Болтаева ә. М

15 

Формалданған, яғни құрылымында математикалық аппарат қолданылатын 
теориялар(Д.Хоманс, Ж.Пиаже, К.Левин, Дж.Келли).
4
 
1.3. Ғылыми зерттеулердегі болжам және оның жіктелуі 
Болжам - ғылыми психологиялық зерттеудің маңызды мәселерінің бірі болып
табылады. Мәселені анықтаған соң зерттеуші оны бұрынғы және қазіргі өзінде 
бар тәжірибелік білімдер арқылы түсіндіруге болады.
 
Алайда жаңаны танып-білу 
үшін бұл жеткіліксіз болғандықтан зерттеуші мәселені алдын-ала болжап, 
түсіндіруге тырысады. 
 
Болжам
- психикалық құбылыстар арасындағы байланыстардың мәні мен
сипаты, объектінің құрылымы туралы ғылыми жорамалдау болып табылады.
Болжамның негізгі қызметі
- бар білімдерді толықтырып және оны
жетілдіретін жаңа ғылыми тұжырымдарды алу болып табылады.
Ғылыми болжамды жай болжамнан ажырату үшін оның бірқатар
белгілерін 
 
бөлу керек.

дәлелденген жағдайлардан шығатын ғылыми қорытынды (статистикалық
немесе бақылау мәліметтері) 

белгілі-бір түсіндіру мақсатындағы тұжырымдардан тұрады. 

эмпирикалық мәліметтер дербес тәжірибе немесе теория арқылы бекітіледі.
Ғылыми болжамдың басты ерекшелігі
- ол зерттелетін объектіні алдын-
ала талдау нәтижесінде мүмкін болады. Психологиялық зерттеуде эмпирикалық
зерттеуге дейінгі болжамды жұмыстық немесе зерттеуші болжам деп аталады.
Қазіргі ғылыми зерттеудегі жұмыстық болжамды қалыптастыруға бірқатар
алғышарттық талаптарды
ажыратып көруге болады.
а) болжам тарихи материализмнің бастапқы қағидаларына сәйкес болуы
қажет; 
б) жұмыстық болжам ғылыми негізделген болуы қажет;
в) жұмыстық болжам зерттелетін мәселеге адекватты, яғни мәні болуы қажет; 
г) жұмыстық болжам эмпирикалық тексеруге лайықты болуы қажет; 
д) жұмыстық болжамның логикалық талдауы оның ішкі қайшылықсыздығы
орнату қажет.

жүктеу/скачать 2,94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: