ОКЫТУДЬЩ НЕЙРОФИЗИОЛОГИЯЛЫК МЭСЕЛЕЛЕР1

Нейрогылым жене оцыту
Акпаратты ецдеу жуйес1
Бесiншi тарауда кещнен талкыланатын акпарат ендеу жYЙесiнiн басты элементтерi ре­
тшде сенсорлык регистрдi, оперативт жадты жэне узакмерзiмдiк жадты атауга бола­
ды. Сенсорлык регистр акпаратты кабылдап, бiрнеше секунд еткеннен кейiн оны узак- 
мерзiмдiк жадка жiбередi. Ъ£р мезгiлде кептеген сенсорлык акпарат келш тYсуi мYмкiн 
болгандыктан, жад келген сенсорлык акпараттардын кепшiлiгiн жойып отырады.
Бiз осы тараудын басында сенсорлык акпараттардын барлыгы (иiстен баскасы) 
тшелей таламуска жiберiлетiнiн айткан болатынбыз. Булардын кейбiрi енделу Yшiн 
бул жерден ми кыртысынын жауапты белiгiне (мысалы, накты б£р сенсорлык акпа- 
ратты ендейтiн ми белiгi) жiберiлетiнiн де бiлемiз. Алайда акпаратты келiп тYCкен 
калпында емес, керiсiнше, келiп тYCкен акпараттын нейрондык «перцепциясын» 
жiбередi. Мысалы, таламус аркылы кабылданган дыбыстык тm ркендiрriш аталган 
тiтiркендiргiштiн нейрондык перцепциясы немесе эквивалент! ретшде жiберiледi. 
Бул перцепция кабылданган акпаратты жадтагы акпаратпен салыстыру кызметiн 
де аткарады. Оны 
паттерндердг тану
деп атайды (5-тарау). Демек, мектептеп ви- 
зуалды тiтiркендiргiш муFалiм болса, ми кыртысына жiберiлген перцепция жадта 
сакталган муFалiмнiн сипатына сэйкес келуi керек, сол кезде гана тiтiркендiргiш 
кабылданады.
Перцепциянын магыналылыгы екiншi реттеп акпаратты жойып, мацызды акпа- 
ратка назар аудару Yшiн мидын ретикулярлык акпарат жYЙесiнiн акпаратты CYЗгiден 
етшзш отыруымен байланысты (Wolfe, 2010). Демек, аталган жYЙенi бейiмделгiш 
сипатта деуге болады, ейткенi барлык акпаратты катар кабылдасак, олардын ешкай- 
сысына накты кещл беле алмаймыз. Осылайша CYЗгiден еткiзудiн бiрнеше факторы 
бар. МуFалiмнiн мацызды материал (мысалы, одан бакылау жумысын жазамыз) деп 
берген хабарламасы окушылардын назарын аударады. Баскаша айтсак, жаналык кенiл 
аудартып отыр, ал ми кутшген акпараттын жанасына гана назар аударады. К елеа бiр 
фактор ретшде каркындылыкты атауга болады. Ягни бул - кещл аударарлык т т р к е н - 
дiргiш тYрi. Крзгалыс немесе жYрiп-туру да окушылардын назарын аударады. Кещл 
аударудын аталган жYЙелерi ерiктен тыс орын алганымен, сабак кезiнде кез тартар- 
лык жэне жана кернек куралдарды колдану аркылы окушылардын назарын аударуга 
болады. Бул ойларды сабак барысында колдану 2.2-косымшада айтылган.
Мига жасалган зерттеулер зейiн жетiспеушiлiгi мен гип ербелсен дтк синдромы 
(ЗЖГС) бар балалардагы зейiн процесi мен олардын айырмашылыгын аныктауга ке- 
мектестт Бул балаларда байкалган зейiнге катысты мэселелердiн егжей-тегжеине 
Yнiлмеу, кенiл белмеу жэне кещлшщ баска нэрсеге тез ауып кетуi сиякты пробле- 
маларды жаткызуга болады (Byrnes, 2012). МРТ мен фМРТ зерттеулерi префронтал- 
ды кыртыс, таламустан бастап, тебе, самай жэне шYЙде милардын тYЙiсетiн жерiн 
аныктады. Оган CYЙенсек, ЗЖГС-ке ушыраган балалардын кеп ш ш п н щ миынын 
аталган белiктерiнде оперативтi жадтын кемiстiгi байкалган. Осыган байланысты, 
ЗЖГС бар балалар жоспарлауда, стратегиялык мшез-кулык керсетуде, езiндiк тшм- 
дiлiкте киналып жатады, себебi ол префронталды кыртыстын кызметiне байланысты 
(Byrnes, 2012).

жүктеу/скачать 18,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: