Сапа  функцияларының  жүзеге  асырылу  үдерісін  келесі  кезеңдерге

•  Сапа  белгілерін  бағалау  жэне  салыстыру,  кейіннен  екі  бағалауды 
сындарлы саралау.
•  Сатудың негізгі багыттарын анықтау.
•  Сапа белгілерінің бағыттарын анықтау.
•  Жекелеген бөлшектерге ауысуы тиіс сапа белгілерін таңдау.
•  Үдерістің  орындалу  жоспарын  жасау  жэне  оның  негізінде  жоспардың 
орындалуын тексеру.
•  Жумыстың  нусқаулықтарын  жэне 
жумысшыларга  арнайы  бақылау 
нұсқаулықтарын жасау, бір сөзбен айтқанда «цех тіліне»  аудару.
ОҒВ артықшылықтары:
•  Дэстүрлі  сапа  жүйелері  жагымсыз  сапаны  минималдауга  багытталса,  Г)ҒО 
шын  мэнінде  бағалылық  тудыратын  «көрінетін»  жэне  «көрінбейтін» 
түтынушылардың талаптарын іздейді жэне жағымды сапаны максималдайды
•  С)ҒО  көрінбейтін  талаптар  мен  стратегиялық  басымдылықтарды  іске 
асырады.
•  Рынокқа жаңа өнімнің шығу уақытын тездетеді.
•  Түтынушыны қанағаттандырудың артуы.
ОҒБ кемшіліктері:
•  Жапондық  өзге  де  басқару  эдістері  секілді  ^ Ғ О   батыстық  іскер  ортаға, 
мэдениетке бағыттатуда бірқатар қиындықтар туындауы мүмкін.
•  Клиентті  қабылдау  рынокты  зерттеу  жолымен  анықталады.  Егер  рынокты 
зерттеу 
сапалы 
жүргізілмесе, 
онда 
шығарылган 
қорытынды 
бүкіл 
компанияга зиян келтіруі мүмкін.
•  Қазіргі кезде түтынушылардың қажеттіліктері тез өзгеруі  мүмкін,  сондықтан 
клиенттердің  қажетті лі ктерін е  ауқымды  зерттеулер  жүргізуге  кеткен 
шыгындар өзін ақтамауы мүмкін.
2.8  ҒМЕА  әдісі  әлеуетті  ақауларды  талдау  және  олардың  өнімді  қайта 
жобалау процессіне әсерін талдау
Түтынушылардың  тауардың  қауіпсіздігі  мен  сенімділігіне  талаптарының 
артуы  сонымен қатар жүйелік талдаудың  қажеттілігі  ҒМЕА (Ғаіінге Мосіе  апй 
ЕіТесІз  Апа1у8І8)  әдісінің  немесе  ақаулардың  пайда  болу  эсерінің  мүмкіндігі 
талдауды  дүниеге  экелді.  Бүл  эдіс  түрақты  өндірістік  жүйені  қалыптастыруға, 
өндіріс  шығындары  мен  тәуекелдігін  азайтуға,  нақты  ақауларды  анықтауға 
жэне  сәйкесінше  жаңа  технолгияны  енгізу  мен  өнімді  қүрастыру  сатыларында 
жэне конструкторлық жүмыс жасауда оларды болдырмауға мүмкіндік береді. 
ҒМЕА жүргізуге қажет:
• 
Өндіріс үдерісі кезінде ақауларды жүйелі түрде бекіту.
• 
Түтынушыға  жіберілген  ақаулардың  мүмкін  болатын  зардаптарын
түрақты түрде багалау.
• 
Ақаулардың мүмкін болатын себептерін багалау.
• 
Техникалық 
қүжатнаманы 
жэне 
ақауларды 
болдырмау
мүмкіндіктерін  қарастыру.
51

• 
Өндіріс  үдерісінде  жэне  сатудан  кейін  пайда  болатын  немесе 
анықталатын ақауларды бағалау.
• 
Сапаны  қамтамасыз  ететін  схемалық,  конструкторлық,  өндіріс 
техникалық үсыныстарды жасау.
• 
Жасалынған 
үсыныстар 
арқылы 
ақауларды 
анықтау 
жэне 
болдырмау мүмкіндіктерін бағалау.
Өндіріс  үдерісінде  туындайтын  ақаулардың  80  %  технологиямен  өнімді 
қүрастыру жоспарының жеткіліксіздігінен  болатындықтан инновациялақ үдеріс 
кезінде  60%  ақаулықтар  кепілдемелік  уакыт  ішінде  көрініс  табады.  Сондықтан 
оларды болдырмау шараларын қарастыру қажет.
Қазіргі  кезде  нарық  ҒМЕА  әдісінің  конструкциялар  мен  үдерістер  үшін 
жүргізілуін  талап  етеді. 
Сондықтан  ИСО  9000  сериялы  халықаралық 
стандарттардың  орындалуы  ақаулар  пайда  болу  мүмкіндігін  талдаумен 
байланысты  екенін  ескеру  қажет.  Ақаулардың  пайда  болу  мүмкіндігінің 
талдауын 
ҒМЕА 
бойынша 
жүргізу 
жобалау 
барысында 
сындарлық 
жағдайларды  қарастырумен  байланысты  кеңес  жүргізулерді  алмастырылады. 
Ал  бүл  өз  кезегінде  функционалдық  бөлімшелер  арасындағы  қарым- 
қатынастарды жақсартып,  мамандар арасындагы ақпарат алмасуын жэне қарым 
қатынасын  жогарылатуга  эсерін  тигізеді.  Жоспарланган  ҒМЕА  инновациялық 
немесе  өндірістік  үдеріске  дейін  жүргізілуі  талқылаулардың  тиімділігін 
жоғарылатып,  әлсіз  түстарды  анықтауға,  сапаны  жоғарылату  мүмкіндіктерін 
табуга  жэне  үдерістер  мен  өнімге  мақсатты  эсер  етуге,  тәуекелдің  болу 
мүмкіндігін қолдап мүмкіндік береді.
ҒМЕА 
қолданылуы 
жобалық 
жүмыс 
уақытын 
қысқартып, 
сызба 
конструкторлық  жүмыстың  толықтырылмаған  түстары  мен  қажетті  жағдайды 
қалыптастыруды  азайтады.  ҒМЕА  қолданылуының  нэтижесінде  өндіріс  жэне 
дайындық  бөлімшелерінің  көптеген  қызметкерлерінің  «еңбек  сапасы»  өзгереді. 
Ал  ол  ҒМЕА-ны  қазіргі  қүрал  жабдық  пен  технология  енгізу  жэне  сапа 
мәселелеріне  бағытталғандықтан,  ақаулар  деңгейінің  төмендеуіне  әкеледі. 
Осымен  қатар  ҒМЕА  сапамен  байланысты  мәселелер  орталығына  бағытталған 
технологтар 
мен 
жасап 
шыгару 
жүмысымен 
айналысушылардың 
жауапкершілігін көтереді жэне сыртқы немесе жогаргы жақтан келетін дэстүрлі 
бақылау  түрі  ретінде  жүзеге  асырылмайды.  ҒМЕА  қолданылуы  бақылау  жэне 
ақауларды 
болдырмау 
шығындарын 
азайтады 
жэне 
сапа  шығындары 
жоспарланган түрге айналады.
Көбінесе  ақаулардың  әсері  мен  пайда  болу  мүмкіндіктерінің  талдауы 
қолданыстагы  емес,  тіптен  жаңа  өнім  мен  үдерістерде  қолданылады.  Ол  үшін 
инновациялық 
үдерістерде 
сапамен 
қамтамасыз 
ету 
жүмыстарының 
жоспарымен 
байланысты 
ҒМЕА 
жүргізілу 
жоспары 
жасалады 
жэне 
жүмыстардың 
уақыты 
мен 
нәтижелері 
анықталады. 
ҒМЕА 
жүргізілу 
жауапкершілігі  жоба  басшысына,  ал  ҒМЕА  үдерісінде  бас  технологқа 
жүктеледі.  Кеңеске  қызығушылық  танытушы,  туындайтын  сүрақтар  бойынша 
шешім қабылдауга қажетті мамандар шақырылады.
ҒМЕА  жаңа  күрылым  жэне  технология  жасауда  төменде  аталған 
жағдайлардың біреуі немесе бірнешеуі туындағанда жүзеге асырылады:
52

•  құрылымында  бұрын  өндірілген  өнімнен  айшықты  айырмашылығы  бар 
жаңа  өнім  шығаруда  жэне  уйымның  оны  жүзеге  асыру  тәжірибесі 
болмаған жағдайда;
•  жаңа  өнімдегі  қолданылатын  құрылымдық  элементтер  дайындалу 
барысында қиындықтар тудырса;
•  жаңа  өнімде  үйымда  бүрын  қолданылмаған  материалдар  қолданылса 
жэне ол бойынша тәжірибе болмаса;
•  жаңа  өнім  жасауда  жаңа  технология  қолданылса  жэне  оларды  қолдану 
тәжірибесі болмаса;
•  өндірісте айтарлықтай технологиялық үдеріске өзгерістер енгізілсе;
•  өнімді  дайындауда  қауіпсіздікті  қамтамасыз  ету  жэне  қоршаған  ортаға 
әсер  етуіне  байланысты 
жогаргы  талаптар  қойылатын  технология 
қолданылса;
•  өнімге  әлеуметтік  жэне  кауіпсіздік  пен  сенімділігі  жөніндегі  талаптар 
жогары болса;
•  сатып  алынушы  бүйымдар,  керекті 
элементтер  мен  материалдарды 
жабдықтаушылар  қамтамасыз 
етуіне 
байланысты  өнімнің 
сапасы 
кепілдендіріле алмаса;
•  өнімді  жасауда  құрылымдар  мен  технологиялардың  өзгерісін  енгізу 
нэтижесінде бүйым қызметтері өзгеріске үшыраса.
ҒМЕА қолданылу нәтижесінде тэуекелдер танылатын жэне басқарылатын 
болуы тиіс.
Ақаулардың  эсері  мен  пайда  болу  мүмкіндіктерінің  талдауы  өндіріске 
өнімді  жеткізу  туралы  шешім  қабылдауға  дейін  жүргізіледі.  Жүмыстар  өнімді 
жобалауға  жауапты  мамандар  тобы  мен  бас  технолог,  сапа,  өндірістік 
бөлімшелер  мамандары  немесе  дайындаушы  зауытпен  бірге  жүргізіледі.  Осы 
жүмыстың  жүргізілуінде  өнімді  эксплуатациялау  жэне  оларды  тексеру 
нэтижелерін ескеру қажет.
ҒМЕА  жүргізілуінде  барлық  ақаулық  жағдайлар  тіркеледі.  Алгашқы 
материалдар  негізінде  ақаулардың  пайда  болу  мүмкіндіктерінің  сапалық  жэне 
сандық 
көрсеткіштерін 
анықтап, 
таңдалған 
конструкция 
сапасының 
мүмкіндіктерінің 
ағымдық  тексерісін  жүргізіп, 
жақсарту 
жөніндегі 
іс 
шараларды белгілеуге болады.
Ақаулардың  пайда  болу  мүмкіндіктерін  үқсас  шешімдермен  салыстыру 
жобаның  әлсіз  түстарын  анықтауга  жэне  өнім  сапасына  эсер  ететін  сындарлы 
түстарды қарастыруга мүмкіндік береді.
Ақаусыз  өндіру  арқылы  басқару  эдісінің  тагы  бір  түрі  6-СЕІГМА.  «Алты 
сигма»  -   дәстүрлі  статистикалық  сапа  басқару  эдісін  қолдану  арқылы  ақаусыз 
болатын  өндіріске  жеткізуші  әдіс.  Алты  сигма  деңгейіне  жету  үдерісті  талдау 
барысында  миллион  түрлі  мүмкін  жагдайларда  3,  4  ақау  гана  болуында 
көрінеді, басқа сөзбен айтқанда, жүмыс мінсіз жүзеге асырылады деуге болады.
Сигма  (латын  эрпінің  аталуы)  -   орташа  квадраттық  (стандартты)  ауытқу 
деп  те  аталатын  статистикалық термин,  өлшеу  параметрі.  Бүл  эріптің  бизнесте 
қолданылуы  шығарылым  үдерісінде  ақаулар  санын  көрсетеді  жэне  берілген
53

үдерістің  үздік  үдерістен  қаншалықты  айырмашылығы  барын  түсінуге 
көмектеседі.
Алты  сигма  негізінде  басқарудың  негізгі  идеясы,  егер  нақты  үдерісте 
ақауларды  өлшей  алсаңыз,  онда  оларды  жою  әдістерін  анықтай  аласыз,  ал  ол 
нөлге  жуық  ақаулықтар 
деңгейіндегі  сапада  жүмыс  жасауға  жете  аласыз 
дегенді білдіреді.
«6 Сигма» жүйесі 6 деңгейден түрады, олардың әрқайсысында миллионға 
шаққандагы  ақаулар  үлесі  тіркеледі.  Бүл  шкала  бойынша компанияға маңызды 
үдерістер өлшенеді (4-кесте).
4-кесте «6 Стігма» жүйесі
Деңгейлер
Ақаулар саны миллионға шаққанда
6 сигма
3,4
5  сигма
233
4 сигма
6210
3  сигма
66807
2  сигма
308537
1  сигма
690000
Статистика  бойынша,  батыс  елдеріндегі  компаниялар  2-3  сигма  бойынша 
жүмыс жасайды.
«6  сигма»  үдерісі  сапаны  жақсарту,  ақаулар  санын  төмендету,  сапага 
шығынды  азайтудың 
әлемдік  стандарты  болды.  «Моіогоіа», 
«Техаз 
Іпзігитепіз»,  ІВМ,  «А11іеё8і§па1»  и  «Оепегаі  Еіесігіс»  компаниялары  6  сигма 
түжырымдарын  тиімді 
пайдаланады.  Кейін  бүл  түжырымдарды  «Ғогсі», 
«ГЗиРопі», 
«ГЗ
о
\
ү
 
С һетісаі»,  «Місгозоіі»  и  «А тегісап Ехргезз»  компаниялары да 
өз 
жүйесіне 
енгізді. 
Кейін 
келе 
«6 
сигма» 
түжырымы 
жүмысқа 
жауапкершілікпен қарау жоғары сапа түсінігінің синониміне айналды.
2.9  Инновация инжинирингі
Заманауи  нарықта  үйымның  үзақ  мерзім  уақытында 
түрақты  жэне 
табысты  қызмет  атқаруы,  тек  сыртқы  ортаның  үздіксіз  өзгерістеріне  тез 
бейімделу,  қайтақүрылымдану  арқасында  ғана  мүмкін. 
Үйымның  ішкі 
ортасында  нақты  бір  жаңалықтарды  қүрылымдау  кезінде  де  осы  мәселелер, 
яғни  бәсекеге  қабілеттілікті  арттыру  үшін  жаңалықтар  енгізу  мэселелері 
шешіліп  жатады.  Белгілі  бір  жаңалықтар  енгізу  үшін  қүрылымды  өзгерістер 
енгізу инжниринг түсінігіне  қатысты  үдеріс болып табылады.
Инжиниринг  (ағл.  еп§іпеегіп§-  білім,  ойлап  табу)  жаңа  объект  не  үлкен 
жоба жасауда инженерлік кеңес  беру қызметін  білдіреді.  Бизнес  инжинирингі  - 
компания  мақсатымен  байланысты  бизнесті  қайта  күрылымдауга  жэне 
дамытуга багытталган түрлі  әдістер мен тэсілдер жиынтығы.
54

Б ¥ ¥   Европалық  экономикалық  комиссиясының  анықтамасы  бойынша 
инжиниринг  -   бүл 
инфрақұрылым  объектілерін  жэне  кэсіпорындарды 
қалыптастыру,  пайдалануға  қатысты  ерекше  қызмет  түрі. 
Сонымен  бірге, 
қүрылыс  ғимараттарын  салу,  пайдалануға  қажетті  инженерлік  техникалық 
саладағы  жобалық  жэне  тәжірибелік  қызметтер  жиынтығы. 
Бүл  анықтама 
бойынша  инжиниринг  ғылым  мен  өндірістің  арасында  орналасқан  жэне  ол 
өндірістік 
қызмет 
атқару 
үшін 
қажетті 
техника-технологиялық 
негіз 
қалыптастыратын қызмет түрі.
Оксфорд  сөздігі  бойынша инжиниринг дегеніміз  қүрылыс,  машина,  қүрал- 
сайман  жасауға  қажетті  жобалық  жүмыстарды  жоспарлап  орындайтын  қызмет 
түрі. Яғни инжиниринг -  ғылыми білімдерге негізделген инженерлік қызмет.
Инновациялар  инжинирингі  дегеніміз  үйым  қызыметінің  тиімділігін 
арттыру  үшін  белгілі  бір  инновациялық  өзгерістер  қолдануға  қатысты 
жүмыстар кешені.
Инжиниринг ерекшеліктері:
•  Инновация  инжинирингі  тауардың  өзінде  жүзеге  аспайды,  оның 
материалдык тасымалдаушысында көрініс табады.
•  Инжиниринг 
сату-сатып 
алу 
сипатында 
болгандықтан 
оның 
коммерциялық сипаттамасы болу керек.
•  Инжинирингтің  франчайзинг  пен  ноу-хаудан  айырмашылыгы,  ол  үдайы 
өндірістік  қызмет  көрсетумен  ерекшеленеді.  Іс  жүзінде  инжинирингтік 
кызмет көрсету көбінесе ноу-хау сатумен тура келеді.
Инжиниринг жүргізуге қажет іс-әрекеттер:
•  Өз жаңалықтарыңыз үшін керекті нарық сегментін таңдап, оны зерттеу.
•  Нарықтағы  қаржылық  өзгерістерді  бақылай  отырып,  алдына  қойган 
мақсатты нақты анықтау.
•  Инновациялық жобаның технико-экономикалық негіздемесін жасау.
•  Жаңа қызмет немесе өнім жасау бойынша ұсыныстар жасау.
•  Жобаның 
уақытын, 
мерзімін, 
шыгындар 
көлемін, 
экономикалық 
тиімділігін анықтау.
•  Жобаны күжат түрінде бекіту.
•  Жобаны атқарушыларга жоба бойынша толық кеңес беру.
Инжиниринг 2  бағытта жүргізіледі:
%,  Эволюциялық багыт.  Өндірісті бірге-бірте жақсарту,  өндіріс үдерісін уақыт
бойынша дамыту.  Даму үдерісі  10-15  %-га жогарылайды;
2.  Радикалды  багыт.  Өндірісті  нарыққа  сай  етіп  түбегейлі  өзгерту,  нарық
талабына  сэйкес  мүлдем  жаңа  өнім  енгізу.  Бүл  үдеріс  реинжиниринг  деп
аталады.  Оның дамуга эсері  100%.
Жалпы  инновация  инжинирингі  өз  мақсаты  етіп  жаңа  өнімге  салынган 
инвестициядан  экономикалық  тиімділікті  жогарлату  мен  инновациялық 
қызметтің перспективалы багыттарын анықтауды қояды.
55

2.10  Инновациялық қызметтегі реинжиниринг әдісі
Американдық  ғалым  Майкл  Хамлер  1990  жылы  «бизнес 
үдерістерінің 
реинжинирингі»  [Ьтіп&Е  ргост в  гееп§іпеегіп§,  ВРК) 
үғымын  алғаш  рет 
ғылымға  енгізе  отырып,  оған  мынадай  анықтама берген:  «Реинжиниринг -   бүл 
түбегейлі  өзгеріске  экеледі  жэне  компания  қызметінің 
қүн,  сапа,  қызмет 
көрсету  секілді  заманауи  көрсеткіштерін  жоғары  деңгейде  жақсарту  үшін 
іскерлік үдерістерді радикалды қайта жобалайды».
Ол  ВРК-ды  бизнестегі 
революция  ретінде  қарастырды, 
өйткені 
реинжиниринг  бизнестегі  күнделікті  қағидалардан  бас  тартып  кэсіпкерлікті 
инженерлік  қызметтегі  қүрылымдаумен  салыстырды.  Бүл  идеяның  пайда 
болуын  замануи  бизнесті  жүргізу  мен  жоспарлауда  жаңа  ақпараттық 
технологиялардың  кең  пайдалануымен  жэне  ол  технологияларды  жүзеге  асыра 
алатын адамдардың бизнесте басты орынға ие болуымен байланыстырды.
ВРК екі қызметтің менеджмент пен ақпараттық технологиялардың тоғысуы 
негізінде  пайда  болған.  Сондықтан  да  реинжиниринг  тек  қана  кәсіпкерлік 
қабілетке  ие  мамандардың  катысуымен  ғана  емес,  сонымен  қатар  акпараттық 
технология саласындағы мамандардың қатысуымен орындалады.
Атақты  кәсіпкер  Билл  Гейтс  өзінің  «Ой  жылдамдыгындай  жүргізілетін 
изнес»  кітабында реинжиниринг туралы  былай дейді «Әр кәсіпорынның жүйке 
жүйесі  болуы  керек.  Өйткені  бизнестегі  күнделікті  қызметтердің  көбісі  тірі 
организмдегідей  рефлекс  деңгейінде  орындалуы  тиіс.  Сол  кезде  гана  ми 
шығармашылық  еңбек  үшін,  сыртқы  ортадагы  күтпеген  жагдайды  шеіну  үшін 
босайды».
80  жылдардың  басында  америкалық  манлинажасау  саласы  депрессия 
жагдайында  болды.  ҒогсІ  компаниясы  шыгындарды  төмендету  мақсатымен  өз 
қүрылымын  қайта  қүрылымдауга  кірісті.  Ең  бірінші  қадам  «кредиторлық 
қарыздар»  бөлімін  қысқарту  болды.  Тек  солтүстік  америка  нарыгындагы 
кредиторлық қарыздар бөлімінде  500-ге жуық адам қызмет атқарды.
Менеджерлердің 
жоспары 
бойынша, 
бөлімдерді 
жаңа 
дербес 
компьютерлермен  жабдықтау  негізінде  персоналдың 
20%  қысқарып,  жүмыс 
тиімділігі  өсуі  тиіс  еді.  ҒогсІ  компаниясының  менеджерлерінің  энтузиазмы 
МсЫа  компаниясының  осындай  бөлімінің  қызыметін  талдаган  соң  күрт 
төмендеп 
кетті. 
ҒогсІ 
компаниясы 
кредиторлық 
қарыздар 
бөлімінің 
қызметкерлері  -  
400,  ал  Массіа  компаниясының  кредиторлық  қарыздар
бөлімінде не бары  бес-ақ адам қызмет атқарган.
ҒогсІ  менеджерлері  мэселені  шешудің  басқа  жолдарын  іздестіре  бастады, 
енді  компания  кредиторлық  қарыздар  бөлімінің  қызметкерлерін  жүздеп 
қысқарту керек болды.
Біріншіден  менеджмент  кредиторлық  қарыздар  кызметінің  үдерісін 
талдады.  Тапсырыстар  бөлімі  тапсырыс  бергенне  соң  оның  көшірмесі 
кредиторлық  қарыздар  бөліміне  жіберілді.  Онан  соң  кіріс  бақылау  бөлімі 
материал  алган  соң  «алды»  деген  қүжатты  көшірмесін  де  кредиторлық 
қарыздар  бөліміне  жібереді.  Бүл  кезде 
кредиторлық  қарыздар  бөлімі 
жеткізушілерден есеп қүжаттарын қабылдап жатады.
56

Сондағы 
бөлімнің 
негізгі 
міндеті 
тапсырыстар 
мен 
жеткізулердің 
құжаттарын  салыстырып тексеру,  егер  бэрі дурыс  болса кредиторлық қарыздар 
бөлімі төлем жасайды.
Бэрінен  де  құжаттардың  сай  келмеуін  тексеруге  көп  уақыт  кететеін. 
Мұндай  жағдайда  кредиторлық  қарыздар  бөлімінің  қызметшісі  сэйкес 
келмеушілікті тіркеп,  оның себебін  анықтап, төлемді тоқтатуы керек еді,  бұл  өз 
тарапынан өндіріс қызметтерін баяулатты.
Бұл  мәселені  шешудің  негізгі  жолы  -   сәйкес  болмаушылықтарды 
болдырмау.  Ол  үшін 
ҒогсІ 
«есеп  шотсыз  өңдеу»  жүйесін  енгізді.  Енді 
материалдарға  тапсырыс  берілгенде  ол  туралы  акңарат  мэліметтер  базасына 
енгізіледі. 
Көшірмесін 
ешқайда 
жібермейді. 
Материал 
жеткізілгенде 
қабылдаушы  мэліметтер  базаеына  қарап  тапсырыстың  саны  мен  сапасын 
тексереді.  Егер  бэрі  дұрыс  болса,  ақпарат  тез  арада  мэліметтер  базасына 
енгізіледі, егер дұрыс болмаса жеткізушілерге материал қайтарылады.
ҒогсІ үшін  пайданың  шамалы  өсуі  қанағат  болмады,  сондықтан  компания 
түбегейлі өзгерістер енгізуге кірісті, нәтижесінде персоналдың 75% қысқарды.
Бұл  мысал  реинжинирингтің  өнімге  немесе  қызметке  емес  үдеріске 
арналған эдіс екенін дәлелдеп отыр.
Реинжиниринг  күрделі  мэселелерді  шешуге  бағыгталған  акпараттық 
технологиялар,  ол  іскерлік  үдерістерді  жобалау  нэтижесінде  қарастырылған 
мәселелер  сапалы  деңгейде  өз  шешімін  табады  да,  көрсеткіштер  10  -   50%-га 
емес,  100 -  500%-ға жақсарады.
Реинжиниринг  инновациялық  менеджмент  эдісі  ретінде  жаңа  тауарлар 
мен  операцияларды  өндіру,  өткізу, тарату сияқты үрдістерге  багытталган жүйе. 
Инновацияларды  басқаруда  реинжиниринг  белгілі  бір  мақсатты  көздейді.  Ол 
жаңа  шыгарылымдардағы  агымдық  жэне  стратегиялық  қажеттіліктер  болуы 
мүмкін.  Осыган байланысты  реинжиниринг екі түрге бөлінеді:
•  Дагдарыстық реинжиниринг.
•  Даму реинжинирингі.
Егер  үйым  дагдарыстық  жагдайда  болса  онда  дагдарыстық  реинжиниринг 
қолданылады.  Компания  нарықтық  өзгерістерге  байланысты  қүлдырауда 
түрганда, 
сүраныстың  төмендеуіне 
байланысты 
сату 
көлемі 
кенеттен 
төмендегенде  немесе  компанияның  имиджі  түскенде  қолданылады.  Мүндай 
жагдай 
нарықтагы 
тауардың  бәсекеге 
қабілеттілігінің 
төмендеу
тенденциясының  куэсі  болады,  тіпті  сатушының  банкроттыгы  болуы  мүмкін. 
Сондықтан дагдарысқа байланысты шаралар жүргізудің қажеттілігі туындайды. 
Агымдагы  уақытта  дагдарыстық  жагдайда  түрмаган  фирмалар  инновациялық 
даму стратегиясын қолданады,  бірақ басқарушылар жаңа бәсекелестердің пайда 
болуы  мен  микроортасының  өзгеруіне  байланысты  дағдарыстық  жагдай  бір 
күні орын алатынын сезеді.
Даму  реинжинирингті  инновациялық  саясат  жүргізіп  отырган  көшбасшы 
компаниялар  қолданады.  Олар  агымдагы  жагдайларына  қанагаттанбайды  жэне 
реинжиниринг  көмегімен  жогары  жетістікке 
жетуге 
үмтылады. 
Даму 
реинжиниринг  сату  көлемінің  төмендеуіне  байланысты  туындайды,  себебі 
үйымның  қүрылымы  жэне  шаруашылықты  басқару  үдерісі  даму  деңгейі
57

бойынша  анықталған  шегіне  жетеді,  енді  одан  артық  инновацияларды  сату 
мүмкін емес.  Даму реинжиниринг бизнес-үдерісті перспективті қайта қүру ү гттін 
инновацияларды  ендіруге  есептелген  жэне  бизнес-процестен  бизнес-үдеріс- 
реинжинирингке өтуді болжайды.
Бизнес-үдеріс-реинжинирингі  шаруашылықты  басқаруды  білдіреді  жэне 
келесі  эдістермен жүргізілуі мүмкін:
1) 
Үдеріске  багдар  беру.  Бүл  жерде  нәтижеге  бизнес  -   процесті  қайта 
қүру  кезінде  тек  жеке  мәселелер  мен  осы  процестің  аспектілерін  шешумен 
емес, барлық процесті түтас қайта үйымдастыру жолымен жетеді.
2) 
Сапалы секірмелерге бағдар беру.  Бүл жагдайда шаруашылық етуші 
субъект бизнес-үдерісті қайта қүру кезінде жүмыстагы жеке жетіспеушіліктерді 
жоймауга  емес,  керісінше 
өнімді  сату  жэне  өндіріс  технологиясына 
революциялық өзгеріс жасауды мақсат түтады.
3) 
Бүл  әдісті  қолдану  қолайсыз  жүмыс  ережесін  қабыл  алмауын 
болжайды.  Дер  кезінде  шаруашылық  процесті  басқарудың  берік  қағидаларына 
жэне бизнестің жаңа технологиясына өту.
4) 
Бизнесте тиімді технологияны қолдану.  Бүл эдіс заманауи шарттағы 
жүмыстың  жаңа  мақсатына  сэйкес  жарнама  жэне  өндіріс  үдерісінің  нэтижелі 
түрлерін  қолдануга  багытталган.  Бүл  жерде  Интернет  желісін, 
инновациялар 
бойынша миниконференцияларды қолдануды жатқызуга болады.
Талдауга берілген жагдай
Кодак компаниясындагы реинжиниринг
1987  жылы  Кодак  компаниясының  негізгі  бәсекелесі  Ғн)і  өзінің  жаңа 
тауары  35мм  камерасын  шығаратынын  жариялады.  Кодак  компаниясы  бүл 
салада  зерттеу  жүргізбеген  болатын.  Әдетте  Кодак  компаниясы  инновациялық 
үдерісті  70  апта  ішінде  жүргізеді.  Ал  инновациялық  бизнесте  бүл  уақыт  өте 
үзақ болып есептеледі, бүл уақыт ішінде инновациялық ой ескіріп кетеді.  Кодак 
компаниясы  инновациялық  үдерісті  үзақ  жүргізетіндіктен  жаңа  тауар  өндіру 
бойынша  Ғіуі  компаниясынан  артта  қалып  отырды.  Осы  мэселені  шешу  үшін, 
яғни  инновациялық  үдерістің  циклын  қысқарту  үшін  Кодак  компаниясы  жаңа 
тауар  өндіру  үдерісі  бойынша реинжиниринг жүргізуге шешім қабылдайды.  Ол 
үшін реинжиниринг кезең бойынша жүргізілді:
1.  Жаңа  тауар  инновациялық  үдерістің  параллельді  жэне  тізбекті  әдісімен 
өндірілді.  Тізбекті эдіспен өндірілгенде бүкіл жоба қадамдарға бөлінеді жэне 
кезекті  қадамға  тек  алдыңғы  кезең  толығымен  жүзеге  асқан  кезде  ауысады. 
Тізбекті  әдісте  инноваңиялық  үдерістің  уақыты  параллельдіге  қарағанда 
үзак. 
Бірақ  параллельді 
әдісте  параллельдт  кезеңде 
ойластырылған 
компоненттердің сэйкессіздігінен оларды жойып жіберуге тура келеді

жүктеу/скачать 4,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: