«Мәтінді есептерді шығарудың тиімді жолдары»
Пайыздық мөлшер, пайыздық ерітінді
жүктеу/скачать 0,68 Mb. Pdf көрінісі
|
М т¦нд¦ есептерд¦ шы аруды ти¦мд¦ жолдары
| Пайыздық мөлшер, пайыздық ерітінді:
Мысал. Тұздың пайыздық құрамы 15% болатын 10 кг суда қанша тұз бар? Шешуі: 10 . 0,15 = 1,5 (кг) тұз. Жауабы: 1,5 кг. Ерітіндідегі заттың пайыздық құрамын (мыс,15%), кейде пайыздық ерітінді деп атайды. мысалы, 15%-қ тұз ерітіндісі. Мысал. Қоспада 10 кг қорғасын және 15 кг мырыш бар. Қоспадағы қорғасын мен мырыштың пайыздық мӛлшерін табыңдар. Шешуі: заттың құймадағы пайыздық үлесі – берілген заттың салмағының құйма салмағының бӛліктік үлесі 1) 10 + 15 = 25 (кг) –құйма ; 2) . 100% = 40% - құймадағы қорғасынның пайыздық мӛлшері; 3) . 100% = 60% - құймадағы мырыштың пайыздық мӛлшері; 10 Жауабы: Қоспадағы қорғасын мен мырыштың пайыздық мӛлшері 40%, 60%. Концентрация. Егер қоспада зат концентрациясы массалық жағынан р% құрайтын болса, бұл осы заттың барлық қоспаның р% -ын құрайтындығын білдіреді. Мысал. 300г құймадағы күмістің концентрациясы 87%. Бұл құймадағы таза күміс 261г екендігін білдіреді. Шешуі: 300 . 0,87 = 261 (г). Бұл мысалда зат концентрациясы пайызбен ӛрнектелген. Ерітіндідегі таза зат ккомпонентінің кӛлемінің қоспа кӛлеміне қатынасы осы компоненттің кӛлемдік концентрациясы деп аталады. Қоспаны құрайтын барлық компоненттердің концентрацияларының қосындысы 1-ге тең. Егер заттың пайыздық үлесі белгілі болса онда оның концентрациясы К= формуласымен анықталады. Мұндағы к – зат концентрациясы, р – заттың пайыздық үлесі. 1. 3кг суға 70% - дық күкірт қышқылының 9 килограмы қосылды. Пайда болған ерітіндінің концентрациясын анықтаңдар? Шешуі: 1) 70% = 0.7 бӛлікке айналдырып алайық. 2) 9кг күкірт қышқылының 70%-ы яғни 0,7 бӛлігі күкірт, яғни 9 0,7 = 6,3 кг күкірт. 3) 9 + 3 = 12 кг пайда болған ерітінді. 4) 6,3 : 12 = 0.525 0.525 100 = 52,5 Жауабы: Концентрациясы 52,5% 11 2. 18% - дық 2 кг тұз ерітіндісіне 0,25 кг су араластырған. Пайда болған тұз ерітіндісінің концентрациясын табыңдар? Шешуі: 1) 18% = 0,18 бӛлік. 2) 2кг ерітіндіде 2 0,18 = 0,36 кг тұз бар 3) 2 + 0,25 = 2,25 кг жаңа қоспа 4) Оның тұзы ӛзгерген жоқ, 0,36 кг тұз. 5) Сонда жаңа концентрациясы 036 : 2,25 = 0,16 0,16 100 = 16 Жауабы: 16% 3. Біреуінде 40%, ал екіншісінде 20% күміс бар екі құйма бар. Екеуін балқытып араластырғанда құрамында 32% күміс бар құйма алу үшін бірінші құйманың 20 килограмына екінші құйманың неше килограмын қосу керек?. Шешуі:1)бірінші құйманың 20 кг-на екінші құйманың х кг-ын қосу керек 2) жаңа құйма(20 + х) кг 3) 20кг бірінші құймада 0,4 . 20 = 8 (кг) күміс бар 4) екінші құйманың х килограмында 0,2 кг күміс бар 5) жаңа құйманың (20+х) килограмында 0,32 . (20+х) кг күміс бар. Теңдеу құрамыз. 8 + 0,2х = 0,32 . (20 +х); х = Жауабы: 20 килограмына екінші қоспаның кг қосу керек. 5. 10 пайыздық тұз ерітіндісінің 15 литріне 5% тұз ерітіндісін қосып, 8%-дық ерітінді алынды. 5% тұз ерітіндісінің қанша литрі құйылды?. Шешуі: 1) 5% тұз ерітіндісінің х литрі құйылды 2) құрамында 0,8 . (15 + х) л тұз бар 3) жаңа ерітінді (15 + х) алынады 4) 10% пайыздық тұз ерітіндісінің 15 литрінде 15 . 0,1 = 1,5 (л) тұз бар 5) х литрінде 0,05х (л) тұз бар. 12 Теңдеу құрамыз. 1,5 + 0,05х = 0,08 . (15 + х); х = 10. Жауабы: 5% тұз ерітіндісінің 10 литрін қосқан. Кӛптеген мәтінді есептерде «концентрация» ұғымы тӛмендегі сӛздермен алмастырылған. Сондықтан есеп шығарғанда мұқият болған жӛн. жүктеу/скачать 0,68 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|