Бағдарламасы аясында іске асырылды Karen Armstrong
жүктеу/скачать 28,29 Mb. Pdf көрінісі
|
Karen Armstrong. A History of God
| Р-
де сенбі бірінші күні салтанат құратын бейберекетсіздікке (хаосқа) қарама-қарсы қойылды. Көр - кем реңк пен көптеген қайталаулар әлем жаратылысы оқиғасының жаңа нұсқасының, «Энум Элиштегідей», салттарда айтылатын әндерге арналға - нына нұсқайды; салт-жораларда Яхвеге жасаған еңбектері үшін мадақтар айтылды және Оған Жаратушы және Израил Ардақтысы ретінде сыйынулар жасалды 103 . Р иудаизмінде жаңартылған ғибадатхана шешуші орынға ие. Таяу Шығыста қасиетті орындарды әдетте әлем жүйесінің көшірмесі ретін - де қарастыратын. Осылайша, ғибадатхана құрылысы imitatio dei болды да, адамдарға құдайлардың шығармашылық әрекеттеріне қатысуларына мүм - кіндік берді. Қуғын-сүргін дәуірінде еврейлердің көбі Өсиет Қобдишасы – көшпелі құрбандық орны туралы көне әңгімелерден ләззат алып жүрді, онда Құдай «Өзінің шатырын (шакан) жайып», өз халқының панасыздығын бөліскен-ді. Шөлдегі қасиетті Мәжіліс Шатырын суреттеуде Р көне мифо - логияны пайдаланады. Шатырдың сәулет құрылысы түпнұсқа болған жоқ, жоғарыдан келетін әмірге бағынды. Синайда Яхве Мұсаға ауқымды және егжей-тегжейлі нұсқау береді: «Олар Маған қасиетті орын құрып, соларды мекен ететін боламын. Барлығы да Менің саған көрсеткенімдей, шатыр үл - гісін де, ондағы ыдыстардың үлгісін де солай жасаңдар» 104 . Қасиетті орын құрылысы туралы ұзақ баяндауды қаз-қалпынша қабылдау, әрине, қажет емес. Тақыр шөлде израилдықтар оған арнап «алтын, күміс, мыс, көгілдір, күлгін, қара-қызыл жүн, мата, ешкі, қойдың қызыл, көк терілерін, акация ағаштарын...» және олардан басқа көптеген нәрселерді жинап, тамаша ғи - бадатхана соғады деген ешкімнің ойына кірмеген. Тынымсыз тізбектер Р құрған әлемнің жаратылысы туралы әңгімені еске түсіреді. Құрылыстың 103 Қараңыз ., мəселен ., Пс . 73 жəне 103. 104 Шығу . 25:8–9. 100 алғашқы кезеңінде, тура бір Яхвенің алты күндік жаратылысында жасаған - дай, Мұса «барлық жұмысты қарап шығады» да, халыққа жарылқау айта - ды; қасиетті орын құрылысы жылдың алғашқы айының алғашқы күнінде аяқталды, сәулетші Веселиил болса, бүкіл болмысты қамтыған Құдайлық Рухтан (руах элохим) шабыт алды. Ақырында, екі аңыз да сенбілік демалы - стың маңыздылығын атап өтеді 105 . Ғибадатхана құрылысы, сонымен бірге, адамдар зұлымдығы әлемді жоймай тұрған кезде, алғашқы үйлесімділік символын білдірді. «Қайталанған заңда» тынығу күні барлығына, тіпті изра - илдықтар Шығу ды есте ұстасын деген оймен құлдар үшін де демалыс күні деп бекітілген 106 . Р сенбіге жаңа мазмұн берді: ол Құдайға еліктеу ісі, әлемді жарату туралы естелік белгісі. Сенбі күні демала отырып, еврейлер кезінде тек Құдайдың өзі орындаған салттарға қатысты. Осылайша, құдайлық бол - мысқа сіңу символдық әрекеті байқалады. Көне пұтқа табынушылықта кез келген әрекет құдайларға еліктеу деп саналды, бірақ Яхве культі Құдай мен адам әлемдерінің арасын түпсіз шыңыраумен бөлді. Енді, міне, еврейлер Мұса Өсиеттерін орындай отырып, Құдайларына сәл де болса жақындай алды. «Қайталанған заңда» бірқатар өзгермейтін заңдар, соның ішінде Он Өсиет те айтылып өтеді. Қуғын-сүргін кезінде олар мейлінше дамыған заң шығарушылыққа, 613 өсиеттен (мицвот) тұратын Бес Кітап негізіне алынды. Осы егжей-тегжейлі нұсқаулар танысып үлгермегендердің есін шығарады және жаңа өсиеттік пікірталастарда мейлінше теріс бағаланған. Дегенмен, еврейлер бұл ережелерді, христиандар ойлағандай, үлкен ауыртпалық деп есептемеген. Израилдықтар үшін жүктеу/скачать 28,29 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|