Оцыту теориясына Kipicne

Оцыту теориясына Kipicne
олар кандай кызмет аткарады жэне коршаган ортага байланысты калай e3repin оты- 
рады» деген сурактар кызыктырды. Айта кететш тагы б£р жайт - олар зейш мен дене 
жеке eмiр сYрмейдi, керiсiнше, Yнемi езара байланыста болады деп есептедi.
Функционалистердщ интроспективтi эдютен бас тарту себебi оныц сананы зерт- 
теуiне емес, керiсiнше, сананы калай зерттейтiнiне байланысты. Интроспекция сана­
ны усак белшектерге бeлiп карастырды, ал функционалистер оны мYмкiн емес деп 
есептейдг Олардыц пiкiрiнше, кубылысты жеке-дара зерттеу оныц организмнiц есш- 
жетiлуiне тигiзер Yлесiн ашып керсете алмайды.
Дьюи (1900) психологиялык эксперименттердщ нэтижелерiн кYнделiктi eмiрде 
жэне б ш м беруде колдану керек деп санады. Бул максат мактауга турарлык, бiрак 
функционалистердiц зерттеу нысандары кец аукымды болгандыктан, накты б£р мэ- 
селен камти алмады. Бул аталган багыттыц негiзгi кемшiлiгi болды. Бiрак осы кем- 
шiлiк АКШ психологиясындагы басты багыттардыц бiрi - бихевиоризмнiц пайда 
болуына жол ашты (3-тарау). Бихевиоризм экспериментпк эдiстi колданды. Олар­
дыц осылайша эксперимент пен кубылысты бакылауга ерекше ден коюы психоло- 
гияныц жеке гылым ретiнде калыптасуына мYмкiндiк жасады (Asher, 2003; Tweney 
& Budzynski, 2000).
О^ЫТУ ТЕОРИЯСЫ ЖЭНЕ ЗЕРТТЕУ
Окытуда теория мен зерттеудщ мацызы зор. Бул бeлiмде теорияныц кейбiр кызметте- 
рi мен зерттеудщ басты мэселелерi жeнiнде сез болады.
Теорияныц цызмет1
Теория
дегенiмiз - кандай да б£р кубылысты тYсiндiруге арналган, гылыми тургыдан 
кабылдантан кагидалар жинагы. Теориялар коршаган ортада болып жаткан жагдай- 
ларды тYсiндiрiп, зерттеу мен б ш м арасын жалгастырушы к е т р кызметш аткарады 
(Suppes, 1974). Зерттеу нэтижелершщ теориямен байланысы жYЙелi турде iске асады. 
Теория болмаса, адамдар зерттеу нэтижелерш калай болса солай жинакталган дерек- 
тер топтамасы деп кабылдауы мумшн, eйткенi теория жок жерде зерттеушiлер мен 
практик-мамандардыц жинакталган деректердi негiздейтiн ортак кагидасы болмайды. 
К^андай да б£р теорияга тура катысы жок нэтижеге кол жетшзген кYннiц eзiнде, зерт- 
теушiлер бул деректердi електен eткiзiп, олардыц теориялык болжамдарга катысын 
аныктап алуы тшс.
Теориялар коршаган ортада болып жаткан кубылыстарды бiлдiрумен катар, эм- 
пирикалык тургыдан сынап керуге болатын болжамдар немесе тужырымдар аркылы 
жаца зерттеулерге жол ашады. Болжамдарды (гипотеза) карым-катынас тужырымы 
деп атауга болады. Мысалы, «х-тщ у-ке катынасы болымды» немесе «егер.., онда...» 
(if-then)
шартындагыдай (мысалы, мен х-ii жасасам, онда 
у
орын алуы керек) 
х
пен 
у
«окушыларга олардыц жетiстiгi жайында хабарлап», «олардыц бiлiмге деген ынта- 
сын арттыру» дегендi бiлдiруi мумшн. Ягни бiз «окудагы жетiстiгi хакында бiлетiн 
балалар одан еш хабары жок балаларга караганда жогары ынта танытады» деген 
болжамды тексерiп кере аламыз. Болжамды дэлелдейпн деректер теорияны ныгай- 
та тYседi. Кцлдагы дерек болжамга сэйкес келмесе, теорияны кайта карау кажеттiгi 
туындайды.

жүктеу/скачать 18,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: