ОҚу жылында қазақстан республикасының орта білім беру ұйымдарында оқу-тәрбие процесін
жүктеу/скачать 4,6 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 2019- 2020 оқу жылында мектепалды сыныптар/топтар қызметін регламенттейтін нормативтік құқықтық құжаттар тізбесі
- Бірінші сынып оқушыларының күнделікті оқу жетістіктері бойынша ата-аналарға кеңес беру жұмыстарын жүргізу ұсынылады.
- Мектептегі әдістемелік қолдаудың формалары сыныптың, сондай-ақ әр оқушының оқу жетістіктерін қадағалау бойынша міндеттерді шешуі керек.
дейінгі сынып түлегі моделінің мынадай қасиеттері бар:
1) дене бітімі дамыған; 2) білуге құштар,
3) креативті; 4) өзіне сенімді және белсенді; 5) эмоционалды елгезек; 6) құрбыларымен және ересектермен өзара іс-қимыл жасаудың әлеуметтік дағдылары мен тәсілдерін, өзін-өзі жетілдіру дағдыларын меңгерген;
7) өзі, отбасы, қоғам (жақын әлеуметтік орта), мемлекет (ел), әлем және табиғат туралы алғашқы түсінігі бар; 8) 1- сыныпта оқу үшін қажетті білік және дағдыларды меңгерген. Мектепалды даярлық топтары мен сыныптарының құжаттарын ресімдеуге қойылатын талаптар Іс жүргізудің жай-күйі мен дұрыс ұйымдастырылуы, құжаттардың уақтылы орындалуы және олардың сақталуы үшін жауапкершілік білім беру ұйымының басшысы мен оқу ісі меңгерушісіне (әдіскерге) жүктеледі. Тәрбие-білім беру процесін сапалы жүзеге асыру үшін педагогтер ҚР
44
БҒМ 2019 жылғы 17 мамырдағы № 217 «Оқулықтардың, оқу-әдістемелік кешендердің, құралдардың және басқа да қосымша әдебиеттердің, оның ішінде электрондық жеткізгіштердегі тізбесін бекіту туралы» бұйрығын басшылыққа алуы қажет. Осы тізбеде көрсетілмеген оқулықтар, оқу-әдістемелік кешендер, құралдар және басқа да қосымша әдебиеттер білім беру ұйымының педагогикалық процесінде пайдаланылмайды.
1. Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі №319 "Білім туралы" Заңы. 04.07.2018 ж. берілген өзгерістер мен толықтырулармен) 2. Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 11 шілдедегі "Қазақстан Республикасындағы тіл туралы" № 151 заңы 3. Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 28 маусымдағы № 23-V "Қазақстан Республикасының Мемлекеттік рәміздері туралы" Конституциялық заңы.
4. "Ойыншықтардың қауіпсіздігі туралы" Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 21 шілдедегі N 306 Заңы. 5. "Кемтар балаларды әлеуметтік және медициналық-педагогикалық түзеу арқылы қолдау туралы" Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 11 шілдедегі № 343 Заңы.
6. "Мектепке дейінгі ұйымдарға және балалар үйлеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы. 7. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2017 жылғы 16 тамыздағы № 611 Бұйрығы. 8. 2018 жылғы 31 қазандағы № 604 бұйрығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы». 9. ҚР БҒМ 2018 жылғы 10 қазандағы № 556 бұйрығы.
10. ҚР БҒМ 2016 жылғы 12 тамыздағы № 499 бұйрығы. 11. « Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білім берудің жалпы білім беретін оқу бағдарламаларын, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, қосымша білім берудің білім беру бағдарламаларын және арнайы оқу бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарында қызмет атқаратын педагог қызметкерлер мен оларға теңестірілген тұлғаларды және білім және ғылым саласындағы өзге де азаматтық қызметшілерді аттестаттаудан өткізу қағидалары мен шарттарын бекіту туралы» ҚР БҒМ 2018 жылғы 29 маусымдағы №316 бұйрығы. 12. Мектепке дейінгі және орта білім беру ұйымдарын, сондай-ақ арнайы білім беру ұйымдарын жабдықтармен және жиһазбен жарақтандыру нормалары, ҚР БҒМ 2016 жылғы 22 қаңтардағы № 70 бұйрығы.
45
3. 1–4- СЫНЫПТАРДА ЖАҢАРТЫЛҒАН БІЛІМ МАЗМҰНЫ БОЙЫНША БІЛІМ БЕРУ ПРОЦЕСІН ҰЙЫМДАСТЫРУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ 2019-
2020 оқу жылында 1-4-сыныптар жаңартылған білім мазмұнындағы оқу бағдарламалары мен жоспарлары бойынша оқитын болады. Еліміздің жалпы білім беру ұйымдарының бастауыш мектептерінде оқу процесі ҚР Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 31 қазандағы № 604 бұйрығымен бекітілген Мемлекеттік жалпыға міндетті бастауыш білім беру стандартына сәйкес жүзеге асырылады. ББ МЖМС талаптарын негізге ала отырып, бастауыш білім беру білім алушыларды жан-жақты дамытуды, қоғамда өзіне лайықты орнын табуға қабілетті жеке тұлғаның қалыптасуы үшін негіз қалауды, оқыту мен тәрбиелеудің сапасын арттыруды, қолданбалы сипаттағы тапсырмаларды шешу үшін алған білімдерін қолдана білуін дамытуды қамтамасыз етуі тиіс. Бастауыш мектептегі білім беру процесі ҚР білім беру саласындағы қолданыстағы нормативтік-құқықтық базаға сәйкес жүзеге асырылады (осы материалдың 4-5 беттері). Оқу пәндері бойынша жаңартылған мазмұндағы оқу бағдарламаларының ерекшеліктері: - оқу бағдарламасы «шиыршық» қағидаты негізінде әзірленген, яғни тақырыптар мен сыныптар бойынша білім мен біліктер бірте-бірте өсіп, дағдылар күрделеніп отырады; - оқыту мен тәрбие бірлігі қағидатын іске асыруды қамтамасыз етеді; - үштілді білім беруді іске асыру көзделген; - пәндер бойынша күтілетін нәтижелер түрінде оқу мақсаттарының жүйесі берілген; - пәндік білім, білік және дағдылардың кең спектрін қалыптастыруға бағытталған: білімдерін функционалды және шығармашылықпен қолдану, сын тұрғысынан ойлау, жобалау және зерттеу жұмыстарын жүргізу, ақпараттық- коммуникациялық технологияларды пайдалану, қарым-қатынастың әртүрлі тәсілдерін қолдану, жеке және топта жұмыс жасай білу, проблемаларды шешу және шешім қабылдау; - ортақ тақырыптардың болуы; - негізгі құндылықтар негізінде кең спектрлі дағдылармен бірлікте жеке 46
тұлғалық қасиетті дамыту: «қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілік», «құрмет», «ынтымақтастық», «еңбек пен шығармашылық», «ашықтық», «өмір бойы білім алу». Жаңартылған оқу бағдарламаларының маңызды сипаттамасы олардың икемділігі мен әмбебаптылығы болып табылады. Мұғалімдерге сағат саны мен бөлімшелерді оқытудың реттілігін, бөлім мен тиісті тоқсан аясында тақырыптарды және оқу мақсаттарын өз бетінше анықтауға мүмкіндік беріледі. Мұғалімдер бірнеше оқу мақсаттарына қол жеткізуге бағытталған тапсырмалар әзірлей алады. Оқу бағдарламасы мұғалімдерге оқу мақсаттарына жетуге жетелейтін жиынтықта бірнеше сабақтың/сабақтардың мақсаттарын орындауда оқу мақсаттарын өзгертуге мүмкіндік береді. Мұғалім оқу материалдарын қайталау және бекітуді қарастыруы қажет. Тілді оқытудың негізі білім алушылардың әр оқу пәнінің құралдары – әртүрлі оқу жағдаяттарында біліммен және дағдылармен алмасу, тілдік және сөйлеу нормаларының жүйесін дұрыс қолдану арқылы сөйлеу қызметін дамытудың жетекші қағидаты ретінде қарастырылатын коммуникативтік тәсіл болып табылады. Тілдерді оқыту сөйлеу қызметінің төрт түрін дамыту арқылы жүзеге асырылады: тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым. Мұғалімге білім алушылардың сөйлеуін дамытуға ықпал ететін, оларға жақын табиғи жағдаяттар негізінде оқыту ортасын құру маңызды. Оқу бағдарламасы пәндер бойынша ұзақ мерзімді жоспарға және ЖӘК сайтында (smk.edu.kz) орналасқан орта мерзімді жоспарға сәйкес жүзеге асырылады. Ұзақ мерзімді жоспар сыныптар және тоқсандар бойынша оқыту мақсаттарын қамтиды. Орта мерзімді жоспарлау ұзақ мерзімді жоспарда анықталған бағдарларды нақтылайды. Орта мерзімді жоспарларда белгіленген мерзімнің негізгі міндеттері тұжырымдалады. Мұнда әр тоқсанның немесе бөлімнің тақырыптары көрсетіледі. Бөлімдер ішінде сағаттарды бөлуді мұғалімнің еркіне қарай өзгертуге болады. Орта мерзімді жоспарларда дағдылар, оқу мақсаттары, сабақта ұсынылатын іс-әрекет түрлері, мұғалімдерге арналған белгілер (оқыту әдістемесі бойынша), оқу ресурстары берілген. Сабаққа қажетті үлгілік материалдар тізбесі «Ресурстар» бағанында жазылған, мұғалімдердің жұмыста қолдануына көмек ретінде интернет- ресурстарға сілтемелер берілді. Оқу мақсаттары бойынша жұмысты жоспарлау және оларды мұғалім өз сыныбындағы білім алушылардың даму деңгейлеріне қарай дамытуды жүзеге асыруы тиіс. Пән бойынша орта мерзімді жоспарлар ұсыныс ретінде беріледі. Қысқа мерзімді жоспарды немесе сабақ жоспарын мұғалімнің өзі әзірлейді. Қысқа мерзімді жоспарды әзірлегенде мұғалімге саралап оқыту тәсіліне және білім алушылардың жеке ерекшеліктерін ескеруге назар аудару ұсынылады. Сабақты қысқа мерзімді жоспарлау мұғалімнің оқу мақсаттарына тиімді қол жеткізуіне мүмкіндік береді. Мұғалім әр сабақтан кейін білім 47
алушылардың оқу материалын меңгеруде туындаған қиындықтары мен оқу жетістіктерін анықтау үшін сабаққа талдау (рефлексия) жасап отырғаны жөн. Бастауыш сыныптарда сабақтың форматы оқыту процесінде білім алушыларды белсенді тартуды, олардың талқылауларға қатысуын, өткен материалды талдауын және қорытуын, зерттеу жүргізуін, бағалауда пікірлерін айтуын, өзін бағалауды, өзара бағалауды және т.б. болып табылады. Сабақтың міндетті элементі кері байланыс болуы тиіс, ол мұғалімнің білім алушыны қолдауға бағытталған іс-әрекетін түзетуге мүмкіндік береді және білім беру процесін жетілдіруге себін тигізеді. Қалыптастырушы бағалау кезінде мұғалім білім алушылардың санын және кері байланыс беру жиілігін өздігінен анықтайды. Оқу процесін ұйымдастыру кезінде мұғалімге пәнаралық байланыстарды іске асыратын ортақ тақырыптарға көңіл аудару қажет. Оқу пәндерінің компонентін кіріктіруші ретінде ортақ тақырыптар да тоқсандар бойынша бөлінген. Әр тоқсан бойынша екі ортақ тақырып берілген, оның әрқайсысына сағат саны шамамен бірдей бөлінеді. Сегіз ортақ тақырыпқа бөлінетін сағат санын мұғалім білім алушылардың дайындық ерекшеліктеріне қарай өзі өзгертіп отырады (6-кесте).
6- кесте. Сыныптар бойынша ортақ тақырыптар
№ 1- сынып
2- сынып
3- сынып
4- сынып
1 Өзім туралы Өзім туралы Жанды табиғат Менің Отаным – Қазақстан 2 Менің мектебім Менің отбасым және достарым Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен Құндылықтар 3 Менің отбасым және достарым Менің мектебім Уақыт Мәдени мұра 4 Бізді қоршаған әлем Менің туған елім Сәулет өнері Мамандықтар әлемі 5
Дені саудың жаны сау
Өнер Табиғат
құбылыстары 6 Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті Салт-дәстүр және ауыз әдебиеті Атақты тұлғалар Қоршаған ортаны қорғау 7
Қоршаған орта Су – тіршілік көзі Ғарышқа саяхат 8 Дені саудың жаны сау Саяхат
Демалыс мәдениеті. Мерекелер Болашаққа саяхат
Ортақ тақырыптар бойынша оқу мақсаттарын меңгерту үшін базалық оқулықта, сондай-ақ қосымша ресурстарда (оқу-әдістемелік кешендер, хрестоматиялар және т.б.) ұсынылған әртүрлі жанрдағы мәтіндер пайдаланылады. Мәтінді дайындау мен таңдауда ортақ тақырыптармен байланысына ерекше мән берілуі тиіс. Ортақ тақырыптар бойынша жұмыс жеке оқу қызметін ұйымдастыруды қажет етпейді, керісінше, пән бойынша және тәрбиелік міндеттерге қол жеткізу 48
үшін оқыту мүмкіндігін кеңейтуге мүмкіндік береді. Осылайша, жаңа бөліммен жұмыс істей бастағанда, мұғалім оқушылардың шынайы өмірмен байланыс жасауға мүмкіндік беретін бірқатар негізгі сұрақтарды негізге алады. Бұл сұрақтар мұғалімге оқу міндеттеріне жету үшін ресурстардың кең ауқымын анықтауға көмектеседі. Сұрақтардың саны маңызды емес, нақты сынып пен құрылған оқыту ортасы үшін қандай мәселелер қолайлы екенін түсіну маңызды. 1- сыныпта (СанЕмН) оқу жүктемесін біртіндеп «сатылы» ұлғайту әдісін жүзеге асыру мақсатында бейімдеу кезеңін ұйымдастыру ұсынылады. Бейімдеу кезеңінен сәтті өту үшін қыркүйек-қазан айларында соңғы сабақтар стандартты емес түрде (ойын сабақ, қиял-сабақ, мереке-сабақ, театрланған сабақ, саяхат сабақ, экскурсия сабақ, импровизация сабақ) жүргізген жөн. Мектепте білім алушыны оқуға бейімдеу үшін қолайлы орта жасауға ерекше назар аудару қажет, ол білім алушының оңтайлы дамуына, ойдағыдай білім алуына және тәрбиеленуіне ықпал етеді. 1-сыныпта барлық жұмыс кезеңінің міндеті – кіші мектеп оқушысының оқу әрекетіне деген ішкі уәждемесін қалыптастыру. 1- сыныптың бірінші жартыжылдығында жиынтық бағалау жүргізілмейді және үй тапсырмасы берілмейді. Мұғалім өз жұмысын әр білім алушының сабақта қажетті білімді толыққанды меңгеруін қамтамасыз ететіндей жоспарлайды. Алайда, мұғалім біртіндеп жеке және топтық жұмыс бойынша рефлексия дағдыларын қалыптастыру бойынша жұмысты ұйымдастыру арқылы бағалау рәсіміне дайындағаны жөн. Мысалы, «мен жасай аламын ....», «біз дайынбыз....», «мен айтып .... бере аламын», «біз айта аламыз...». Рефлексия кесте түрінде ұсынылуы мүмкін, бұл да бағалау алдында түсіндіру жұмысы болып табылады. 1- сынып білім алушысының көру қабілетін, қолының ұсақ моторикасын дамыту үшін сергіту сәтін уақтылы өткізу керек, 1-сынып білім алушыларын ұзақ уақыт жазу мен сурет салудан жалықтырып алмау керек. 1-сыныпта оқыту кезінде іс-әрекеттің ойын түрлері басым болуы тиіс. Бірінші сыныпқа ағымдағы күнтізбелік жылы алты жасқа толатын балалар, алты жастан бастап және басқа да оқумен қамтылмаған балалар қабылданатынына назар аударған жөн, яғни бір сыныпта әртүрлі жастағы балалар болуы мүмкін. Осыған байланысты білім алушылардың жеке ерекшеліктерін және оқу материалын қабылдауға дайындығын ескеру маңызды. Бірінші сынып оқушыларының күнделікті оқу жетістіктері бойынша ата-аналарға кеңес беру жұмыстарын жүргізу ұсынылады. 2- сыныптан бастап білім алушылар үй тапсырмасын орындайды, сондықтан сабақ кестесін құруға ерекше назар аудару қажет, сондықтан үй тапсырмасын орындауға едәуір уақыт шығындауды талап ететін пәндерді бір күнге топтастырмау мүмкіндігін қарастыру қажет. Білім алушыларға үй тапсырмалары орындау мүмкіндігін ескере отырып, мынадай шамада беріледі: 2- сыныпта – 50 минут, 3-сыныпта – 70 минут, 4-сыныпта – 70 минут (ҚР БҒМ 2017 жылғы 24 сәуірдегі № 182 бұйрығы). Демалыс және мереке күндері үй тапсырмасын беру ұсынылмайды. 49
Бастауыш мектепте сабақты ұйымдастыру жүйелі іс-әрекеттік және практикалық бағдарланған тәсілдер аясында жүзеге асырылады. Сабақтың мақсатты бағыты білім алушылардың оқу-танымдық және оқу-практикалық іс- әрекеттерін өз бетінше қалыптастыру және дамыту; белсенді оқыту әдістерін қолдану: проблемалық-диалогтық, ішінара іздеу, іздестіру, жобалау, зерттеу. Білім алушылардың сабақтағы жұмыстары жеке, жұптық, топтық, дара және саралап оқыту арқылы ұйымдастырылады. Жаңа білім беру стандартына бағдарланған сабақтың маңызды белгілері оның мазмұнында бастауыш сынып білім алушыларын кең спектрлі дағдыларға үйрету элементтерінің болуы. Бастауыш мектептің жаңартылған білім мазмұнына көшуіне байланысты бастауыш сынып мұғалімдері әдістемелік жұмыстарының жүйесін құру маңызды орын алады. Бұлар кері байланыс бере отырып, сабаққа қатысу, бақылау
және талдау,
семинарлар, тренингтер, педагогикалық қауымдастықтардың отырыстары, коучингтер, шеберлік сағаттары, дөңгелек үстелдер мен ББ МЖМС енгізу мен іске асырудың басқа да жекелеген бағыттары бойынша іс-шаралар болуы мүмкін. Мектептегі әдістемелік қолдаудың формалары сыныптың, сондай-ақ әр оқушының оқу жетістіктерін қадағалау бойынша міндеттерді шешуі керек. Балалардың денсаулығын сақтауға және нығайтуға, психологиялық- педагогикалық қолдауға назар аудару қажет. Шаршаудың, сколиоздың, жүрек- қан тамырлар жүйесі, көз ауруларының алдын алу мақсатында жаттығулар жүргізуге (динамикалық, тыныс алу жаттығулары, қол саусақтарына байланысты жаттығулар, қол және көзге арналған гимнастикалық жаттығулар және т. б.) көп көңіл бөлу керек.
«Тіл және әдебиет» білім саласының мазмұны «Сауат ашу», «Обучение грамоте», «Қазақ тілі» (Т1), «Русский язык» (Я1), «Әдебиеттік оқу», «Литературное чтение», оқыту орыс тілінде емес сыныптарда «Орыс тілі» (Я2), оқыту қазақ тілінде емес сыныптарда «Қазақ тілі» (Т2), «Ағылшын тілі» оқу пәндері арқылы жүзеге асырылады. Тілдік пәндерді оқытудың ерекшелігі коммуникативтік тәсілді жүзеге асыру болып табылады. Коммуникативтік дағдыларды ортақ тақырыптарды оқыту барысында қалыптастыру қажет. Коммуникативтік тәсіл білім алушылардың оқу сауаттылығын дамыту мақсатын көздейді, яғни мәтіндерді түсіну және оларға рефлексия жасау қабілетін дамытуға, олардың мазмұнын өз мақсаттарына қол жеткізу үшін пайдалануға, білімдерін және мүмкіндіктерін арттыруға, қоғам өміріне белсенді қатысуға бағытталған.
Сауат ашу» оқу пәні (оқыту қазақ тілінде) «Сауат ашу» пәнінің оқу бағдарламасы – тілдік және әдебиеттік білімге дайындықтың алдын-ала кезеңі, сондай-ақ одан кейінгі оқытудың негізі болып табылады. 50
Пәнді оқытудың ерекшелігі білім алушылардың тыңдалым, айтылым, оқылым және жазылым дағдыларын меңгеру процесінде функционалдық сауаттылығын қалыптастыру болып табылады, ол алған білім, білік, дағдыларын түрлі өмірлік жағдаяттарда пайдалануға мүмкіндік береді.
оқу жылына 198 сағатты құрайды. Сауат ашу үш кезеңге бөлінеді: әліппеге дейінгі кезең, әліппе кезеңі, әліппеден кейінгі кезең. Дыбыс және әріппен таныстыруға бөлінетін сағат санын білім алушылардың оқу материалын, оқу мақсаттарын меңгеру деңгейіне және әр кезеңнің тапсырмаларын орындау деңгейіне байланысты мұғалімнің өзі реттей алады. Бірінші жартыжылдықта оқу жылдамдығы тексерілмейді. Екінші жартыжылдықтың соңында оқу дағдысының қалыптасу нормасы минутына 25-
30 және одан артық сөзді құрайды. Ескерту: шылау, одағай, еліктеу сөздер, қос сөздер жеке сөз ретінде саналады. Бірінші сыныпта буынға бөліп оқудың қалыптасуы тексеріледі: бағдарлама талаптарына сәйкес келетін оқу қарқыны кезінде оқылатын мәтіннің жалпы мәнін түсінуі, жекелеген сөздер мен сөйлемдердің мағынасын түсінуі. 1- сынып білім алушылары: 1) 2-6 сөзден тұратын сөйлемдерді буындық тәсілмен тұтас оқу; 2) 4- 8 сөйлемнен тұратын қысқаша мәтіндерді буындық тәсілмен тұтас оқу; 3)
сөйлем, шағын мәтіндер (3-4 сөйлем) құрастырып жазу; 4)
есту, есте сақтау арқылы сөздерді (3-7 сөз) жатқа жазу; 5)
жай сөйлемдерді (1-2 сөйлем) жатқа жазу; 6)
баспа әріптерімен берілген мәтінді (10-15 сөз) көшіріп жазу; 7)
күрделі, айтылуы мен жазылуы әртүрлі сөздерді тыңдау арқылы жазу (8-
10 сөз); 8)
сөйлемдерді (3-4 сөзден тұратын), шағын мәтіндерді (10-15 сөз) тыңдау арқылы жазу; 9) белгілі бір тақырыпқа сөйлемдер құрастыру және жазу (2-4 сөйлем) жұмыстарын орындай алуы керек.
Білім алушылардың үлгерімін тоқсан аяқталғаннан кейін және бөлімдер/ортақ тақырыптар бойынша оқу материалының мазмұнын меңгеру деңгейін анықтау үшін ағымдық бақылау жиынтық бағалау түрінде жүргізіледі. 1- сыныпта пән бойынша жиынтық бағалау үшінші тоқсаннан бастап өткізіледі. Төменде бөлім/ортақ тақырып бойынша жиынтық бағалау саны берілген.
7-
Сынып
Бөлімдер/ортақ тақырыптар бойынша жиынтық бағалау саны 1- тоқсан
2- тоқсан
3- тоқсан
4- тоқсан
1 - сынып
- - 2* 2* 51
*Бөлімдер/ортақ тақырыптар бойынша жиынтық бағалауда сөйлеу қызметінің екі түрі біріктіріледі (мысалы, тыңдалым және айтылым; оқылым және жазылым). Жиынтық бағалау түрлері әр түрлі болуы мүмкін (диктант, тест, өзіндік жұмыс, мазмұндама, сөздік диктант және т.б.).
жүктеу/скачать 4,6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|