Дейл Шнук. Оқыту теориясы indd

Бихевиоризм
Ньюрингер жэне Дженсен (2010) буган катысты ерштл эрекеттер (оперантты) эде- 
й жасалады жэне максатка непзделген деген пiкiр бiлдiредi. Скиннердщ пайымдауы- 
на CYЙене отырып, олар беклу мен дискриминатив тiтiркендiргiштер операнттардын 
тYрi мен денгешне эсер етедi деп есептейдг Олар сондай-ак бекгту мен дискримина­
тив тmркендiрriштер операнттардын Yлгiге сай, кайталанып келетiн (сондыктан оны 
болжауга болады) жэне кездейсок (сондыктан оны болжауга болмайды) деп б ^ н у ш е
де эсер ететiнiмен келiседi. Ендеше зерттеу аркылы дэлелденiп отырган аталган бол- 
жамдар тYрлiше берiлген жауап колдау тапкан жагдайда, адамдар эр кезде эркалай 
эрекет етедi дегендi бiлдiредi. Ньюрингер мен Дженсен оперантты шарттылык пен 
ерiктi катар кою аркылы оларды таным мэселесiмен байланыстырады.
Ерiктi эрекетп бихевиористiк теория тургысынан осылайша тYсiндiрудiн бiлiм 
беруге де катысы бар. Себебi бул теория бойынша эрекеттiн эртYрлi болып келуш 
колдауга жэне кайта пайда болуына эсер етуге болады. МуFалiмдер, айталык, мэсе- 
л е н шешу, шыгармашылык ойлау, ой талкы сиякты тапсырмалар кезшде окушылар 
жауаптарынын эртYрлi болып келгенш калайтын кездер кептеп кездеседi. Жауап бе- 
рудiн тYрлi тэсiлдерiн тандап алатын окушыларды кетермелегiсi келетш мугал1мдер 
осындай ойлау тэсiлiн колдап отырганы жен.
Б1Л1М БЕРУ ТЭС1ЛДЕР1
Скиннер (1954, 1961, 1968, 1984) бул ойларды бiлiм беру процесiнде колдану жол- 
дары туралы кеп жазды. Онын пiкiрiнше, бул салада аверсивт (жагымсыз) бакылау 
ете кеп. Балаларды урып-согу жоктын касы, дегенмен олар ездерi калагандыктан 
немесе оларга унагандьщтан емес, керiсiнше, тапсырмаларды муFалiмнiн сынынан, 
директорга шакыртудан жэне артыкшылыктардан айырылып калу сиякты жаза тур- 
лершен кутылу Yшiн орындайды.
Осыган байланысты тагы б£р мэселе бекiтудiн туракты болмауымен, ал бола кал­
ган жагдайда, каламаган уакытта орын алуымен байланысты. МуFалiм окушыга кYнiне 
бiрнеше минутын гана беле алады. Окушылар тапсырманы орындап, муFалiмдерiнiн 
пiкiрiн тындап отырганда-ак бар уакыт етiп кетедг Демек, окушылар дурыс бiлiм ал- 
майды, осыган байланысты тапсырмаларды тексерш, тузетуге муFалiмнiн косымша 
уакыт белген жен.
Yшiншiден, оку жоспарынын келемi мен бiрiздiлiгi окушылардын барлыгы бiр- 
дей дагдыларды игере алатынына кетлдак бере алмайды. Себебi муFалiм барлык ма- 
териалды камту Yшiн, кеп жагдайда окушылар алдыщы дагдыларды игермей жатып 
келесi сабакка кешуге мэжбYр.
Скиннер муFалiмдердiн айлыгын есiрiп (артык етпес едй), мектепте бiлiм алу уа- 
кытын узарту жэне стандарттарды кетеру немесе муFалiмдердiн бiлiктiлiк сертифика- 
тын алу талабын кYшейту аркылы бул м эселен шеше алмайтынымызды баса айтады. 
Онын орнына сабак Yйрету уакытын тиiмдi пайдаланган жен деп есептейдг Барлык 
окушы оку жоспарында керсетiлген материалды бiрдей денгейде игере алмайтын- 
дыктан, эр баламен жеке-жеке жумыс жYргiзу бiлiм беру т т м д ш п н арттырар едi.
Скиннер бiлiм беру Yшiн бешту тэсiлдерiн дурыс уйымдастыру керек деп есеп- 
тейдi. Ол Yшiн: 1) муFалiмдер материалды аз-аздап Yйретсе; 2) бiлiм алушылар жай 
гана тындап отырмай, сабакка белсене араласса; 3) муFалiм окушынын жауабынан

жүктеу/скачать 18,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: