт үғымдардың мағынасын
түсіндіреді (мысалы, үят, бақыт, намыс т.б.);
- балалардың кішкентай қиындықтарына әлеуметтік қүндылық ретінде
талдау жасайды (мысалы, “Бір сәттік қүмартудан бас тартуға болады; егер
бүған үйренсеңіз, озіңіздің күшті болғаныңыз);
- балаларды кітап оқуға, өнер туындыларымен танысуға, танымал
адамдарды білуге үйретеді;
- балалардың адам оміріндегі тарихи оқиғаларға қызығушылығын
туғызады және алынған ақпараттар бойынша ой қорытуға үйретеді.
Егер екінші факторлык әдістің педагогикалык болмысы баланың рухани
дамуында жатса, тәрбилеудің үшінші факторлық әдісінін
педагогикалык
болмысы ішкі әлемнің «менін» калыптастырудан түрады. «Мен» - баланың
жеке адам ретінде сезінуі, өзіндік омірлік үстанымы болуы, жауапкершілікті
сезінуі т.б.