Дейл Шнук. Оқыту теориясы indd

Бихевиоризм
Мшез-кулы^тыц езгеру1
Адамдар не ютеу керектЫн бшген жэне дурыс жауап берген жагдайда гана бекгту 
орын алады. Одетте оперантты жауаптар аякталмаган жэне тузетшмеген куйде кезде- 
седг Б ш м алушылар кажетп жауапты бергенге д е и н мугал1мдер бекгту тэсш н кол- 
данбаса, бекиу болмагандыктан, окушылар ешкашан жауапка кол жетшзе алмайды. 
Енд1 окыту ушш аса манызды болып отырган оперантты шарттылык кез1нде мшез- 
кулыктын калай езгереттнш карастырып керелш.
Бiртiндеп цалыптастыру (Successive Approximations (Shaping)
немесе 
аппрокси-
мацияны дифференциалды бекгту -
мшез-кульщты езгертудщ ен басты оперантты 
тэсЫ (Morse & Kelleher, 1977). М1нез-кулыкты калыптастыруда темендег1дей ретп- 
л1кт1 сактаган жен:
■ Окушынын дэл каз1р не 1стей алатынын аныктау (бастапкы м1нез-кулык)
■ Кажетп м1нез-кулыкты аныктау
■ Окушыны коршаган ортадагы элеуетт1к бек1ту тэс1лдер1н аныктау
■ Рет-репмен уйрену уш1н кажетп м1нез-кулыкты б1рнеше кезенге белу
■ Эр аппроксимацияны калаган м1нез-кулыкка бек1те отырып, окушынын бас­
тапкы мшез-кулкын кажетп м1нез-кулыкпен алмастыру
Калыптастыру дегешм1з - дурыс эрекетт1 1ске асыра отырып, б1л1м беру. Окушы- 
нын белг1л1 б1р кашыктыктан баскетбол добын торга лактыруга талпынуынан калып- 
тасудын табиги турде орын алып жатканын байкауга болады. Б1р1нш1 жолы доп торга 
туспей калуы мумк1н. Келес1 жолы доп каттырак лактырылса да, торга туспейдк керь 
с1нше, тактага гана тиед1. Yшiншi рет окушы допты ек1нш1 жолгыдай катты лактыр- 
майды, б1рак доп тордын он жагын жанап ет1п, жерге туседг Терт1нш1 рет ол допты сол 
жакка карай лактырады, ал доп тордын сол жагына тиед1. Акырында, окушы тордын 
дэл ортасын кездеп лактырады, доп торга туседг Осылайша ол допты калай лактыру- 
ды уйренед1.
Калыптастыру тэс1л1н кеб1несе тапсырманы орындауга б1рнеше минут уакытын 
гана белетш, тез жалыгатын окушыга жуйел1 турде колданган жен. Ондагы мак- 
сат - окушыда 30 минут бойы уз1л1сс1з жумыс 1стеу дагдысын калыптастыру. Эдетте 
окушы ек1 минут бойы нэтижел1 жумыс аткарса, мугал1м оны кетермелеп отырады. 
Б1рнеше рет кайталанган 2 минуттык интервалдан кейш бек1ту критерийлер1 3 ми­
нутка кетершедг Ал окушы б1рнеше рет у зш с й з 3 минут бойы жумыс ютесе, межен1 
4 минутка созады. Осылайша окушы 30 минут у зш с й з жумыс жасайтын жагдайга 
жеткенге д е и н жалгаса беред1. Окушы киындыкка тап болган кезде, бек1ту межес1 
окушы тапсырманы ершн орындайтын денгейге д е и н азайтылады.
Тзбек.
Адамдардын эрекеттер1н1н д е т ете курдел1 жэне т1збектелген б1рнеше уш ден- 
гейл1к 
(A-MK-C)
байланыстан турады. Мысалы, баскетбол добын лактыру - дриблинг, 
айналу, кездеу, сешру жэне допты лактыру сиякты эрекеттерд1 камтиды. Эр жауап 
ортаны езгертедк ал бул езгерт1лген жагдай келес1 жауапка стимул беред1. 
Тгзбектесу
дегешм1з - болашак жауаптардын т1т1ркенд1рг1ш1 болып саналатын кейб1р фактор- 
ларды езгерту процес1 (Skinner, 1953). Т1збек б1рнеше операнттан турады, олардын 
эркайсысы болашак жауаптардын пайда болуына мYмкiндiк тугызады.

жүктеу/скачать 18,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: