Ң о в о л гт л с а ры повестер мен әҢгімелер ьжазушы баспасы

сы да бастан асады, келім-кбтім кісі көп, Танабай ңуа- 
нып қалды. Жұмысқа ңайтадан ңұліпьша кіріскен екен- 
сің, ерім, деді ішінен.
Танабай екеуі жеке ңалғанда Шора өзінің қайраң- 
тай, суалыңңы жағын алаңанымен сипалап қойып, жы- 
миып күлді.
— Ау, Танабай, сен ңартаятын турің жоқ. Әлі бұ- 
рыңғыдайсың. Біз көріспегелі ңанша болды — көктем- 
кен бері ме? Ңымыз бен таудың ауасы, жарықтың, жақ- 
сы ғой... Мен болсам шөгіңкіреп барамын. Сірә, кәрілік 
шығар...— Шора бір сәт үнсіз отырды да шаруаға көш- 
ті: — әңгіме былай Танабай. «Тырнадан би қойсаң, тө- 
беңнен ңиңу кетпес» деген осы дерсің ңайтейін. Тағы да 
саған базналың айтпаңшымын. Ертең малшылардың ке- 
ңесіне жүреміз. Мал шаруашылығы, оның ішінде қой 
шаруашылығы өте оңбай тұр ғой. Оның ішінде әсіресе 
біздің колхоз. Жүдә оңбай тұр. Райком коммунистер 
мен комсомолецтер, артта ңалған участоккө, ңойға ба- 
рыңдар,— деп үндеу ңабылдады. Ңұтқар! Ана жолы да 
жылңыға барып мені бір ңиыншылыңтан ңұтңарып 
едің, бұ жолы да ңұтңар. Отар қабылдап ал, шопандық- 
ңа көш.
— Ай-шайға ңарайтын емессің ғой, Шора,— деп 
Танабай ойланып ңалды. «Мен ғой жылқыға үйреніп 
кеттім. Ңой дегенің ңызықсыз болмай ма. Тағы не кү- 
тіп тұрғанын кім білген?»
— Ңолқа салдым, Танабай,— деді Шора тағы да.— 
Басқа амал жоң — партиялық тапсырма. Ашуланба. 
Кезі келгенде еске саларсың бұл зорлығымды, бөріне 
толайым жауап беруге мен дайын!..
— Есіңе салсам ңатты салармын, мәз бола қоймас- 
сың! — деп күлді Танабай. Көңіліндө түк жоқ, көп ке- 
шікпей Шораға ауыр-ауыр сөздер айтып салатынын қа- 
зір сезбей күліп тұр.— Ал, отарыңды ойланып көре- 
йік,— әйелмен ақылдасайық...
— Ойлансаң — ойлан. Ертең ертегв дейін шеш, ке- 
ңес басталардың алдында мен басшылыққа баяндауым 
керек. Жайдармен кейін аңылдаса жатарсың, бәрін тү- 
сіндіресің ғой. Өзім дө кезі көлсө барып айтармын. 
Ақылды өйел ғой — түсінеді. Жайдар болмаса сен ал- 
дақашан бір жерде мойның астыңа қайырылып қалар 
едің,— деп өзілдеді Шора.— Жайдардың хал-жайы қа- 
лай? Балалар аман ба?
ӨО

Сөйтіп олар енді семья жайын, ауру-сырқау, анау- 
мынау туралы сөйлесіп кетті. Танабай көкейінде көптен 
жүрген үлкен бір өңгімені бастауға оқталып отыр еді, 
біраң таудан шаңырылған малшылар келіп кіре баста- 
ды, Шораның өзі де тыңыршып сағатына ңарай берді.
— Демек, былай. Атыңды атқораға өткіз. Таң азан- 
нан бөрің машинамен жүретін болдыңдар. Біз машина 
алдық ңой, оны білесің бе? Осы таяуда тағы біреуін ала- 
мыз. Рахат! Ал, мен ңазір жүремін. Сағат кешкі жетігө 
райкомге жөтуім керек. Бұйрық солай. Бастык, ңазір 
сонда. Жорғамен жетіп қалармын, машинаңнан кем 
жүрмейді ғой.
— Ау, Гүлсарыны сен мініп жүр ме едің? — деп 
таңданды Танабай.— Бастың сені сыйлаған екен да.
— Кім біледі. Сыйласын, сыйламасын, өйтеуір ма- 
ған берді ғой. Бөле болғанда,— деп Шора ңолын жая 
күлді,— бөле болғанда Гүлсары, неге екенін қайдам, 
бастыңты ңатты жек көріп кетті ғой. Адамның аңылы 
жеткісіз. Жанына жаңын жолатпайды-ау, жынданып 
кетеді. Былай да, былай да айналдырып көрді,— болма- 
ды! Өлтірсең де көнбейді. Мен мініп едім — жоң, жақ- 
сы. Сен де мыңтап жаратңан екенсің өзін. Сенсең, кейде 
жүрегімнің ауруы ұстап, сыздап ңоя бергенде жорғаға 
мінсем болды — табанда ауырғанын ңоя қояды. Тек со­
тая бола өмір бойы парторг болып істеуге бармын, Гүл- 
сары менің емшім,— деп күлді Шора.
Ал, Танабай күлген жоқ.
— Оны мен де жек көремін,— деп қалды.
— Кімді? — деді күлкіден ақңан көз жасын сүртіп 
тұрып.
— Бастыңты.
Шора байсалдана ңалды,
— Не үшін жөк көресің?
— Білмеймін. Ойлаймын, сол өзі дуайпат адам ғой 
деп. Дуайпат, ері десе ұрдажың.
— Әй, ңайдам. Сенің бабыңды табу да қиын-ау. 
Мені ғой өмір-баңи жұмсақсың деп кеюші едің. Енді 
мына бастыңты да жаратпайтын боп шьщтың ғой... Біл- 
меймін. Жұмысңа шьщқаным жаңа. Әлі сыр алып көр- 
генім жоң. Екеуі дө үндемей ңалды. Танабай бұрын 
Шораға өлгі бір кісен туралы, жорғаны аңтатып жібер- 
гені туралы айтпакшы еді, енді оны ңолайсыз, орын- 
сыз көрді. Тек мына үнсіздікті үзу үшін ғана өлгі бір 
сөз арасында естіген бір жайға ңуанып ңалғанын айтты.
91

— Машина бергені өте жақсы болған екен. Енді 
колхозда да машина болатын болғаны ғой. Керек, ке- 
рек. Уаңыты келді ғой. Есіңде ме, соғыстың алдында 
ғана бір машина алғанымыз. Тұтас митинг жиналды 
ғой. Оу колхоздың машинасы — оңай ма! Машинаның 
үстінде тұрып сөз сөйлеп. «Міне, жолдастар, социализм- 
нің жемісі!» — деп едің. Кейін ол машинаны да май- 
данға алып кетті...
Ңайран, дәурен-ай десеңші... Күлімдеп күн шыққан- 
дай ғажайып дәурен. Автомашинаң не, тәйірі! Ау, со- 
нау Шу каналының ңұрылысынан қайтңандар патефон 
ала келгенде күллі айыл болып жаңа әуенге аңсары 
ауған жоң па! Жаздың аяң кезі еді. Патефоны бар үйге 
кешке жақын бәрі жиналып алып, патефонды далаға 
шығарып қойып ңызыл орамалды екпінді ңыз туралы 
әнді қайта-ңайта тыңдайтын. Иә, бұл да социализмнің 
жемісі еді...
— Есіңде ме, Шора, сонда митингіден соң әлгі ма- 
шинаның үстіне тола мініп алғанымыз,— деп Танабай 
желпіне түсті.— Мен мейрамдағы құсап кабинаның 
желкесінде ңолыма қызыл жалау ұстап тұрдым. Іс жоң, 
шаруа жоң, сол қалпымызбен станцияға тартып кеттік. 
Содан темір жолды бойлай отырып, Қазақстанға өтіп 
кетіп, басқа станцияға бардың. Парктен сыра ішіп едік. 
Бара жатқанда да, келе жатңанда да жол бойы ән са- 
лып, өлең айтып едік, есіңде ме? Е, сондағы жігіттерден 
аз-ақ ңалдың қой — бәрі соғыста мерт болып кетті. 
Е-е... Сонда деймін-ау, түнделетіп келе жатқанымызда 
да мен ңолымнан ңызыл жалауды тастамаппын ғой. 
Ау, түнде туды кім көріп жатыр? Мен болсам, қолым- 
нан түсірмей, жеткенше тік тұрып ұстап келдім... Әне, 
ол менің жалауым болатын. Жол бойы ән салдық, әлі 
есімде, даусымыз ңарлығып қалыпты... Енді неге ән 
салмайтын болып кеттік, Шора?
— Ңартайып келеміз ғой, Танабай-оу, енді ерсі си- 
яқты ма, қалай...
— Жоң, мен оны айтпаймын. Бізді қойшы. Біз жыр- 
ларымызды жырладық, жасарымызды жасадың. Жас- 
тар ше? Мен жастарды айтамын. Мына мен интернатта- 
ғы балама барып жүремін. Ңайдам қандай боп шыға- 
рын? Ңазірдің өзінде-ақ бастыңқа жағынуды біледі. 
Маған: әке, ңымызды мектептің директорына жиірек 
әкеліп тұр, дейді. Ау, неліктен? Ол өзі үлгіре алмай 
жүрген бала емес. Оқуы жаңсы. Сонда не үшін?.. Сонан 
соң, өлең айтңандарын тыңдап кореец. Мына мен бала
92

кезімде Александровкедегі Ефремов деген орыстың ба- 
тырағы боп жүргем. Сонда бір ңызыл жұмыртңа мей- 
рамында Ефремов мені шіркеуге ертіп барғаны бар. 
Мына ңазіргі біздің балаларымыз сахнаға шығып алып, 
сол орыстың шіркеуіндегілер ңұсап ңаңшиып тұрып 
ән салады. Бір айтқанын мың айтады... Ұнамайды ма- 
ған. Жалпы деймін-ау, осы ңазір көп нәрсеге түсінбей 
жүрмін, екеуміз бір отырып әңгімелессек болар еді... 
Мен өзі қарайып қалыппын, бәрін түсіне бермеймін.
— Жарайды, Танабай. Басңа бір ретте, уақыт 
тауып отырып әңгіме-дүкен ңұрамыз.— Шора қағазда- 
рын жинастырып, сөмкесіне сала бастады.— Тек сен 
мүжіле берме сонша. Мысалы, мен сенемін, молшылық 
заман келеді, біз бөрібір көтерілеміз...— деді Шора ке- 
тіп бара жатып. Босағаға жете бере бір нәрсе есіне 
түсіп, бұрылды: — Айтпаңшы, Танабай, осы мен бір 
күні көшеде келе жатып, сенің үйіңе көзім түсіп еді — 
тозып кеткен екен. Ңарамайсың-ау деймін. ¥дайы тау- 
да жүресің, ал мұндағы үйің иесіз. Сен соғыста жүрген- 
де Жайдар жалғыз өзі-ақ ол үйді мұнша жүдетпеп еді. 
Барып көрші өзің. Не қажетін айтсаң, көктемде бірде- 
ңе 

жүктеу/скачать 11,82 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: