Дене тəрбиесі емес жоғары оқу орындары студенттерінің

 
101 
 
 
 
 
Сурет 9 – Университеттерде студенттік спортты дамыту 
тиімділігінің сипаттары 
 
Дене  тəрбиесі  мамандарын  арнайы  даярламайтын  жоғары 
оқу  орнында  студенттермен  сабақ  өткізудегі  əдістемелік-
ұйымдастыру  жұмыстарының  ерекшеліктеріне  сүйене  отырып, 
біз келесі əдістемесіні ұсынып отырмыз  
1. Дайындалу кезеңі (15 қазан мен 15 сəуір аралығы)  
А)  Арнайы-дайындалу  кезеңі  (15  қазан  мен  1  желтоқсан 
аралығы) қарастырады : 
1) жүрек-тамырлы жəне желаяқтардың демалыс жүйелерінің 
функционалды дамуы; 
жоғары оқу 
орнында жылдың 
бойында кешенді 
спорттық 
шаралардың саны 
жарыстарға 
қатысқан 
студенттерді
ң саны 
 разряды 
бар 
спортшыла
рдың саны 
облыстың қүрама 
командасына 
кіретің 
студенттердің 
саны 
Аймақтық
 
аймақтағы жоғары 
оқу орнындарда 
жүзеге асырлатың 
спорт түрлерінің 
саны 
спорттық шара-
лардың кешенді 
есебінде жоғары 
оқу орнының
 
қорытынды орны 
жоғарғы 
дəрежедегі 
дайындаған 
спортшылар
дың саны 
қазақстандық студенттік 
спорттық одақтың 
күнтізбеліктің финалдық 
бөлімінде қатысқаң 
жоғарғы оқу орныдар 
мен студенттердің саны
 
Қазақстандық
 
командалық жарыстарды женіп 
шыққан вуздардың саны 
командалық 
жарыстарды 
женіп шыққан 
вуздардың саны 
Бүкіл əлемдік универ-
сиадаларда қатысқан 
жоғарғы оқу орныдар 
мен студенттердің саны 
Халықаралық
 
финалдық жарыстарды 
женіп алған жəне 
призер болған 
студенттердің саны 
жоғары оқу 
орнында жүзеге 
асырлатың спорт 
түрлерінің саны 
 
Жергілікті 

 
102 
2) демеуші-двигателді аппаратты нығайту; 
3) жалпы дене дамыту дайындығы; 
Сабақтар Ақтөбе қаласының парк немесе көп ағаштары бар 
аудандарында  жүргізіледі,  аптасына  3-4  рет.  Жаттығу  негізгі 
мынадай құрамнан тұрады: 
1)  5  шақырымнан  15  шақырымға  дейін  жай  жүгіріс,  жүрек 
соғысының 120-150 минутқа дейінгі тазалығында; 
2) жүріс кезіндегі секіріс жаттығулары; 
3) спорттық ойындар; 
4) созылмалы жаттығулар; 
5) жүгіріс жаттығулары ; 
Мекеннің жəне жер сипатының əртүрлі болуы жəне таза тау 
етегі мен таулы ауа жатттығып жатқандардың сезімін, жұмысқа 
деген  қабілеттілігін  көтереді.  Осыдан  кейінгі  жүгіріс  көлемінің 
ұлғаюы  жəне  жоғарлаудың  пайда  болуы  спортшыларға 
барометірлік  өзгерістерге  көндіреді  жəне  осының  өзі  күш 
түсіріп  отырады.  Осының  барлығы  адам  ағзасының  барлық 
жүйесінің  функционалдық  түрде  өзгеруіне  алып  келеді  жəне 
олардың  қызметін  ретке  келтіріп  отырады,  сонымен  қатар 
демеуші-қозғағыштық  (двигателді)  аппараттын  қатайтады  жəне 
келесі кезеңге өтуге бағыттайды.  
Б)  қысқы  дайындық  кезеңі  (желтоқсан  мен  қаңтар) 
төмендегі міндеттерді жүктейді: 
1) спортшылардың негізгі функционалды мүмкіндігінің ағза 
жүйесінде əрі қарай көтерілуі; 
2) 
күштіліктің, 
шыдамдылықтың, 
иілгіштіктің 
жəне 
жылдамдықтың жетілдірілуі; 
3) 
моралды-ерікті 
сапаның 
немесе 
қабілеттіліктің 
тəрбиеленуі 
Жаттығу  жұмыстары  2,5  сағатқа  дейін  созылады,  оның 
айтарлықтай бөлігі əлі де қала сыртында өткізіледі, оның өзі бір 
апталық  жаттығу  цикілінде  айтарлықтай  мəнді  сипатқа  ие 
болады. 
Осы  аталмыш  кезеңде  негізінен  демеуші  -  двигателді 
аппараттың  бекітілуіне,  иілгіштік  пен  сезімталдықтың  дамуына 
жəне  күш  пен  шыдамдылықтың  дамуына  көп  көңіл  бөлінеді. 
Егер  осының  алдындағы  кезеңде  негізгі  басты  бағыт  жалпы 
шыдамдылықтың  нақты  іргетасын  құруға  бағытталған  болса, 

 
103 
онда  апталық  цикл  бойынша  екінші  кезеңде  жүгіру  үшін  екі 
жаттығу 
арасына 
үзіліс 
сала 
отырып 
аралас 
күйінде 
орындалады,  оның  өзі  арнайы  шыдамдылықтың  өсуіне  алып 
келді.  Қағидалар  үшін  біз  тек  үзіліс  жасай  отырып  жүгіретін 
жүгірісте  біз  тек  жүгіріс кезін,  ал  ағзадағы жүрек соғысындағы 
тазалықты қысқартуларды көрсетудегі уақытты алдық. Берілген 
жүгіріс  кестесі  жүректің  минуттағы  160-170  рет  соғылуын 
көрсетуі қажет.  
В) Қысқы жарыстық үзіліс (1 ақпаннан 15 наурызға дейін), 
оның  өзі  көлемінің  ары  қарай  ұлғаюына  жəне  жүгірудің  күш 
түсуінің  белсенділігіне  қарай  өзгереді,  бірақ  тек  кейбір 
жаттығулар  кезінде  (қысқы  жаттығулар  кезінде)  айтарлықтай, 
амалсыздан төмендейтін болады. 
Кезеңнің негізгі міндеттері: 
1) жалпы шыдамдылық деңгейінің əрі қарай жетілуі; 
2) арнайы шыдамдылықтың тиімді шешімі; 
3) жүгіріс техникасын жетілдіру. 
Мөлшерлі  жүргізу  жолымен  жарыстарға  қатысу  кезінде 
спортшыларды функционалды зерттеуге баға беріледі, оның өзі 
бұған  дейінгі  дайындық  кезеңіндегі  жаттығу  мөлшерін 
көрсетеді,  сонымен  қатар  желаяқтың  деңгейі  анықталатын 
болады 
жəне 
оның 
əрі 
қарай 
жетілдіру 
жолдары 
қарастырылатын болады. 
Біздің  көзқарасымыз  бойынша  дайындық  кезеңіндегі 
жаттығу 
құралдары 
қайталама, 
ауыспалы 
жəне 
нақты 
салыстырылып отыратын жылдамдықпен жүгіріс жəне сонымен 
қатар тікелей жарысатын жүгіріс болып табылады. 
Көктемгі  дайындық  кезеңінің  (15  наурыз  жəне  15  сəуір 
аралығы)  өзі  басты  мəселені  шешетін  болады,  ол  алда  тұрған 
жарыстар  кезеңіне  дайындық  болып  табылады.  Осы  мəселені 
шешу  үшін  біз  кросстық  жүгірісті  пайдалануды  жалғастыра 
беретін боламыз, бірақ оны бара-бара жылдамықты қоса отырып 
жəне  əртүрлі  вариантта  қолдану  керек:  бірқалыпты,  жиі  түрде, 
ауыспалы.  Кросстың  өзі  де  жұмыс  көзі  сияқты  яғни  жүрек  қан 
тамырлары  мен  демалыс  органдарының  жəне  де  ағзаның  басқа 
бөліктерінің  дұрыс  жұмыс  жасауына  өз  ықпалын  тигізетін 
болады,  сонымен  қатар  жүгіріс  күшінің  қажетті  деңгейін  сол 
уақыттағы  жəне  сол  деңгейдегі  көрсеткішін  көрсетіп  отырады, 

 
104 
басқа жаттығу құралдар мен əдістерге қарағанда, жаттығу жасап 
жүргендердің  артық  күш  түсіру  немесе  қауіпсіздігіне,  шамадан 
тыс шаршауына жол бермейді. 
Аталмыш кезеңде 10-15 шақырымға жүгіру пайдаланылады, 
берілген  жылдамдық  бойынша  шамадан  тыс  қашықтықьа: 
қызлар  -  10  шақырым,  ал  ұлдар  -  20  шақырымға  бір  рет 
жүгіретін  болады.  Жүгіріс  200  метр  мен  1200  метр 
аралығындағы  қашықтық  көлемі  бойынша  осы  жерде  жарыс 
түріндегі  жүгіріс  бойынша  жүрек  соғысын  кейбір  жерлерде  өз 
алдына  жаттығулар  кезінде  минутына  180  соққыға  дейін  апара 
отырып жүргізіледі. 
Көктемгі ойындарға қатысуға байланысты апталық циклдың 
құрлымы  кішкене  өзгеріске  ұшырайды.  Дүйсенбіден  жұмаға 
дейін күн сайын жаттығулар өткізілетін болады жəне бірінші екі 
аптада  негізінен  күш  белсенділік  пен  көлем  деңгейіне  түсетін 
болады.  Бейсенбі  жəне  жұма  күндері  күш  түсіру  жаттығулары 
немесе жүктеме қала сыртындағы жаттығуларға ауысады, оның 
өзі  төмендетілген  бірдей  ұзақ  жүгіріс  түрінде  орындалатын 
болады,  ал  сенбі  күні  демалыс,  ал  жексенбі  күні  жарыстарға 
қатысу немесе қортынды жарыстарға қатысу жоспарланады. 
Аталмыш жаттығулар циклын құру адам ағзасының барлық 
функцияларының  жетіліп,  дамуына  алып  келеді,  оның  өзі  алда 
күтіп  тұрған  «негізгі  жарыстарға»  бағытталған,  онда  біздің 
желаяқтар жақсы көрсеткіштерге қол жеткізген. 
Жалпы 
Қазақстандық 
студенттер 
ойындары 
материалдарында  көрінгендей,  оның  өзі  жыл  сайын  сəуір 
айының аяғы мен мамыр айының біріші жартысында өткізілетін. 
Осы  жарыстарда  ҚазМУ  студенттері  басқа  Республиканың  25-
30  жоғары  оқу  орындары  өкілдерімен күресте  қыздар  да,  ұлдар 
да бірнеше рет жеңіс тұғырынан көріне білді.  
Əр  жарыстар  кезеңі  бойынша  (15  сəуір  мен  1  қыркүйек 
аралығы)  оның  өзі  студент-спортшыларға  мамыр  жəне  маусым 
айларындағы  жарыс  кестесінің  жиілігіне  байланысты  үлкен 
айтарлықтай  күш  түсіреді  жəне  сол  уақытта  емтихан-сынақтар 
сессиясынң 
басталуына 
байланысты 
қиындықтар 
туады. 
Сондықтан  да  мамыр  жəне  маусым  айларында  негізінен 
жаттығулар  үзікті  немесе  кесінді  жүгірістерге  бағытталады, 
əртүрлі  вариантты  қамтиды  (қайталамалы,  ауыспалы,  бақылау), 

 
105 
оның өзі жоғары жылдамдықта жүргізіледі. Осыған байланысты 
жаттығулар  саны  мен  көлемі  азайтылады,  жоспарлар  жарыстан 
жарысқа жəне соның аралығында əрбір спортшының дайындық 
жағдайына байланысты жасалады. 
Бұл  кезең  студенттер  үшін  негізгі  болып  табылады,  оның 
алдында жалғасып келген ерте жарыстар құрамы 1 сəуір мен 15 
сəуір  аралығында  болады.  Бұл  уақытта  желаяқтар  1  жəне  2  рет 
кросс  жарысына  қатысады,  соның  ішінде  басты  назар  стадион 
ішіндегі жарыс жолағында жүгіруге аударылады. 
Осыдан  кейін  бақылау  немесе  қортындылау  жаттығулары 
қажет  болады.  Оның  өзі  жүгіру  техникасының  негізгі 
компоненттерінің 
сай 
болуына 
жəне 
сонымен 
қатар 
желаяқтардың  ағзасының  барлық  функцияларын  ретке  келтіру 
болып табылады. Жүгірістің жалпы көлемі сол бұрынғы күйінде 
қалып  отырады,  жалпы  даму  дайындығы  құралдары  төмен 
түспейтін болады.  
Шілде  жəне  тамыз  айларында  жарыс  кестесі  ауқымды 
болатындықтан, 
студенттер 
емтиханға 
дайындалудан 
босатылады, оның өзі жаттығу құралдарының деңгейін көтеруге 
жəне  əртүрлі  бағытта  қолданылуына  алып  келеді.  Жалпы 
жүгіріс  көлемі  таңертеңгілік  3  жəне  6  шақырымға  дейін 
қолданылып  отырады,  ал  емтихан  кезінде  олар  араға  бір  күн 
салып  жүргізіліп  отырады.  Ал  кейбір  жағдайларда  мүлдем 
өткізілмеген болып шықты. Жаттығу-оқу жұмыстарының көлемі 
кейбір  мекен-жайларда  70-75  пайызға  дейін  ұлғайған.  Арнайы 
жасалған жүгіру жолдары мен жолақтар стадионнан тыс əртүрлі 
бағыттағы  жүгірістерді  орындауға  мүмкіндік  береді,  оның  өзі 
əдіс  пен  қозғалыс  жылдамдығына  қарай  орындалады.  Осы 
уақытта  кестеге  сай  бұдан  да  жоғары  жəне  ірі  Халықаралық 
студенттік жарыстар мен біріншіліктер өтіп жатыр. 
Тəжірибеден 
қорытынды 
шығара 
отырып, 
мынадай 
тұжырымға  келуге  болады:  осындай  аталмыш  жағдайда 
желаяқтардың дайындығы жарысқа он күн қалғанға дейін болуы 
қажет.  Осы  қалған  он  күнге  бірнеше  жаттығулар  өткізу  қажет, 
оның  біреуі  қортынды  жүгіріс  үлгісінде  болуы  қажет  немесе 
мөлшерлеу  түрінде  болады.  Бұл  ең  алдымен  жақындап  келе 
жатырған  жарыстарға  солардың  жағдайына  байланысты  ішкі 

 
106 
органдардың  қызметі  мен  демеуші  двигателді  апараттардың 
координацияның қайта қалпына келтірілуі болып табылады.  
Ауыспалы  кезең.  (1  қыркүйек-15  қазан).  Бұл  кезең 
желаяқтың  күшін  қалпына  келтіріп  отырады,  физикалық  жəне 
психологиялық  ауыртпалықтарды  түсіруге,  жарақатты  емдеу 
мен  спортшының  мінез-құлқының  жақсы  көңіл  күйде  болуына 
əсер  етеді,  оны  толықтай  демалдырады,  бірақ  негізгі  дене 
құрылысының  сапасын  сол  күйінде  сақтап  қалған  болып 
есептелінеді. 
Жаттығу  сағаттары  аптасына  3-4  рет  өткізіледі  жəне  1,5 
сағаттан  30  минуттай  жай  жүгірісті  пайдалана  жəне  жалпы 
дамыту  жаттығуларын  да  мол  пайдалана  отырып  жүзеге 
асырылады. 
Ерекше бір назар аударатын нəрсе: қозғалыс жəне спорттық 
ойындарға  көп  көңіл  бөлінеді  (баскетбол,  қол  добы,  доп  үшін 
күрес). 
 
2. Семинарлық сабақтар  
2.1.  Қазіргі  кезеңде  жоғары  оқу  орындағы  спорттың 
ғылыми-əдістемелік мəселелері 
Мақсаты – Қазіргі кезеңде жоғары оқу орындағы спорттың 
ғылыми-əдістемелік 
мəселелері 
туралы 
ептіліктермен 
дағдыларды қалыптастыру. 
Жоспар:  1.  Қазіргі  кезеңде  студенттік  спортты  дамытуға 
кедергі факторлар. 
2. 
Студенттік 
спортты 
жетілдірудің 
ұйымдастыру 
мəселелері. 
3. Дене тəрбиесі емес жоғары оқу орындары студенттерінің 
спортпен 
шұғылдануының 
кейбір 
ерекшеліктері 
(жеңіл 
атлетика, күрес). 
 
Əдістемелік нұсқаулар 
 
1. Қазақстан Республикасында студенттік спортты дамытуға 
кедергі  факторларды  дəптерге  жазып,  олардың  қазіргі  кезеңде 
негізгі ерекшеліктерін анықтаңыз.  
2. 
Студенттік 
спортты 
жетілдіруде 
ұйымдастыру 
мəселелерін анықтау қажет. 

 
107 
3. Дене тəрбиесі емес жоғары оқу орындары студенттерінің 
спортпен 
шұғылдануының 
кейбір 
ерекшеліктері 
(жеңіл 
атлетика, күрес) анықтаңыз. 
 
3.ОСӨЖ 
3.1  Тақырып:  Студенттік  спортты  жетілдірудің  негізгі 
мəселері 
Мақсаты – қазіргі кезеңде студенттік спортты жетілдірудің 
негізгі мəселелерінің ерекшеліктерін анықтау. 
Жоспар: 1. Қазіргі кезеңде студенттік спортты жетілдірудің 
негізгі бағыттары. 
2.  Қазіргі  кезеңде  студенттік  спортты  жетілдірудің  негізгі 
мəселері. 
 
Əдістемелік нұсқаулар 
 
1.  Қазіргі  кезеңде  студенттік  спортты  жетілдірудің  негізгі 
бағыттарын дəптерге жазыңыз.  
2.  Қазіргі  кезеңде  студенттік  спортты  жетілдірудің  негізгі 
мəселері. 
 
СӨЖ 
4.1. Тақырыптар бойынша баяндамаларды дайындау: 
1. Қазақстан  Республикасында  студенттік  спортына  талдау 
жасау. 
2. Жоғары  оқу  орнында  спорттың  студенттерді  жеке  тұлға 
ретінде қалыптасыру əрекетінің рөлі. 
3. Студенттік 
спортты 
жетілдірудің 
ұйымдастыру 
аспектілері. 
4. Дене тəрбиесі емес жоғары оқу орындары студенттерінің 
спортпен  шұғылдануының  кейбір  ерекшеліктері  /өзіннің 
шұғылданатын спортының түрінен/ 
 
 
 
 
 
 

 
108 
Бірінші модуль бойынша тестілік тапсырмалар 
 
1.  Өзіндік-жарыстық  əрекет,  оған  арнайы  дайындық,  сонымен 
бірге  рсы  əрекеттер  негінізде  қалыптасқан  адамдар  арасындағы 
ерекше  қатынастар,  мінез  –  құлық  нормалары  не  болып 
аталады?  
а) спорттық жарыс 
б) спорт  
в) жарыс əрекеті  
г) спорттық қозғалыс  
д) спорттық əрекет  
2.  Спорттық  жетістіктерді  көрсету,  салыстыру  жəне  бағалау, 
спорт  саласындағы  бəсекені  бергілі  бір  түрде  реттеп  отыру  не 
болып аталады?  
а) спорттық жарыс 
б) спорт  
в) жарыс əрекеті  
г) спорттық қозғалыс  
д) спорттық əрекет  
3.  Спорттық  əртүрлі  түрлеріндегі  спортшы  мүмкіндігінің 
көрінісін, оған тəн ережелер сəйкестігі мен қозғалыс əрекеттері, 
жарыстық  күрес  тəсілдері  жəне  нəтижелер  бағасының  мəнін 
алдын ала ескеретін оқиға не болып аталады?  
а) спорттық жарыс 
б) спорт  
в) жарыс əрекеті  
г) спорттық қозғалыс  
д) спорттық əрекет  
4. Адам əрекетінің көп қырлы белсенді жүйесі ретіндегі қимыл-
қозғалыс дамуының ен жоғарғы түрі не болып аталады?  
а) спорттық жарыс 
б) спорт  
в) жарыс əрекеті  
г) спорттық қозғалыс  
д) спорттық əрекет  
5.  Спортшының  машықтануы,  оның  жарысқа  қатысуын 
қамтитын, машықтану жəне жарыс жүйесін ғылыми- əдістемелік 

 
109 
жəне материалдық тəсілдік жағынан қамтамасыз ететін, оқу мен 
спортты,  жарыс  пен  демалысты  үлестіру  үшін  қажетті 
жағдайлар жасайтын көпжақты жүйе не болып аталады?  
а) спорттық жарыс 
б) спорт  
в) жарыс əрекеті  
г) спорттық қозғалыс  
д) спорттық əрекет  
6. Спорт теориясының бастапқы ұғымдарына не жатады  
а) спорттық дайындық, спорттық машықтану  
б) спорттық жетістіктер, спорттық нəтиже, спорттық мамандану  
в) спорт, спорттық жарыс  
г) спорттық машықтану, спорттық мамандану  
д) спорттық дайындық  
7.  Спорттық  теориясының  функционалды  ұғымдарына  не 
жатады? 
а) спорттық дайындық, спорттық машықтану  
б) спорттық жетістіктер, спорттық нəтиже, спорттық мамандану  
в) спорт, спорттық жарыс  
г) спорттық машықтану, спорттық мамандану  
д) спорттық дайындық  
8. Спорттық теориясының қорытынды ұғымдарына не жатады? 
а) спорттық дайындық, спорттық машықтану  
б) спорттық жетістіктер, спорттық нəтиже, спорттық мамандану  
в) спорт, спорттық жарыс  
г) спорттық машықтану, спорттық мамандану  
д) спорттық дайындық  
9.  Спортшының  машықтануы,  оның  жарысқа  қатысуын 
қамтитын, машықтану жəне жарыс жүйесін ғылыми-əдістемелік 
жəне материалдық тəсілдік жағынан қамтамасыз ететін, оқу мен 
спортты,  жарыс  пен  демалысты  үйлестіру  үшін  қажетті 
жағдайлар жасайтын көпжақты жүйе не болып аталады? 
а/ Спорттық дайындық 
б/ Спорт мектебі 
в/ Спорттық машықтану 
г/ Спорттық машықтану жүйесі 
д/ Спорттық дайындық жүйесі 

 
110 
10. Мамандар тобының күшімен дамытылатын шығармашылық 
қағидаға  негізделген  спортшы  дайындығының  бірыңғай  жүйесі 
не болыр аталады? 
а/ Спорттық дайындық 
б/ Спорт мектебі 
в/ Спорттық машықтану 
г/ Спорттық машықтану жүйесі 
д/ Спорттық дайындық жүйесі 
11.  Спорттық  дайындықтың  негізгі  бөлігі  жəне  дене 
жаттығуларын  спортшының  өзі  таңдаған  спортында  барынша 
жоғарғы  көрсеткіштерге  жетуіне  ықпал  ететін  қасиеттер  мен 
қабілеттерді 
дамыту 
əрі 
жетілдіру 
мақсатында 
дене 
жаттығуларын 
қолдануға 
негізделген 
дене 
тəрбиесі 
мамандығының арнайы жүйесі не болып табылады? 
а/ Спорттық дайындық 
б/ Спорт мектебі 
в/ Спорттық машықтану 
г/ Спорттық машықтану жүйесі 
д/ Спорттық дайындық жүйесі 
12.  Жүйелі  дене  тəрбиесі  жаттықтыруларын  жасау  арқылы 
спортшы  ағзасының  берілген  жаттықтырудың  жүктемесіне 
қалыптасуы  жəне  оның  жұмыс  қабілеттілігі  деңгейінің 
жоғарлауы не болып аталады? 
а/ Спорттық дайындық 
б/ Спорт мектебі 
в/ Спорттық машықтану 
г/ Спорттық машықтану жүйесі 
д/ Спорттық дайындық жүйесі 
13.  Спортшының  дене  куаты  қасиеттерінің,  техникалық 
шеберлігінің,  тактикалық  жəне  психологиялық  дайындық 
деңгейлерінің жоғары деңгейге жетуі не болып аталады? 
а/ Спорттық дайындық 
б/ Спорт мектебі 
в/ Спорттық машықтану 
г/ Спорттық машықтану жүйесі 
д/ Спорттық дайындық жүйесі 

 
111 
14. спортшының белгілі бір циклде спорттық жоғары нəтижелер 
көрсетуге дайын күйі не болып аталады? 
а/ Спорттық дайындық 
б/ Спорт мектебі 
в/ Спорттық машықтану 
г/ Спорттық машықтану жүйесі 
д/ Спорттық бап 
15.  Белгілі  бір  нəтижедегі  спортшының  шеберлігі  мен 
қабілетінің көрсеткіші не болып аталады? 
а/ Спорттық жетістіктер; 
б/ Спорттық нəтиже; 
в/ Спорттық мамандану; 
г/ Спорттық бап; 
д/ Спорттық машықтану 
16. Спорттағы көрсеткіштердің сандық жəне сапалық деңгейі не 
болып аталады? 
а/ Спорттық жетістіктер; 
б/ Спорттық нəтиже; 
в/ Спорттық мамандану; 
г/ Спорттық бап; 
д/ Спорттық машықтану 
17.  Велосипед,  мотоцикл,  автомобиль  басқара  жарысу  спорт 
түрлері спорттың қандай түрлеріне жатады? 
а) спорттық қарумен нысана ату спорт түрлері  
б)  спортшының  дене  қуаты  қасиеті  деңгейінің  анықталуына 
байланысты топталатын спорт түрлері  
в) техника құралдарын басқару арқылы қозғалу спорт түрлері  
г) 
логика, 
ақыл-ай 
мүмкіншіліктерін 
қолдана 
отырып 
бəсекелесетін спорт түрлері  
д)  спортшының,  əр  түрлі  заттардан  қозғалатын  құралдар 
(моделді) құрастыру қызметіне байланысты спорт түрлері. 
18. Қазіргі таңда спорт түрлері географиялық таратылуына жəне 
əрбір 
спорт 
түрін 
жүзеге 
асыратын 
елдердің 
санына 
байланысты. Оларға не жатады? 
а/  кейбір  елдерде  орын  алған  спорттың  аймақтық  түрлері 
(бейсбол, таэквондо, шөптегі хоккей); 
б/ циклді спорт түрлері; 

 
112 
в/  спортшылардың  бəсекесін  құралдармен  өлшеп,  анықтайтын 
спорт түрлері; 
г/ аралас спорт түрлері; 
д/ спортшылардың бəсекесін көру, бақылау арқылы анықтайтын 
спорт түрлері 
19. Баланың қабілеттілігін, қызығушылығын, ұмтылысын, спорт 
түрімен  шұғылданғысы  келуін  ескеріп,  сол  спорт  түріне 
бағыттау шаралары не деп аталады? 
а/ Қабілеттілік; 
б/ Спорттағы дарындылық; 
в/ бағдарлау; 
г/ спорттық іріктеу; 
д/ Спорттық қалып, спорттық бап 
20.  Оқушының  дарындылығын,  спорттық  көрсеткіштерін 
ескеріп, нақтылы спорт түріне іріктеу не деп аталады? 
а/ Қабілеттілік; 
б/ Спорттағы дарындылық; 
в/ бағдарлау; 
г/ спорттық іріктеу; 
д/ Спорттық қалып, спорттық бап 
21.  Баланың  өзі  таңдап  алған  спорт  түрінің  қимыл-əрекеттерін 
тез  жəне  нəтижелі  меңгере  алуы  жəне  сол  əрекеттердің  оған 
ұнауы не деп аталады? 
а/ Қабілеттілік; 
б/ Спорттағы дарындылық; 
в/ бағдарлау; 
г/ спорттық іріктеу; 
д/ Спорттық қалып, спорттық бап 
22.  Бала  қабілеттілігінің  оның  анатомиялық-физиологиялық 
ерекшеліктерімен  үйлесуі.  Сол  арқылы  спорт  əрекеттерінің 
нəтижелі орындалуы. Қ не деп аталады. 
а/ Қабілеттілік; 
б/ Спорттағы дарындылық; 
в/ бағдарлау; 
г/ спорттық іріктеу; 
д/ Спорттық қалып, спорттық бап 

 
113 

жүктеу/скачать 1,14 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: