I БӨ
ЛІМ
2. Ө
з әріптесіңіздің, досыңыздың қай қаладан келгенін сұрап жаттығыңыз.
Қайдан боласыз?
Қайдан боласыз?
Қайдан боласың?
Қайдан боласың?
Қай жақтікісіз?
Қай жақтікісіз?
Қай жақтікісің?
Қай жақтікісің?
тыңдаЛыМ
1. Сұрақтарға жауап беріңіз.
№2
1. Олар достарын қалай кездестірді?
2. Досын компьютер арқылы кім кездестірді?
3. Кім өз досын жұмысқа кіргенде кездестірді?
4. Досын көлік тұрағында кездестірген кім?
5. Кім әуежайда досын кездестірді?
6. Студент болғанда досын кездестірген кім?
2. Тыңдаңыз. Сұраққа жауап беріңіз.
Есімі
______________________________
Мына жігіттің
____________________
_______________________________________
көп екен.
______________________________
Бір жақсысы,
______________________________
, кешірді.
______________________________
Сондай
______________________________
,
______________________________
болып көрінді.
______________________________
________________________________________________
агент арқылы танысқанмын.
______________________________
_______________
___________________________
___________________________
араласып тұрамыз.
3. Сұхбатты тыңдап, бос орынды толтырыңыз.
№3
Досының аты кім?
__________________________________________________________________________________________________
.
Бойы қандай?
__________________________________________________________________________________________________
.
Түрі ше?
__________________________________________________________________________________________________
.
Мінезі қандай?
__________________________________________________________________________________________________
.
24
I БӨ
ЛІМ
АЙТЫЛЫМ
1.
Жұптық жұмыс.
А. Бос ұяшықтарға дос-құрбы, жолдастарыңыздың есімдерін жазып, мінезін бір сөзбен
айтыңыз.
Ә. Жақын досыңыз/құрбыңыз туралы сұрақтарға жауап беріңіз.
1. Сіз неге онымен дос болдыңыз?
2. Неге сіз оны жақсы көресіз?
3. Досыңыздың сіз ұнатпайтын мінезі бар ма?
4. Екеуіңіздің мінездеріңіз ұқсас па?
5. Оның мамандығы қандай? Қайда жұмыс істейді?
6. Бос уақытында немен шұғылданады?
Б. Достық ағашын екінші тіл үйренушіге көрсетіңіз. Ондағы достарыңызбен таныстырып,
сипаттап беріңіз.
В. Енді оның достық ағашын қараңыз. Өзара сұрақ қойып, жаттығыңыздар.
жазыЛыМ
1. Жақын досыңыз және екеуіңіздің қарым-қатынасыңыз туралы 10 сөйлем жазыңыз.
Төмендегі сөздер мен мақалды қолдануыңызға болады.
Ұстамды
Бала кезімнен
Сыр
жасырмаймыз
Бір-бірімізді
сыйлаймыз
Сенімді
25
II
Бөлім
1-саБаҚ
Ауыспалы өткен шақ
2-саБаҚ
Септеулік шылаулар
26
II I
Б
ӨЛ
ІМ
1
- саБаҚ
БАСПАСөЗ-мЕДИА
317 - беттегі сөздермен танысыңыз.
1. «Қарым-қатынас», «Достық» бөлімдеріндегі сөздерді еске түсіріңіз.
І
С
Т
З
А
Р
Ы
В
К
У
С
Л
Л
Р
Ж
Н
Л
Н
І
С
Т
Е
У
С
А
А
У
С
А
Д
З
А
Р
А
Р
К
Е
Қ
Қ
З
А
Р
Ж
Н
З
А
Р
Ж
Н
Т
У
А
Қ
Ы
Й
Ұ
Т
І
Д
О
С
Ы
П
У
П
Г
А
Ғ
Е
У
А
Қ
Ы
Т
Р
І
З
А
А
Қ
І
Ғ
Ы
Ц
Л
Б
К
У
Р
З
Т
Р
І
Н
А
Н
І
С
Т
Е
У
Ә
Н
І
Р
Т
Ә
Л
Р
С
У
У
Л
І
Ң
А
Ғ
О
Т
Р
А
Р
А
Л
Л
Р
Е
Н
Ж
У
С
Е
Р
М
Р
Р
Н
І
С
Т
Р
К
З
Ж
Б
Р
Т
У
А
А
Р
Ж
Н
І
С
Т
Р
Л
З
О
Р
Ң
В
Ұ
Ф
Р
Ж
Л
Р
У
Е
П
Р
Р
К
М
Р
Ж
Р
К
А
Л
У
К
Р
Ж
І
Ы
У
Р
М
А
Р
А
Р
1. «Ұрысу» сөзінің синонимі (8 әріп)
2. Қыздарды «әдемі» дейміз, ал жігіттерді ..............
(8 әріп)
3. «Біреуге ренжіп қалу» сөзінің синонимі (5 әріп)
4. Ойы жақсы емес, адамдарды алдайды, адал емес.
(4 әріп)
5. «Интернет» қазақша қалай аталады? (8 әріп)
6. Адамдардың бірін-бірі түсінуі, жақсы
қарым-қатынас жасауы. (6 әріп)
7. Сен бұл адаммен бірге қызмет етесің.
(7 әріп)
8. Ешкімге ештеңе бермейтін адам. (5 әріп)
9. Көп ашылып, адамдармен еркін
сөйлеспейді. (5 әріп)
10. Біреудің «жалған» аты. (7 әріп)
2. Өткен грамматиканы еске түсіріңіз.
Не істей аласыз?
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
27
II I
Б
ӨЛ
ІМ
1. Біз
_________________________________________
.
2. Сен
_________________________________________
.
3. Сіз
_________________________________________
.
4. Олар
_________________________________________
.
5. Біз
_________________________________________
.
6. Олар
_________________________________________
.
7. Мен
_________________________________________
.
8. Ол
_________________________________________
.
9. Сендер
_________________________________________
.
10. Менің інім
_________________________________________
.
3. Сөйлемдерді қандай? деген сұраққа жауап беретін сөздермен толықтырыңыз.
1. Асқар өте
, сол себепті өзі туралы көп айтады.
2. Самал
адам, себебі жұмысты уақытылы орындайды.
3. Ол сондай
____________________________
, тіпті қарапайым нәрселерді білмейді.
4. Жанар
_________________________________
адам, үнемі армандайды, бірақ жоспарларын іске асырмайды.
5. Азамат сондай
___________________________________
, барлық сұрақтың жауабын біледі.
4. Табылған сөздердің ең бірінші әріптерін қосып оқыңыз.
1. Білім беретін орын
___________________________
(6 әріп)
2. «Халық» сөзінің синонимі
__________________________
(2 әріп)
3. Сенің жақын құрбың
__________________________
(3 әріп)
4. Адамның сенімді серігі, төрт аяқты досы
___________________________
(2 әріп)
5. «Тұңғыш» сөзінің синонимі
______________________________
(7 әріп)
5. Сағат неше болғанын жазыңыз.
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
билей аламыз.
«Бұқаралық ақпара
т
құралдары» - МЕ
ДИА
Ақпарат құралы – жаңалық,
хабар тарату, жеткізу
Бұқара – ел,
көпшілік, х
алық
28
II I
Б
ӨЛ
ІМ
6. Жауап беріңіз.
Әдетте, газеттен не оқисыз: мақала ма, жаңалық па, жұлдызжорамал ма?
Теледидардан қандай бағдарламаны көресіз?
Қандай телебағдарлама ұнайды? Ерекшелігі не?
Қазақстанның атақты әртістерінен кімді атай аласыз?
Өнер жұлдыздарының өмірлері сізді қызықтыра ма?
7. Сөздерді пайдаланып, сұраққа жауап жазыңыз.
1. Кеше үйде болдыңыз ба?
қонақ
____________________________________________________________________________
2. Бүгін дүйсенбі ме?
жұма
____________________________________________________________________________
3. Ініңіз қаладан қашан келеді?
ертең
____________________________________________________________________________
4. Мынау кімнің баласы?
іні
____________________________________________________________________________
5. Сенің анаң қайда?
кеңсе
____________________________________________________________________________
6. Оның кім болғысы келеді?
ұшқыш
____________________________________________________________________________
Сіздің есіңізде ме?
Ең бірінші оқығ
ан газетіңіз есіңізде ме?
Қандай газет еді?
Неше жаста
едіңіз?
Не мақ
сатпен оқыдыңыз?
Жазылған материал не т
уралы еді,
есіңізде қ
алды ма?
Жоқ, мен қонақта болдым.
29
II I
Б
ӨЛ
ІМ
8. Асты сызылған сөзге сұрақ қойыңыз.
1
_________________________________________________
Бұл – әпкем.
2
_________________________________________________
Әжем жұмада бауырсақ пісіреді.
3
_________________________________________________
Оның жұлдыз болғысы келеді.
4
_________________________________________________
Сіздің қызыңыз жүзумен айналысады.
5
_________________________________________________
Кенжемізді жақсы көреміз.
6
_________________________________________________
Оның ағасында жаңа пәтер бар.
7
_________________________________________________
Бұл – ұзақ әңгіме.
8
_________________________________________________
Мен үшінші қабатта тұрамын.
Ережемен танысыңыз.
Сын есім. Асырмалы шырай
292
- бет
Мына көйлек
өте
әдемі екен.
Сенің әкең
аса
қатал кісі ғой.
Асқар
нағыз
сараңның өзі.
Сенің мәшинең
тым
қымбат.
9. Үлгі бойынша сын есімдерді өзгертіңіз.
САлыСТыРМАлы ШыРАй
АСыРМАлы ШыРАй
қызық бағдарлама
көңілсіз әуен
жағымды ақпарат
жақсы жаңалық
жаңа бағдарлама
танымал әнші
көңілді кино
атақты әртіс
10. Өзгертіңіз.
Жай
шырай
Салыстырмалы
шырай
Асырмалы шырай
Күшейтпелі шырай
қызыл
______________________________________
______________________________________
______________________________________
үлкен
______________________________________
______________________________________
______________________________________
кіші
______________________________________
______________________________________
______________________________________
жаман
______________________________________
______________________________________
______________________________________
жақсы
______________________________________
______________________________________
______________________________________
сары
______________________________________
______________________________________
______________________________________
ұзын
______________________________________
______________________________________
______________________________________
қатты
______________________________________
______________________________________
______________________________________
жұмсақ
______________________________________
______________________________________
______________________________________
кім?
қызығырақ
өте қызық
қызылырақ, қызылдау
тым қызыл
қып-қызыл
30
II I
Б
ӨЛ
ІМ
Ережемен танысыңыз.
ырықсыз етіс
292
- бет
Мәшине сат
ыл
ды.
Жарнама қағазы тарат
ыл
ды.
Жиналыста маңызды мәселелер қара
л
ды.
11. Тиісті форманы қойыңыз.
тексер
____________
ді
ал
____________
ды
қара
____________
ды
көр
____________
ді
сат
____________
ды
жасал
____________
ды
іш
____________
ді
сал
____________
ды
боя
____________
ды
бөл
____________
ді
12. Тиісті сөздерді қойыңыз
1. Менің киімдерім қымбат сауда орнынан
___________________________________
.
алынған
/
алыну
2. Сенің киімің немен
___________________________________
?
жуған
/
жуылған
3. Мына бөлме жақсы
___________________________________
.
тазалану
/
тазаланған
4. Алма екіге
___________________________________
.
бөлінген
/
бөл
5. Сенің үйің жақсы
___________________________________
.
салыну
/
салынған
6. Оқушылар тапсырманы өте жақсы
___________________________________
.
түсінген
/
түсін
7. Бұл тон барлық адамға
___________________________________
.
көрсетілді
/
көрсету
13. Сұрақты жауабымен сәйкестендіріңіз.
Алма сатып алынды ма?
Г
А
Қазір айтылады.
Сурет салынды ма?
Ә
Иә, апа, жуылды.
Жаңалықтар айтылды ма?
Б
Иә, қазір жаздым.
Ағаңның шалбары тазаланды ма?
В
Дүйсенбіде көрсетіледі.
Жемістер жуылды ма, Айнұр?
Г
Кеше сатып алынған.
-ын,-ін, -н
-ыл, - іл, -л
31
II I
Б
ӨЛ
ІМ
Сенің үй тапсырмаң тексерілген бе?
Ғ
Мұғалімім әке-шешеме
телефонмен айтты.
Сіздің ата-анаңызға айтылды ма?
Д
Бөлім басшысы бөлінді деді.
Қаражат жеткілікті бөлінді ме?
Е
Ертең әпкем салады.
Тапсырма жазылған ба?
Ж
Жоқ, әкем тексеріп берем деді.
Бұл фильм теледидардан көрсетілген бе?
З
Қазір жуып беремін.
14. Үлгі бойынша сөйлемдерді өзгертіңіз.
Достар тілек айтты.
___________________________________________________________________
Кадрлар бөлімі есеп тапсырды.
___________________________________________________________________
Қайрат айтыскер ақыннан сұхбат алды.
___________________________________________________________________
Кешкі жаңалықтарды көрсетті.
___________________________________________________________________
Жетекші тапсырма берді.
___________________________________________________________________
ОҚЫЛЫМ
1. Төменде берілген атаулардың қайсысы
А. әлем үшін
Ә. сіз үшін
Б. сіздің еліңіз үшін
маңызды деп ойлайсыз?
1.
__________________________________________________________________________________________________________________________
.
2.
__________________________________________________________________________________________________________________________
.
3.
__________________________________________________________________________________________________________________________
.
4.
__________________________________________________________________________________________________________________________
.
2. «Кім жылдам?» сұрақ-жауап ойынын ойнаңыздар.
1. Әлемдегі ең танымал теледидар бағдарламасы.
2. Фильмдерді ең көп шығаратын қай мемлекет?
3. Ақпарат іздеудің танымал жолы.
4. Ең танымал кинофильм.
5. Ең танымал танымдық бағдарлама.
6. Теледидарды қай мемлекетте ең көп көреді деп ойлайсыз?
7. Қай газет ең көп сатылады?
Тілек айтылды.
ТЕлЕДИДАР
ГАЗЕТ-ЖУРНАл
ҒАлАМТОР
РАДИО
БЕйНЕЖАЗБА
Әлем үшін теледидар маңызды, себебі жаңалықтарды көрсетеді
32
II I
Б
ӨЛ
ІМ
3. Оқыңыз.
Бұқаралық ақпарат құралдары
«Бұқаралық ақпарат құралдары –
ақпараттар, танымдық мәліметтер және
бос сөздер жиынтығы»,- дейді заңгер
Д. Яндел.
Сіз Д. Янделдің пікірімен келісесіз
бе? Қазір көпшілігіміз теледидардан
немесе газет-журналдардан көрген
бейнелер мен мәліметтерге тәуелдіміз.
Ол ақпараттардың кейбіреуі «керемет
жаңалық» та, ал кейбіреуі «жай бос сөз».
Біз сізге «бірінші» және «ең жақсы»
бұқаралық ақпарат құралдары туралы
мәлімет береміз.
№1 теледидар бағдарламасы: Үлкен
аға «Big brother» телешоуы. Бұл телешоу
ең бірінші Голландияда 1999 жылы
көрсетілген. Содан кейін әлемнің 20-ға
жуық мемлекетінде көрсетіле бастаған.
№2 кинофильм өндірісі: Үндістан
кино-студиясы (лақап аты «Болливуд»).
Бір жылда бұл мемлекетте 1000-нан аса
фильм түсіріледі.
№3 ақпарат іздеудің жолы / әдісі:
Google. Күн сайын Google арқылы 182
тілде 250 миллионнан астам адам
ақпарат іздеп табады екен.
№4 Әлемге танымал фильм –
«Азамат Кэйн» (Citizen Kane). Фильмнің
режиссері – Орсон Уэллес. Фильм 1941
жылы түсірілген. Газет баспасының иесі
туралы фильм.
№ 5 Әлемге танымал танымдық
бағдарлама «Кімнің миллионер болғысы
келеді?». Бұл бағдарлама алғаш рет
Ұлыбританияда 1998 жылы көрсетілген.
Қазір әлемнің барлық елдерінде
қолданылады.
№6 Теледидарды ең көп көретін
мемлекет – Америка Құрама Штаттары.
Мұнда 1000 адамға 805 теледидардан
тиеді. Жасы алпыс бестен асқан адамдар
тоғыз жыл өмірін теледидар көрумен
өткізеді екен.
№7 Ең көп сатылатын газет – Yomiuri
Shimbun. Бұл газеттің Жапонияда бір
күнде миллион данасы сатылады.
33
II I
Б
ӨЛ
ІМ
4. Дұрыс/қате жауапты белгілеңіз.
Дұрыс
Қате
1. Мәтін бұқаралық ақпарат құралдары туралы.
2. Голландия халқы «Үлкен аға «Big brother» теле-шоуын жақсы
көрмейді.
3. Google – мультфильмдер сайты.
4. Орсон Уэллес – газет баспасының иесі.
5. «Кімнің миллионер болғысы келеді?» бағдарламасы – ең танымал
бағдарлама.
6. Американдықтар басқа елдермен салыстырғанда теледидарды көп
көреді.
7. Ең бірінші теледидар өте керемет болған.
8. Yomiuri Shimbun – күнделікті газет.
5. Сұрақтарға жауап беріңіз.
Теледидардан кино көресіз бе әлде бағдарламалар көресіз бе?
______________________________________________
Отандық кино көруді ұнатасыз ба, әлде шетелдік фильмдерді
қарағанды жөн деп санайсыз ба?
______________________________________________
Теледидардан қандай бағдарламалар көргіңіз келеді?
______________________________________________
Қазақстандық телеарналардың қайсысын бірінші орынға қояр
едіңіз? Себебі не?
______________________________________________
Шетелдік телеарналардың отандық телеарналардан қандай
ерекшелігі бар деп ойлайсыз?
______________________________________________
Газет оқисыз ба? Қандай газет оқисыз?
______________________________________________
6. Мәтіннен ырықсыз етіс формасындағы етістіктерді тауып жазыңыз.
ырықсыз етіс
Асырмалы шырай
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
сатылады
ең жақсы
34
II I
Б
ӨЛ
ІМ
7. Сөздерді жұптастырыңыз.
Бос
______________________________________________________________________
асқан
Керемет
______________________________________________________________________
тәуелдіміз
1999 жылы
______________________________________________________________________
режиссері
фильмнің
______________________________________________________________________
түсірілген
Мәліметтерге
______________________________________________________________________
жаңалық
Алпыс бестен
______________________________________________________________________
сөз
1941 жылы
______________________________________________________________________
көрсетілген
ГраММатика
Ережемен танысыңыз.
Дағдылы өткен шақ
Достарыңызбен бөлісу: |