4 -Т А Р А У
Тэжiрибелi муFалiмдердiн
0
зше деген сешмшщ жогары болатыны тангаларлык
жайт емес (Wolters & Daugherty, 2007). Дэл осы зерттеушiлер муFалiмдердiн
0
зiндiк
тш м д ш п - бiлiм алу барысындагы киындыктарды жену
мен жетiстiктерге ерекше
мэн бере отырып,
0
здерiне дагдыларды жогары денгейде игерудi максат ететiндерiн
де аныктаган (9-тарау). МуFалiмнiн
0
зiндiк тш м д ш п аткаратын жумысына да он эсер
етедi (Collie, Shapka, & Perry, 2012). Фельтц, Чейз, Мориц жэне Салливан (1999) му-
Fалiмдердiн
0
зiндiк тиiмдiлiгi мэселесiнiн жаттыктырушыларга да тжелей катысы ба-
рын аныктаган.
Зерттеушшер окушылардын бiлiм алуына жаксы эсер етуi мумшн окыту тэсш-
дерш де зерттеп к
0
рдi (Gibson & Dembo, 1984; Woolfolk & Hoy, 1990).
Эштон мен
Уебб (1986)
бглгм беру тшмдтт
немесе жалпы б ш м беруден кYтетiн нэтижелер мен
белгш б£р нэтижеге кол жетшзу максатында кандай да б£р эрекетп аткару кезiндегi
0
зiндiк тиiмдiлiктiн айырмашылыгын аныктауга тырысып к
0
рдi. Осыган дешн айтып
0
ткенiмiздей,
0
зiндiк тиiмдiлiк пен ^ т е т ш нэтижелер бiр-бiрiмен байланысты деп есеп-
теледi, бiрак олай емес. Окушынын бiлiм алуы муFалiмнщ бакылауынан тыс ортада
немесе уйде юке асуы керек деп есептейтiн муFалiмнщ
0
зiндiк тиiмдiлiгi жогары болга-
нымен, онын бiлiм беру тиiмдiлiгi т
0
мен деуге болады. Тагы б£р зерттеулер бiлiм беруге
катысты
0
зiндiк тш мдш к iшкi жэне сырткы факторларга байланыстылыгын айтады.
1шк1 фактор адамнын кабылдауы мен куатын (кYшiн) бiлдiрсе, сырткы фактор мектеп-
тен тыс, ягни коршаган ортанын эсерi мен кYшiн бiлдiредi (Guskey & Passaro, 1994).
Годдард, Хой жэне Вулфолк Хой (2000)
мугалгмдердгц ужымдъщ тшмдтггт
тал-
кылап, олардын бiрiккен талпынысы окушыларга он эсер ететiнiн аныктаган. Муга-
лiмдердiн бiрлесе эрекет етуi Yшiн экiмшiлiк тарапынан да колдау болганы ж
0
н. Бул,
0
з кезегiнде, мектепп реформалауда
аса кажет болып табылатын, кедергiсiз ортаны
калыптастыруга к
0
мектеседi.
МуFалiмдердiн бiрлесе жумыс iстеу тиiмдiлiгi олардын уйымдастыру денгейiне
де байланысты (Henson, 2002). Бiраз шектеулер тэн мектептерде муFалiмдердiн бiрле-
се жумыс ютеу тиiмдiлiгiн болжау мYмкiн емес. Бул кезде нэтижеш
0
зiндiк тш мдш к-
ке катысты аныктаган ж
0
н. Мундай жагдай муFалiмдер арасындагы байланыс мектеп
децгешнде емес, бар болганнын
0
зiнде тек б
0
лiмдер денгейiнде гана орын алатын
мектептерге тэн.
Керiсiнше, бастауыш мектеп муFалiмдерi эдетте бiр-бiрiмен бiрлесе
жумыс аткаратындыктан, бул окушылардын жетiстiгiне жагымды эсер етедi.
Годдард жэне э р ^ е с т ^ (2000) муFалiмдердiн бiрлесе жумыс аткаруы окушылар
дын бiлiм алуына калай эсер ететiнiн талкылап к
0
рдi. ¥жымдык тиiмдiлiкке
0
зiндiк
тиiмдiлiкпен байланысты т
0
рт тYрлi фактор -
0
нiмдi эрекет етудеп жетютштер, косым-
ша тэжiрибе, элеуметтiк к
0
зкарас жэне физиологиялык ш рсеткш тер - эсер етедi. Му-
Fалiмдер енгiзiлген
0
згерiстердi бiрге талкылап, бiр-бiрiнен немесе Yздiк мектептерден
Yйренген жагдайда, экiмшiлiк жэне кэсiби дамыту орталыктары тарапынан
0
згерiс жа-
сау купталса, сондай-ак киындыктармен жэне кYЙзелiстермен
бiрлесе курескен кезде
ужымдык тиiмдiлiк те арта тYседi (Goddard, Hoy, & Woolfolk Hoy, 2004). ¥жымдык
тш мдш к арткан жагдайда муFалiм де окушыларга колайлы жагдайлар жасай бастайды.
Капрара, Барбаранелли, Боргани жэне Штека (2003) муFалiмдердщ ужымдык
тиiмдiлiкке деген сенiмi олардын
0
з жумысына канагаттануына эсер ететш н байка-
ды. ¥жымдык тш м дш к муFалiмнiн баскалар да (мысалы, директорлар, жумысшылар,
ата-аналар, окушылар)
0
з мiндеттерiн орындауга талпынуда деген сенiмiне де байла
нысты. Бандурамен (1997) келюетш бiр жайт -
коршаган орта орын алган
0
згерiске
Достарыңызбен бөлісу: