Оцыту теориясына Kipicne

Оцыту теориясына Kipicne
буындарды жаттау матыналы окуга (мысалы, мэтш Yзiндiлерiн) каншалыкты эсер 
ете алады» деген сауал да жок емес. Алайда Эббингауз ете байыпты зерттеушi едi. 
Онын зерттеу нэтижелершщ кепшiлiгi кейiнiрек тэжiрибе жYзiнде дэлелдендi жэне 
ол - акыл-ойды экспериментпк зертханада зерттеген алташкы галым.
Структурализм жэне функционализм
Вундт пен Эббингауздын енбектерi жYЙелi болганымен, накты б£р аумакты гана кам- 
тыды жэне психологиялык теорияга эсерi кеп болмады. Fасырлар тогысында пси- 
хологиялык ой мектептерi дуниеге келе бастады. Солардын iшiндегi ен мацыздыла- 
ры - структурализм жэне функционализм еда. К ^ р п кезде олардын кай-кайсысы да 
бiртутас доктрина реттнде калыптаспаганымен, психология тарихында оларды жак- 
таушылардын окыту мэселесiндегi релiнiн ерекше болганын айта кету керек.
Структурализм.
Эдвард Титченер (1867-1927) - Вундттын Лейпцигтеп шэшртг 
Ол 1892 жылы Корнелл университеттидеп психология зертханасынын директоры кыз- 
метше татайындалтаннан кейiн, Вундттын экспериментпк эдiсiн АКШ-тын психоло­
гия саласына алып келдi.
Кейiнiрек 
структурализм
деген атпен белгш болтан Титченердщ психологиясын 
ассоцианизм мен экспериментпк эдiстiн косындысы деуге болады. Структуралистер 
адам санасын гылыми зерттеулердiн занды саласы деп пайымдап, психикалык про- 
цестердiн курылымын жэне курамын зерттедi. Олар адам санасы бiрнеше идея ассо- 
циациясынан турады, ал зерттеу Yшiн оларды бiрнеше кiшi идеяларга белу керек деп 
е с е т е д (Titchener, 1909).
Вундт, Титченер жэне тагы баска структуралистер колданган экспериментпк эдiс 
интроспективп, ягни езiн-езi бакылауга багытталган сипатта болды.
Интроспективт бакылауга катысушылар белгiлi б£р объекплерге немесе жат- 
даяттарга катысты тэжiрибеден кейiн ез сезiмдерi хакында ауызша жеткiзiп отыруга 
тиiстi болды. Мысалы, Yстел сурет керсеплген кезде, катысушылар Yстелдщ форма- 
сы, келемц тYсi, жасалган материалы кандай екенш айтып беруi керек. Оларга кер­
сеплген зат туралы немесе сол затты калай кабылдап туртаны жешндеп бш м дерь 
мен белiспеу туралы катан ескерпледг Сондыктан Yстелдi керген кезде ауыздарынан 
<^стел» деген сез шыккан катысушылар жайында оларга санасынан герц тiтiркендiр- 
гiш кебiрек эсер еткен болуы мумшн деп есептелдi.
Интроспекция тэс ш бiрегей психологиялык процесс болумен катар, психоло- 
гиянын аражiгiн баска салалардан ажыратып бердi. Ол - интроспекционистен адам- 
дардын кубылыска тусшштеме бермей, санасына CYЙену аркылы жауап бергенiн тап 
басып айту кабшепн талап етепн кэсiби эдiс.
0шшшке карай, бул тэсiлдiн кемшiлiгi баршылык жэне отан толытымен иек ар- 
тута болмайды. Себебi адамдардан заттын белгiсi мен матынасын ескермеудi талап 
ету мYмкiн емес. Оларга Yстелдi керсеткен кезде, олардын <^стел» деп жауап бере 
турып, оны калай пайдаланатыны женiнде ойлауы жэне баска заттармен байланыс- 
тыруы - табити кубылыс. Сана акпаратты жYЙелi турде беле алмайды. Демек, интро- 
спекционистер матынаны елемеу аркылы сананын ен басты касиепн назардан тыс 
калдырды. Уотсон (3-тарау) интроспекцияны колданута Yзiлдi-кесiлдi карсы болды. 
Эйтсе де аталтан тэсiлдегi кемшiлiктер тек бакылауга болатын мiнез-кулыкты тана 
зерттейпн объективт психологията жол ашты (Heidbreder, 1933). Атакты психолог

жүктеу/скачать 18,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: