М., Бекiш Р., (ћџраст.) 2005 "Мектеп" баспасы, к#ркем безендiрiлуi, 2013 Барлыћ ћџћыћтары ћорѕалѕан Басылымныѓ мљлiктiк ћџћыћ тары "Мектеп" баспасына тиесiлi

107
е)  сатћындар,  отанѕа  опасыздыћ  жасаѕандар  мен  ќскери
ћылмыс  жасаѕандар  жер  жќне  мљлiк  љлесiн  алу  ћџћыѕы-
нан  айырылады.  Олардыѓ  ауылдар  мен  деревняда  тџра-
тын,  ешћандай  ћылмысты  ќрекеттерге  ћатысы  жоћ  жќне
жер  "ѓдеумен  айналысћысы  келетiн  отбасы  мљшелерi
жер  мен  мљлiктi  шаруалармен  бiрдей  алады...
12-бап.  Кќсiпкерлер  мен  саудагерлердiѓ  дљние-мљлкi
мен  заѓды  кќсiпорындарына  ешкiм  ћол  сџѕа  алмайды
жќне  олар  ћорѕауѕа  алынады...
Хрестоматия  по  новейшей  истории.
Документы  и  материалы.  М.,  1960.
Т. 3.  С. 261—282.
ЋЫТАЙ ОРТАЛЫЋ ХАЛЫЋ ЉКIМЕТIНIЃ ДЕКЛАРАЦИЯСЫ
1  ћазан,  1949  жыл.
Бљгiнгi  таѓда  халыћ-азаттыћ  соѕысы,  негiзiнен,  жеѓiске
жеттi,  елiмiздiѓ  халћыныѓ  басым  к"пшiлiгi  азат  етiлдi.
Осыныѓ  негiзiнде  Ћытайдыѓ  халыћтыћ  саяси  консульта-
тивтiк конференциясы шаћырылѕан болатын. Оныѓ жџ-
мысына  барлыћ демократиялыћ партиялар мен топтардыѓ,
Халыћ-азаттыћ  армиясыныѓ,  ќртљрлi  аудандардыѓ,  џлт-
тыћ топтардыѓ, шетелдерде тџратын ћытайлыћтардыѓ жќне
бљкiл  елiмiздегi  патриоттыћ  демократиялыћ элементтер-
дiѓ делегаттары ћатысты. Бљкiл ел халћыныѓ  еркiн  бiлдi-
ре отырып, Ћытайдыѓ халыћтыћ саяси консультативтiк
конференциясы  Ћытай  Халыћ  Республикасыныѓ Орталыћ
Халыћ љкiметiнiѓ негiзгi заѓын бекiттi. Ћытай Халыћ  Рес-
публикасын  жариялады,  Пекин Ћытай Халыћ Респуб-
ликасыныѓ астанасы болады  деп  шешiм  ћабылдады.
Ћытай  Халыћ  Республикасыныѓ  Орталыћ  халыћтыћ
љкiмет  кеѓесi  бљгiн  астанада  "з  мiндетiн  атћаруѕа  кiрiстi
жќне  бiрауыздан  т"менгiдей  шешiм  ћабылдады:
Ћытай  Халыћ  Республикасыныѓ  Орталыћ  халыћ  љкi-
метiнiѓ  ћџрылѕандыѕын  жариялау,  љкiметтiѓ  жалпы  баѕ-
дарламасын ћабылдау... тез арада љкiмет жџмысын жљргiзу
љшiн  љкiмет органдарын  ћџру.
Басћа елдердiѓ љкiметтерiне бџл љкiметтiѓ Ћытай Халыћ
Республикасын бљкiл халыћ атынан "кiлдiк ететiн бiртџтас
заѓды љкiмет екендiгiн мќлiмдейдi.
Образование Китайской Народной
Республики. Документы  и  материалы.
М., 1950. С. 64—66.

108
КСРО МИНИСТРЛЕР КЕЃЕСIНIЃ ТMРАЅАСЫ Н. С. ХРУЩЕВТЫЃ
АЋШ  ПРЕЗИДЕНТI  Д. ЭЙЗЕНХАУЭРГЕ  ЖОЛДАУЫНАН
7  ћыркљйек,  1958  жыл.
Егер  АЋШ,  "ткен  уаћыттардаѕы  кейбiр  мемлекеттер
сияћты,  Ћытайды  да  жазалай  аламыз  деген  ћорытындыѕа
келсе,  бџл  љлкен  жаѓсаћтыћ  болар  едi.  Мџндай  жаѓсаћ-
тыћтыѓ  дљниежљзiндегi  бейбiтшiлiк  iсiне  тигiзетiн  зияны
орасан зор  болмаћшы. Сондыћтан  да  мќселенi  толыћ  тљсi-
нiсiп  алайыћ,  себебi  мџндай  мќселелердегi тљсiнбестiк  пен
бљкпешiлдiк  жаћсылыћћа  апармайды.
 Бiздiѓ џлы досымыз, одаћтасымыз жќне к"ршiмiз Ћытай
Халыћ Республикасына шабуыл — ол Кеѓес Одаѕына ша-
буыл  деген  с"з.  5з  мiндетiне  адал  бiздiѓ  елiмiз  Ћытаймен
бiрлесiп,  екi  мемлекеттiѓ  ћауiпсiздiгiн,  Ћиыр  Шыѕыстаѕы
бейбiтшiлiк мљдденi, бљкiл дљниежљзiндегi бейбiтшiлiк
мљдделердi ћорѕап ћалу љшiн ћолдан келгеннiѓ бќрiн
iстейдi.
Хрестоматия  по  новейшей  истории
(1945—1965 гг.). Документы и  мате-
риалы.  М.,  1961.  Т. 3.  С. 317.
Сталин  Ћытай  компартиясыныѓ  делегациясымен
1949  жылдыѓ  маусым — тамызы  арасында  Мќскеуде
болѕан  ќѓгiмесiнде:  “Синьцзянѕа  тезiрек  iшкi  аудандардан
ћытайларды  к"птеп  к"шiрiѓдер...  Бiз  сiздерге  олардыѓ
(Шыѕыс Тљркiстан республикасыныѓ) атты армиясын  ќуе-
ден  атћылап,  ћџртуѕа  к"мектесемiз”, — дедi.
Проблемы  Дальнего  Востока.  1996.
№ 4.  С. 69.
МАО  ЦЗЭДУН  ХАЛЫЋ  КОММУНАЛАРЫН
ЏЙЫМДАСТЫРУ ТУРАЛЫ
Маусым,  1958  жыл.
Бiздiѓ  баѕытымыз  бiртiндеп  "неркќсiптi,  ауыл  шаруа-
шылыѕын,  сауданы  (айырбас),  мќдениет  пен  аѕарту  iсiн,
ќскери  iстi  (жаппай  ћаруланѕан  халыћ  жасаћтары)  бiрiк-
тiретiн  iрi  халыћ  коммуналарын  ћџрып,  оларды  бiздiѓ
ћоѕамымыздыѓ  негiзгi  б"лiгiне  айналдыру  болуѕа  тиiс.
1958  жылдыѓ  тамызында  ЋКП  ОК  Саяси  бюросыныѓ
кеѓейтiлген  кеѓесiнiѓ  “Деревняларда  халыћ  коммунала-

109
рын  ћџру  туралы”  шешiмi  жарияланѕаннан  кейiн  халыћ
коммуналарын ћџру ж"нiндегi ћозѕалыс  бљкiл  елде  кеѓiнен
"рiс  алды.
Халыћ  коммуналары,  оларды  ћџрудыѓ  бастамашы-
ларыныѓ  ойларынша,  ауыл  шаруашылыѕы,  орман  шаруа-
шылыѕы,  мал  шаруашылыѕы,  ћосалћы  шаруашылыћ,
балыћ  аулау  жан-жаћты  дамитын  "неркќсiп  пен  ауыл
шаруашылыѕы,  сауда,  аѕарту  мен  ќскери  iс  тоћайласып,
бiр  мезгiлде  ќрi  билiк  органдары,  ќрi  шаруашылыћ
џйымдары болып табылатын, социализмдi  мерзiмiнен  бџрын
ћџрудыѓ  жќне  бiртiндеп  коммунизмге  "тудiѓ  ћџралы
ретiнде  дќрiптеген-дi...
Халыћ  коммунасы  "зiнiѓ  дамуында  болашаћ  комму-
нистiк  ћоѕамныѓ  негiздiк  бiрлiгi  болатын жќне ол
социализмнен  коммунизмге  бiртiндеп  "тудiѓ  еѓ  љздiк
џйымдыћ  формасы  ретiнде  ћарастырылды.
1958  жылы  тамыздыѓ  соѓына  ћарай  коммуналардыѓ
саны  8 730-ѕа  жетiп,  олар  37,8  млн  шаруа  ћожалыѕын
бiрiктiрдi,  ал  сол  жылдыѓ  желтоћсаныныѓ  соѓына  ћарай
коммуналардыѓ  саны  26 578-ге  жетiп,  олар  123,2  млн
шаруа ћожалыћтарын  бiрiктiрдi.  С"йтiп,  Ћытайдыѓ  шаруа
ћожалыћтарыныѓ  99,1
%-ы  бљкiлхалыћтыћ  коммуналарѕа
тартылды.
Волкова  Л.А. Изменение социально-
экономической  структуры  китайской
деревни  (1949—1970 гг.),  М.,  1972.
С. 44—46.
МОЃЅОЛИЯ
Ю. ЦЕДЕНБАЛ  ТУРАЛЫ
Ю. Цеденбалды  тек  Кеѓестiѓ  саяси  басшылыѕы  ѕана
емес,  сонымен  ћатар  к"рнектi  ќрi   "те  ыћпалды  ќскери
ћайраткерлер де ћолдайтын. Олардыѓ барлыѕы да Ю. Це-
денбалды  екi  елдiѓ  ћарулы  кљштерiнiѓ  жауынгерлiк
одаѕына  шын  берiлген,  моѓѕолдыѓ ћайырымды  ќрi  жiгерлi
саяси  ћайраткерi  ретiнде  бiлетiн.  Маршал Г. К. Жуков
Цеденбал  туралы:  “Ол  аса  бiлiмдi   жќне   аћылды   кiсi
едi”, — деп  жазды.  Ол  МХР  жауынгерлерiнiѓ  1939  жылы
Халхин-Гол  маѓында  жапон  соѕысћџмарларын  талћан-
дауѕа  ћосћан  љлесiн  жќне  моѓѕол  халћыныѓ  Џлы  Отан

110
соѕысы  жылдарында  Ћызыл  Армияѕа  к"рсеткен  к"мегiн
жаћсы  баѕалады.  Осыѕан  маршал  сол  соѕыстармен  байла-
нысты  оћиѕалардыѓ  ћайнаѕан  ортасында  жљрiп,  "зiн
шебер  џйымдастырушы,  алѕыр  саясатшы,  екi  туысћан
халыћтыѓ  достыѕы  жолында  табанды  кљрескер  есебiнде
к"рсете  бiлген  Ю. Цеденбалдыѓ  тамаша  адамгершiлiк
ћасиеттерiн  жоѕары  баѕалады.
1945 жылѕы Жапониямен соѕыста кеѓес ќскерiнiѓ  ба-
сында  болѕан маршалдар  А. М. Василевский мен Р. Я. Ма-
линовскийлер де  генерал  И. А. Плиевтiѓ  атты-механика-
ланѕан  тобыныѓ ћџрамында Квантун армиясын талћан-
дауѕа  ћатысћан  моѓѕол  ќскерлерiнiѓ  Кеѓес  жќне  моѓѕол
ќскерлерiнiѓ  жауынгерлiк  ынтымаћтастыѕын  ныѕайтуѕа,
ћол  жеткен  жеѓiстерге  Моѓѕол  халыћ  армиясыныѓ  Бас
саяси  басћармасыныѓ  бастыѕы  жќне  атты-механикаланѕан
топ  командирiнiѓ  орынбасары  ретiнде  ќскерде  аса  зор
саяси  жџмыс  жљргiзген  Ю. Цеденбалдыѓ  еѓбегi  орасан
зор  деп  баѕалады.
Надиров  Ш.Г. Цеденбал, 1984 год.
М.,  1995.  С. 99.
Моѓѕолияныѓ  экономикалыћ  дамуындаѕы  айтарлыћтай
бџрмалаушылыћтар  Ю. Цеденбал  мен  оныѓ  серiктерiнiѓ
џлттыћ  "неркќсiптi  ћџру  мќселесi  ж"нiндегi  к"зћараста-
рыныѓ онша айћын болмаѕандыѕына байланысты  болды...
Бiраћ  1966  жылдыѓ  шiлде  айында  МХРП  ХV  съезiнде
ћабылданѕан  партияныѓ  т"ртiншi  баѕдарламасында  елдiѓ
экономикалыћ  дамуыныѓ  негiзгi  мiндетi  есебiнде  “елдi
одан  ќрi  индустрияландыру,  ауылшаруашылыћ  "ндiрiсiн
механикаландыру,  халыћ  шаруашылыѕыныѓ  барлыћ
салаларын техникалыћ жабдыћтау дќрежесiн  к"теру  жолы-
мен социализмнiѓ  материалдыћ-техникалыћ  негiзiн  ћџруды
аяћтау  мiндетiн  ћойды.  Партия  таяу  уаћыттыѓ  iшiнде
МХР-ды  "ндiрушi  жќне  "ѓдеушi  "ндiрiс  ћџрылымдары
бар индустриялы-аграрлы  елге  айналдыру  мiндетiн  ћойды.
Басты  назар  "неркќсiптi,  ауыр  индустрияныѓ  сала-
ларын  дамытуѕа  аударылды  (кiшi  металлургияны,  љнемдi
металлургия  пештерiн  ћолдану  арћылы  металл  "ѓдеудi
дамыту,  кейбiр  машина  жасау  кќсiпорындарын  салу
ж"нiндегi  iс-шараларды  iске  асыру,  ќр  тљрдегi  механизм-
дер,  машиналарѕа  ћосалћы  б"лшектер  шыѕару).

111
Бџл  саясат  ћоѕамда  тереѓ  жќне  ћайшылыћты  "згерiс-
тер ќкелдi,  атап  айтћанда, ћала халћыныѓ  саны 1959  жыл-
дыѓ   "зiнде-аћ  1956   жылмен   салыстырѕанда  3 есе  артты,
ал 1985  жылы  оныѓ  ћоѕамдаѕы  љлес  салмаѕы  51,8
%
болды. Бџрын ћалалары болмаѕан (Џлан-Батордан  басћа)
Моѓѕолияныѓ  жаѕдайында  ауыл  халћыныѓ  есебiнен  ћала
халћы  саныныѓ  осындай  кљрт  "суi  кљрделi  ћиындыћтар
туѕызып,  ќлеуметтiк  жаѕдайды  аса  шиеленiстiрдi.
Надиров  Ш.Г.  Цеденбал,  1984 год.
М., 1995. С. 54-55.
ЉНДIСТАН
Дж. НЕРУДIЃ  СMЙЛЕГЕН  СMЗДЕРIНЕН  ЉЗIНДIЛЕР
Бiз  армандаѕан,  оѕан  жету  љшiн  ѕасырлар  бойында
бiрнеше  џрпаћ  еѓбектенген,  азап  к"рiп,  шыдамдылыћ
танытћан  бостандыћ  —  ол  бiр  топтыѓ  ѕана  бостандыѕы
емес,  ол  бљкiл  љндi  халћыныѓ  бостандыѕы.
Дж. Неру. Внешняя политика Индии
(7 сентября 1946 г.). М., 1965.
С. 29—31.
Бiз  халыћаралыћ  конференцияларѕа  белсендi  ћатыса-
тын боламыз,  басћа  бiр  елдiѓ  ћолшоћпары  емес,  ерiктi  ел
есебiнде  "зiмiздiѓ  т"л  саясатымызды  жљргiзетiн  боламыз.
Бiз  шамамыз  келгенше  "ткен  кезеѓде  дљниежљзiлiк
соѕыстарѕа  алып  келген,  таѕы  да  соѕан  алып  баруы
мљмкiн  бiр-бiрiне  ћарама-ћарсы  топтардыѓ  жљргiзiп
отырѕан  кљш  ћолдану  саясатынан  аулаћ  болу  ниетiн-
демiз.  Бiз  бейбiтшiлiк  пен  бостандыћ  бiртџтас  жќне  кез
келген  жерде  бостандыћты  аяћћа  басу  басћа  жердегi
бостандыћћа  ћауiп  т"ндiредi  жќне  дау-жанжалдар  мен
соѕысћа  алып  келедi  деп  есептеймiз.  Бiз  отар  жќне
тќуелдi  елдер  мен  халыћтардыѓ  азат  етiлуiне  жќне  теория
мен  практикада  барлыћ  нќсiлдер  љшiн  теѓ  мљмкiндiктер
ћажет  екендiгiн  мойындауѕа  мљдделiмiз.
Дж. Неру. Из  выступления по радио
(7 сентября  1946 г.). // Дж. Неру.
Внешняя политика Индии. М., 1965.
С. 29—31.....

112
Љндiстанѕа  ыћпал  жасаудыѓ  бiрден-бiр  жолы  —   оѕан
деген  достыћ  ниетiн  бiлдiру  жќне  ынтымаћтасу.  Басћа
бiр  нќрселердi  таѓдауѕа  баѕытталѕан  ќрбiр  ќрекет,  ћамћор-
шысымаћтануѕа  ћандай  да  болсын  ишара  бiздiѓ  тарапы-
мыздан  наразылыћ  туѕызады.
Из  речи  в  Учредительном  собрании
(13 декабря 1946 г.). // Дж. Неру.  Внеш-
няя политика Индии. М., 1965. С. 41.
Ќлем  соѓѕы  200 жылдыѓ  iшiнде  батыс  империализмiнiѓ
дамып,  Азияныѓ  к"птеген  б"лiгiнiѓ  отар  жќне  жартылай
отарѕа  айналѕаныныѓ  куќсi  болып  келдi.  Осы  жылдар
iшiнде  талай  оћиѕалар  болып  "ттi,  бiраћ  Еуропа  љстем-
дiгiнiѓ  еѓ  к"зге  тљсетiн  салдары ол  Азия  елдерiнiѓ  бiр-
бiрiмен  байланысыныѓ  љзiлiп  ћалуында  жатыр.  Љндiстан
ќр  уаћытта  "з  к"ршiлерiмен  байланысын  љзбей,  ћарым-
ћатынас жасап  келген.  Аѕылшын  љстемдiгi  орнаѕаннан
кейiн  бџл  байланыстар  љзiлiп,  Љндiстан  басћа  Азиядан
тљгелдей  оѓашаланып  ћалды...  Азия  елдерiнiѓ  экономи-
касы  белгiлi  бiр  еуропалыћ  империалистiк  мемлекет
экономикасыныѓ  ћосалћы  шаруашылыѕына  айналды,  тiптi
мќдени  жаѕынан  да  олар  "здерiнiѓ  к"ршiлерiне  емес,
Еуропаѕа  ќуестене  бастады.
Тым  к"п  уаћыт  бойы  Азия  батыс  соттары  мен  кеѓсе-
лерiнде сџраушы  ретiнде  жљрдi.  Ендi  бџл  жаѕдай  келмеске
кетуi  керек.  Бiз  "з  аяѕымызѕа тiк  тџрып,  ынтымаћтасћы-
сы  келгендермен  терезесi  теѓ  дќрежеде  ынтымаћтаспаћ-
пыз. Бiраћ  бiздiѓ  ешкiмнiѓ  ћолында  ешћашан да  ойыншыћ
болу  ниетiмiз  жоћ.
Еуропа  мен  Американыѓ  адамзат  прогресiне  ћосћан
љлесi  аса  зор,  бiз  одан  ћажетiмiздi  алып,  олардан  к"п
нќрсенi  љйренуiмiз  керек.  Бiраћ,  сонымен  бiрге  батыс
бiздi  сансыз  соѕыстар  мен  ћант"гiстерге  араластырды,
тiптi  ћазiрдiѓ  "зiнде  жантљршiгерлiк  соѕыс  бiте  салысымен
жаѓа,  атом  ѕасырыныѓ  соѕыс  ћаупi  т"нiп  тџр.  С"йтiп,
џлы  атом  ѕасырында  Азияѕа  бейбiтшiлiктi  саћтап  ћалу
љшiн  ћажырлы  кљрес  жљргiзуге  тура  келедi.  Мџнсыз
бейбiтшiлiктi  саћтап  ћалу  мљмкiн  емес.
Бiз  бiржаћты,  тайыз  џлтшылдыћћа  џмтылмаймыз.
Џлтшылдыћтыѓ  ќр  елде  "з  орны  бар,  оны  ћолдау  ћажет,
бiраћ  оныѓ  басћыншылыћ  баѕыт  алып,  халыћаралыћ
даму  жолына  б"гет  болуына  жол  бермеу  керек.

113
Бостандыћ...  бiр  елдiѓ  к"лемiнде,  бiр  халыћтыѓ  айна-
ласында  шектелiп  ћалмауы  ћажет,  ол  бљкiл адамзатћа
ортаћ  бостандыћ  ћандай  да  болсын  жеке  таптыѓ  љстем-
дiгiне  негiзделмеуi  керек.  Ол  барлыћ  ћарапайым  адамдар-
дыѓ  игiлiгiне  айналып, олардыѓ  жан-жаћты дамуына  кеѓ
мљмкiншiлiктер  ашуы  керек.
Из речи  Дж.  Неру  на  открытии  конфе-
ренции  азиатских  стран,  включая
республик  Средней  Азии  (23 марта
1947 г.). // Дж. Неру. Внешняя  поли-
тика  Индии.  М.,  1965. С. 48—56.
Менiѓ ойымша, дљниежљзi адамдарыныѓ санасына  бiрте-
бiрте  кiрiп  жатћан  еѓ  џлы  идея — ол  соѕыстыѓ  пайдасыз-
дыѕы,  соѕыстыѓ  негiзi  талас  мќселелердi  шеше  алмайтын-
дыѕы  жќне  ћандай  бiр  ћиын  ќрi  кљрделi  болса  да  барлыћ
мќселелердi  бейбiт  жолмен шешу ћажет деген  идея.
... Шындыћ  —  бiр  елдiѓ  немесе  бiр  халыћтыѓ  љлесiндегi
нќрсе емес,  баз  бiреулер  мен  бќрiн  бiлемiн  деп  айту  љшiн
емес,  шындыћ  деген — "те  кљрделi,  жан-жаћты  ћџбылыс.
Сондыћтан  да  ќр  ел,  ќр  халыћ,  егер  олар  "з  алдында
адал  жќне  шыншыл  болса,  сынау  жќне  ћателер,  азап
шегу  мен  тќжiрибе арћылы "здерiне-"здерi жол ашулары
керек. Тек  сонда  ѕана  олар  даму  жолына  тљседi.
Из речи в парламенте Индии (17 сен-
тября 1995 г.). // Дж. Неру. Внешняя
политика Индии. М., 1965. С. 169—171.
Ќлемнiѓ  барлыћ  халыћтары  "мiр  сљруге,  дамуѕа  жќне
"зiне  жљктелген  тарихи  мiндеттердi  iске  асыруѕа  ћџћыћ-
ты.  Олар  бейбiт  жќне  ћауiпсiз  "мiр  сљруге  ћџћыћты.
Ћазiргi  жаѕдайда  олар  бџл  ћџћыћтарды  бiр-бiрiмен  бейбiт-
шiлiкте  "мiр  сљрiп,  даулы  мќселелердi  бейбiт  жолмен
шешсе  ѕана  саћтай  алады.
Из обращения Дж. Неру к США и  СССР
(27 ноября 1957 г.). //  Дж.  Неру.  Внеш-
няя политика Индии. М., 1965. С. 187.
Соѕыс  жќне  бейбiтшiлiк  мќселелерi  љлкен-кiшiлiгiне
ћарамастан  барлыћ  елдерге  ћатысты,  сондыћтан  да  ќрбiр
ел  "зiне  жауапкершiлiктiѓ  белгiлi  бiр  љлесiн  алып,  осы
ортаћ  маћсатћа  жетуге  себептесуi  керек.
Дж. Неру.

114
Бiз  ќрћайсысымыз  жеке  алѕанда,  тiптi  барлыѕын  тџтас
алѕанда  да  ќлем  к"з  алдында  маѓызы  мен  ћџндылыѕы
бар  елдердiѓ  атынан  "кiлеттiк  етудемiз.  Бейтарап  елдер
соѕысты ћаламайтын  миллиондаѕан  адамдар  бейтарап  бол-
ѕаннан  кейiн  осындай  кљшке  ие  болып  отыр...
Дж. Неру. Из речи на I конференции
неприсоединившихся стран в Белграде.
(1961 г.).
Бiздiѓ  блоктарѕа  ћосылмау  саясатымыз  бейбiтшiлiк,
ћарусыздану жќне халыћтар  арасындаѕы  ынтымаћ  маћсат-
тарын  к"здейтiндердiѓ  бќрiне  пайда  келтiруде.
Дж.  Неру. За рубежом. 1964. № 22. С. 3.
ЉНДIСТАН  МЕН  ПЌКСТАН  БАСШЫЛАРЫНЫЃ
ТАШКЕНТ  ДЕКЛАРАЦИЯСЫ
Ћаѓтар, 1966  жыл.
I
Љндiстан  премьер-министрi  мен  Пќкстан  президентi
екi  жаћта  Љндiстан  мен  Пќкстан  арасында  тату  к"ршiлiк
ћарым-ћатынас  орнату  љшiн  барлыћ  жаѕдайды  жасау
ћажеттiгiне  келiседi...  Олар  "здерiнiѓ  БЏЏ  Жарѕысына
сќйкес  кљш  ћолданбай,  "здерiнiѓ  даулы  мќселелерiн  бейбiт
жолмен  шешу  ж"нiндегi  "з  мiндеттерiн  растайды.
II
... Екi елдiѓ ћарулы кљштерi 1966 жылдыѓ 25 аћпаны-
нан 5 тамызына дейiн (1965) тџрѕан шептерiне ќкетiлуi
керек.
III
Љндiстан  премьер-министрi  мен  Пќкстан  президентi
Љндiстан  мен  Пќкстан  арасындаѕы  ћарым-ћатынастар
бiр-бiрiнiѓ  iшкi  iстерiне  араласпау  принципiнiѓ  негiзiнде
ћџралатындыѕы  ж"нiнде  келiстi.
Кауль  Т.Н.  Индия  и  Азия.  М.,  1989.
С. 196—198.

115
КСРО  МЕН  ЉНДIСТАН  РЕСПУБЛИКАСЫ  АРАСЫНДАЅЫ
БЕЙБIТШIЛIК,  ДОСТЫЋ  ЖЌНЕ  ЫНТЫМАЋТАСТЫЋ
ЖMНIНДЕГI  КЕЛIСIМ
9  тамыз,  1971  жыл.
Екi  ел  арасындаѕы  достыћ  ћатынастарды  одан  ќрi
"ркендету жќне ныѕайту маћсатымен, достыћ пен  ынтымаћ-
тастыћты  одан  ќрi  дамыту  екi  елдiѓ  негiзгi  џлттыћ
мљдделерiне,  сонымен  бiрге  Азия  мен  бљкiл  дљниежљзiн-
дегi   баянды  бейбiтшiлiк  мљдделерiне  сќйкес  келедi  деп
есептей  отырып, ... Кеѓестiк  Социалистiк  Республикалар
Одаѕы  бiр  жаѕынан,  Љндiстан  Республикасы  екiншi  жаѕы-
нан  осы  келiсiмге  келуге  џйѕарды...
1-бап. ... Екi  жаћ  екi  ел  мен  оныѓ  халыћтары  арасында
баянды  бейбiтшiлiк  пен  достыћ  орнайтындыѕын  салта-
натты  тљрде  жариялайды.
2-бап.  Екi  жаћ  "здерiнiѓ  Азия  мен  бљкiл  дљниежљзiнде
бейбiтшiлiктi  саћтауѕа  жќне  ныѕайтуѕа,  салдарлы  халыћ-
аралыћ  баћылау  мен  ядролыћ,  ќдеттегi  ћаруды  азайтуѕа
жету  жќне  жаппай  ћарулануѕа  тыйым  салу  љшiн  ћолдан
келген барлыћ шараларды iске асыратындыѕын баяндайды.
3-бап.  Екi  жаћ  отаршылдыћ  пен  нќсiлшiлдiктiѓ  ћандай
да болсын  тљрлерi  мен  к"рiнiстерiн  айыптайды  жќне
"здерiнiѓ  оларды  бiржола,  жќне  толыћ  жоюѕа  џмтыла-
тындыћтарын  таѕы  да  растайды...
6-бап.  Экономика,  ѕылым  жќне  техника  салаларындаѕы
ынтымаћтастыћћа  аса  зор  мќн  бере  отырып...  екi  жаћ
бџл  салалардаѕы  "зара  тиiмдi  жќне    жан-жаћты  ынты-
маћтастыћты  одан  ќрi  ныѕайтып,  кеѓейтетiн  болады...
7-бап.  ...Екi  жаћ  араларындаѕы  ѕылым,  "нер,  ќдебиет,
бiлiм,  денсаулыћ  саћтау,  баспас"з,  радио,  телевизия,  кино,
туризм  жќне  спорт  байланыстары  мен  ћатынастарын
одан  ќрi  дамытуѕа  жќрдемдеседi.
8-бап.   ...Екi  жаћтыѓ...  ќрћайсысы  бiр-бiрiне  ћарсы
баѕытталѕан  ћандай  да болсын  ќскери  одаћтарѕа  ћатыспай-
тындыѕын  жќне  мљше  болмайтындыѕын  салтанатты  тљрде
жариялайды.
Сборник  действующих  договоров,
соглашений  и  конвенций  заключи-
тельных  СССР  с  иностранными госу-
дарствами.  М.,  1974. Выпуск  XXVII.
С. 23—26.

116
ЉНДIСТАН  ХАЛЫЋТАРЫНЫЃ  1980  ЖЫЛДАРДЫЃ
БАСЫНДАЅЫ  ДIНИ  ЋЏРАМЫ
Љндiстер
82,7
%
Мџсылмандар
11,2
%
Христиандар
2,6
%
Сикхтар
1,9
%
Буддистер
0,7
%
Джайлыћтар
0,5
%
Народы  Азии  и  Африки. 1983.  № 2.
С. 24.
ЯДРОЛЫЋ  ЋАРУСЫЗ  ЖЌНЕ  ЗОРЛЫЋ-ЗОМБЫЛЫЋСЫЗ  ЌЛЕМ
ЖMНIНДЕГI  ЉНДI-КЕЃЕС  (ДЕЛИ)  ДЕКЛАРАЦИЯСЫ
Ћараша,  1986  жыл.
... Ядролыћ  ћару  ѕасырлар  бойында  адам  ћолымен
жасалѕан  дљниенi  ѕана  емес,  сонымен  бiрге  адамзаттыѓ
"зiн,  тiптi  жер  бетiндегi  тiршiлiктi  жою  ћаупiн  т"ндiруде.
Адамзат  жер  бетiндегi  "мiрдi  саћтап  ћалуѕа  кепiлдiк
беретiн  дљниеге  жаѓа  к"зћарас  жљйесiн  ћалыптастыру
ћажет. Ћалыптасћан ќлемдiк жаѕдайды "згерту жќне ядро-
лыћ  ћарусыз, зорлыћ-зомбылыћ пен жекк"рушiлiксiз,  ћор-
ћыныш  пен  кљдiктен  азат  "мiр  ћалыптастыру  ћажет...
9. ...Ќлем  —  бiртџтас  жќне  оныѓ  ћауiпсiздiгi  бiрегей.
Батыс  пен  Шыѕыс,  Солтљстiк  пен  Оѓтљстiк  ћоѕамдыћ
жљйелерiнiѓ,  идеологияларыныѓ,  дiндерi  мен  нќсiлдерiнiѓ
айырмашылыћтарына  ћарамастан  ћарусыздандыру  жќне
дамуѕа  деген  џмтылыстарында  бiрiгулерi  керек.
10.  Ядролыћ  ћарудан  азат  жќне  зорлыћ-зомбылыћсыз
ќлем  мына  т"мендегi  келiсiмдердi  жасау  жолымен  орнауы
мљмкiн:
— осы  ѕасырдыѓ  соѓына дейiн  ядролыћ  жабдыћтарды
толыћ  жою;
— ядролыћ  ћаруды  сынауѕа  толыћ  тыйым  салу;
— ћару-жараћтардыѓ  жаѓа  тљрлерiн  шыѕаруѕа  тыйым
салу  жќне  оныѓ  ћорларын  жою;
— ќдеттегi  ћару-жараћ  пен  кљштердiѓ  деѓгейiн  т"-
мендету.
Кауль  Т.Н. Индия и Азия. С. 202—205.

117
АУЅАНСТАН
КЕЃЕС-АУЅАН  ЋАТЫНАСТАРЫНАН
31  шiлде,  1957  жыл.
Ауѕан  корольдыћ љкiметiнiѓ  тiлегiн  ћабылдай  отырып,
Кеѓес љкiметi Ауѕанстанныѓ солтљстiк аудандарында мџнай
кен орындарын геологиялыћ барлау жљргiзу љшiн  Ауѕан-
станѕа ешћандай саяси немесе басћа да шарттармен байла-
ныссыз,  техникалыћ  жќне  материалдыћ  к"мек  к"рсетуге
келiстi.
Сонымен  бiрге  Кеѓес  љкiметi  Ауѕанстанѕа  оныѓ  эконо-
микалыћ  дамуы  љшiн  ћажет  техникалыћ  мамандарды
дайындауѕа  жќрдем  к"рсетедi...
Хрестоматия  по  новейшей  истории.
Документы  и  материалы.  М.,  1961.
Т. 3.  С. 614.

жүктеу/скачать 0,99 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: