I. Қыс өтіп, күлімдеп көктем, жарқырап жаз келгенде, шұрқырап жатқан қалың жылқы

83 
 
 
15. Өткен тарихымызға тағзым, бугінгі 
бақытымызға мақтаныш білдіру 
идеясы 
A) «Қазақстан-2050» 
B) «Мәңгілік Ел» 
С) «ЕХРО-2017» 
Д) «Қасым ханның қасқа жолы» 
Е) «Қазақстан — 2030 стратегиясы» 
 
16. Қозыбасы атауының түп мағынасы 
A) Қозының жайылым орынын білдірсе 
керек. 
B) Қозының басындай ғана төбені 
білдірсе керек. 
C) Қозы көш жерден көрінгендіктен 
Д) Қой қоздаған аласа шоқы болса керек. 
Е) Қозы өрбіткен жер болса керек. 
17. Алашорда көсемі болған Әз-Жәнібек ханның ұрпағы. 
A) Шоқан Уәлиханов 
B) Әлихан Бөкейханов 
C) Хақ-Назар хан 
Д) Абылай хан 
Е) Әз-Тәуке хан 
18. 2010 жылы Қазақстанда Қысқы Азияда ойындарының өтуі 
A) Бірлігі жарасқан ұтымшыл, төзімді, толерантты мемлекет екенін дәлелдеді. 
B) Азия жерінің ұлан ғайыр екенін дәлелдейді. 
C) Қазақстан климатының қысқы ойындарға қолайлы екендігін дәлелдейді. 
Д) Елімізде еңбекқор жастардын көп екенін дәлелдейді, 
Е) Еліміздегі өскелең ұрпақтың салауатты өмір салтын қолдайтынын дәлелдейді. 
19. Мәтін мазмұнына сай тақырып 
A) Тәрбие басы -тал бесік. 
B) Ел боламын десен, бесігіңді түзе! 
C) Күшті бірді, білімді мыңды жеңер. 
Д) Рухы мықты ұлтымның ұлы 
жстістіктері. 
Е) Тәуелсіздік тірегі -тіл. 
20. Керей мен Жәнібек хандардың 
тарихтағы орны 
A) Саяси бітімгерлер 
B) Отарлау саясатынан кұтқарушылар 
C) Соғыс әдіс-тәсілінің білгірлері 
Д) Қазақ хандығының негізін қалаушылар 
Е) «Жеті жарғыны» енгізген хандар 
 
1166 нұсқа 
1-мәтін 
Хандық дәрежесіне кетерілген тұңгыш қазақ әйелі 
 
1821 жылы Уәли хан дүниеден өткенде Айғаным 38 жаста болатын. Үміт күткен ұлы 
Шыңғыс әкеден бар болғаны 10 жасында қалыпты. Осы тұста Ресей патшалығы 
Айғанымды «Орта жүздің ханы» деп таниды. 
Уәлидің өзге әйелдерінен қаншама ұлдары бола тұра, таққа Айғанымның отыруы 
патша үкіметіне өте қолайлы еді. Осыған орай Айғанымды «хандық дәрежесіне 
көтерілген тұңғыш қазақ әйелі» деп атаушылар да бар. Бірақ бұл «хандық» ұзаққа 
созылмай, 1822 жылы М.М.Спаранскийдің «Сібір қазақтарын басқару» атты ережесі 
шығады да, Орта жүздің хандығы жойылып, қазақтары: Құсмұрын, Көкшетау, Ақмола, 
Баян, Қарқаралы, Аякөз аталған алты дуанға бөлініп кетеді. Ал Айғаным Көкшетау 
дуанына біраз жыл аға сұлтан болып тұрады. Бұл туралы ғалым Әлкей Марғұлан: 
«Айғаным - ақылды, кореген, өз заманына сай білімді болған әйел. Ол шығыстың 
бірнеше тілін білген, орыс мәдениетіне деп қойып, Сыртқы істер министрлігінің Азия 
департаментімен және Петербордағы Сібір комитетімен хат жазысып, байланысып 
отырған», - дейді. Айғаным жергілікті халықтың арасында өте зор беделге ие болған. 
1.  Айғанымның хандық дәуірінің ұзаққа созылмауының себебі 
A) Аға сұлтан қызметіне тағайындалған соң 
B) Хандықты баласына беруіне байланысты 
C) Көкшетауда хандық бидік жойылған соң 
Д) Орта жузде хандық жойылған соң 
Е) Қазақ жерінде хандық дәуір жойылған соң 
2. Айғаиымның жергілікті халықтың арасында зор беделге ие болуының себебі 
А) Жергілікті халықтың жағдайын жасағандықтан 
В) Өте білімді, ақылды болғандықтан 
С) Аға султан қызметін мінсіз атқарғандықтан 
Д) Бірнеше тіл біліп, хат жаза алғандықтан 

84 
 
 
Е) Хандық дәрежесінс көтерілген әйел болғандықтан 
 
2- 
мәтін
 
Ұрпақ заманынан қозбаса... 
Мұрат үнемі әкесінен нені болса, соны сұрайтын. Әкесі де оған өте ыждағатпен жауап 
беретін. Бірде ол әкесінен: 
- Әке, неге осы ат жүргенде алдыңғы аяқтары баскан ізінен артқы аяқтарының басқан 
ізі асын түседі? - деп сұрады Әкесі: 
- Балам, ол солай. Алдыңгы аяқтары басқан ізден артқы аяқтары басқан ізі озып түсіп 
отыратын қасиет тек жүйрік, бәйге аттарында ғана болады. Оны сен аңғарған екенсің, 
демек, сенен де бір акылды адам шыгар. Ол тағы: Бұрын шыққан құлақтан кейін 
шыққан мүйіз озатынының да белгісі, - деді. 
Бала: 
-  Бұрын шыққан құлақтан кейін шыққан мүйіз оза ма? Неге?- деп сұрады әкесінен. 
Әкесі: 
- Иә. балам. Мәселен, құлақтуа бітеді. Ал мүйіз болса малдың төлі туғанда болмайды. 
Кейін, үлкейе келе, біртіндеп все келе қүлактан да озып, ұзарып кетеді. Өзің карашы, 
ана ала тайыншаның туғанда мүйізі бар ма еді? Жоқболатын. Ал құлагы ше? Құлағы 
бар болатын. Бір айдан кейін мүйіз шыга бастады. Келер жылы мүйізі құлағының 
әлдеқайда ұзын болып өседі. Сен акылдысың. Демек, Ақбақайдың артқы аяғы алдыңғы 
аяғынан озып түскеніндей, ала тайыншаның туғанда жоқ муйізінің туғанда бар 
кұлағынан асқанындай, сен де үлкейгенде қатарыңнан озасың, балам. Олай етпесең, 
сенің менен туған ұрпақ болғаның қане? Ұрпак заманынан озбаса қатарынан озбағаны 
да. Мен сенің менен озғаныңды қалаймын, - деді әкесі. 
3.  Мәтіндегі әкенің соңғы сөзіне 
қатысты мақал 
A) Талайлымен таласпа. 
B) Тілі тәтті - көңілі қатты. 
C) Күш атасын танымас. 
Д) Шешінген судан тайынбас. 
Е) Жақсы бала - әкеге құт. 
5. Баланың әкесіне қатысты сипаттама 
4. Әкесі неге риза болды? 
A) Баласының білімпаздығына 
B) Айтқан сөзін баласы жерге 
тастамағанына 
C) Жақсы мысал табылғанына 
Д) Баласына орынды ақыл айтканына 
Е) Баласының аттың сырын білетіндігіне 
A) Адал 
B) Сымбатты 
C) Көңілді 
Д) Сабырльі 
Е) Еңбекқор 
6. Әкесінің «Ұрпақ заманынан озбаса, қатарынан озбағаны да. Мен сенің менен 
озғаныңды қалаймын» деген сезінің мағынасы 
A) Өнер, білім таңдауда абай бол дегені. 
B) Дене бітімі әкесінен ірі болсын дегені. 
C) Қатарынан қалмай өссін дегені 
Д) Ақылы жасына сай болсын дегені. 
Е) Барлық қырынан әкесінен де жақсы болып өссін дегені. 
3- 
мәтін
 
Қазақ хандығының 550 жылдығы қарсаңында: Қазақ хандығы ту тіккен өңір 
1.  Осыдан бес жарым ғасыр бұрын Жәнібек пен Керей сұлтандар Әбілкайыр ханнан 
бөлініп, жүректерінде азаттық пен бостандыктың жалыны жанган елін ертіп, Батыс 
Моғолстанның Шу .мен Талас өзендері аралығындагы Қозыбасы аймағына 
қоныстанды. Осындай тарихи оқиғаның бастауы болған бұл шежіреге толы өнірдің 
тауы мен тасы, әрбір басқан жері аңызбен еткен кезсңдерден сыр шертеді. 
2.  Мұхаммед Хайдар Дулатидің "Тарих-и Рашиди" атты енбегінде көрсетілген Керей 
мен Әз Жәнібектің алғашкы хандық құрып, ту тіккен жері - Шу бойындағы Қозыбасы. 
Ол шоқы Мойынкұм ауданындағы Жамбыл тауында орналасқан. Шу өзенінің арнасы 
сол кезде Қозыбасы биігіне жақын болыпты. 
3.  Қозыбасы, Қозыбашы - атауына келер болсақ, тарихи түп дерек көздеріндегі Қазақ 
мемлекеті құрылған аймақ. Этимологиялық магынасы қозының басындай гана тау- 
төбелі жерлерді білдіреді. Жетісу өңірінде бірнеше Қозыбасы бар. Мұхаммед Хайдар 

85 
 
 
Дулатидің «Тарих-и Рашиди» кітабында Қазақ хандыгынын қүрылған жері - Шу бойы 
мен Қозыбаеыда деп айтылады. Шу бойы мен Қозыбасы тауы - тарихн-географиялық 
тұрғыдан алғашкыда ХІV-ХV ғасырларда билік еткен Моголстан мемлекетінің батыс 
бөлігіндегі өңір. Бұл ерте заманнан бар жер атауы. Қазақ хандығы осы Қозыбасыда 
шаңырақ көтерген. 
4.  Көне тарихка үңілсек. Талас пен Шу өзендерінің анғарлары ерте заманнан адам 
баласының тұрағы - мекені болғандығын айғақтайтын белгілерге кептеп жолығамыз. 
Тарихи дерек кездеріне үңілсек, Батыс Түрік қағандығының бастапқы жері Іле, Шу 
жэне Талас өңірлерің қамтыған. Батыс Түрік кагандыгының саяси орталығы түрді 
мезгілде Шу өңіріндегі Суябта. Баласағұнда және Меркіде орналасты. Бұл қалалар өз 
заманында қайнаган саяси өмірдің куәсі болды. 
5.  Осындай гасырлар қойнауынан бастау алатын қазақ халқының қалыптасуы 
Қазақстан аумагында ежелгі замандардан бері үздіксіз жүрген этноүрдістердің заңды 
қорытындысы екені ғылымда дәлелденген тұжырым. Этногенез үрдісі ярбір тарихи 
кезеңде өзіне тән айрықша белгілермен ерекшелснеді. Сондай ерекше кезеңге XIV - XV 
ғасырлардағы этноүрдістер жатады. Бүл кезеңнің басты белгілерінің біріне қазақ 
халқының этнос ретінде тарих төріне шығуы жатса керек. 
6.  Байырғы Қазақ даласын ғасырлар бойы мекендеп келе жатқан түркі- оғыз текті 
ұлыстар негізінде қалыптасқан ортак тіл, дәстүр, терретория. менталитеттегі байырғы 
этностың қайтадан «қазақ» деген жаңа атпен тарих сахнасына шыққан кезі. Яғни, 
бұрыннан әртүрлі аталып келген этнос (сақ, гұн, үйсін, түрік, оғыз, түркеш, қыпшақ, 
т.б.) жаңа этногенес не болды. Жаңадан 
пайда болған «қазақ» этнониміне байланысты, олардың мемлекеті «Қазақ хандығы» 
деп аталды. Жана атауға және жаңа статусқа ие болды. Демек, XV ғасырдың 
алпысыншы жылдарында-ақ, Қазақ хандығы ұлттық құрамы, аумақтық тұтастығы, 
мемлекеттік басқару жүйесі, сондай-ак ішкі-сыртқы саясаты жағынан қалыптасқан 
мемлекет ретінде өмір сүріп тұрды. Әрине, оған қазіргі таңдағы халықаралық 
қатынастар жүйесіндегі «мемлекет» өлшемімен қарауға болмайтын. Оның үстіне, 
«мемлекет» деген ұғымның өзі тарихи мәнге ие. Оган ұданы даму, кемелдену 
негізіндегі тарихи үдеріс ретінде қарау керек Өйткені, Қазақ хандығы құрылған XV 
ғасырда дуние жүзіндегі барлық елдер, яғни мемлекеттер біздің бүгінгі 
ұғымымыздағы мемлекеттік өлшемге жауап бсере алмайтын. Демек, Қазақ хандығы 
алғаш құрылған күннен бастап, сол кездегі Еуропа меи Азияның кез келген елімен тең 
тұра алатын. 
7. Мәтіннен 1 және 2-бөлігінің мазмұн жағынан сәйкес тігін табыңыз 
A) «Қазақ» деген жаңа аттың тарих сахнасына шыққан кезі туралы айтылады. 
B) Ежелден қазақ даласын мекендеп келе жатқан ұлыстар туралы сөз болады, 
C) Қасистті Мойынқұмның төл тарихы туралы айтылады. 
Д) Қазақ хандығының алғаш құрылған жері туралы айтылады. 
Е) Қазақ хандығының Еуропа, Азия елдерімен тең түсе алатынын айтады 
8. Мәтінде жауабы жоқ сүрақты табыңыз 
A) «Қозыбасы» атауының этимологиялық мағынасы қандай? 
B) Қазақ хаидығының 550 жылдық мерейтойы қашан, қайда тойланды? 
C) Қазақ хандығы қай ғасырда қалыптасқан мемлекет болып өмір сүрді? 
Д) Қазақ хандығының құрылған жері туралы кімнің еңбегінде айтылған? 
Е) Алғашқы қазақ хандығын кімдер құрды? 
9. Мәтін мазмұны бойынша тұжырымдардың дұрысы 
1.  Қозыбасы - Жамбыл тауындағы шоқы 
2.  Қазақ хандығы XV ғасырда қалыптасты 
3.  Қазақ халқының негізін түркі-оғыз текті ұлыстар құрады 
A) Екінші мен үшінші 
B) Бірінші мен үшінші 
C) Бірінші мен екінші 
Д) Үшеуі де дұрыс 
Е) Тек екінші 
10.  Мәтінде кездесетін Баласағұн, Меркі, Суяб қалаларына байланысты нұсқаны 
көрсетіңіз 

86 
 
 
A) Батыс Моғолстан, Шу, Талас өзендері бойында орналасқан. 
B) Еуропа мен Азияның кез келген елімен тендесе алады. 
C) Мойынқұм ауданындагы Жамбыл тауында орналасқан. 
Д) Қозыбасы аймағында қоныстанған. 
Е) Батыс Түрік қағандығыиың саяси орталығы болған. 
11.  Мәтін мазмұнының реттілігі 
1.Жәнібек пен Керей сұлтандардың Әбілқайыр ханнан бөлінуі 
2.Жаңа этнонимнің пайда болуы 
3. Алғаш ту тіккен жер 
4.Қозыбасы атауы 
A)1.3.4, 2 
B)1,2,3,4 
C)3,4, 2,1 
Д)2,4,3, 1 
Е) 4,2,1,3 
12.  Мәтіннің қазақ елінің жана атауға, жаңа статусқа ие болғандығы туралы 
айтылатын бөлігі 
A)1 
B)4 
C)5 
Д)2 
 
4- 
мәтін
 
Е)3 
Қарт пен тапқыр жігіт 
Бір күні бір қарт адам шаһарға барып, қайтып келе жатса оны бір жас жігіт қуып жетеді. 
Ол келе жатып: 
-  Ата, жолды қыскдртайық,- дейді. 
Қарт: 
-  Жол калай қысқарады?- дейді. 
Жігіт: 
-  Жолдың қысқаруы оңай, екеуіміз бірімізді-біріміз, кезек-кезек арқаласақ болғаны, - 
дейді. Шал ішінен: 
-  Япырым-ай, мынау бір кесапатты адам болмаса игі еді? Мені қалай арқалайды? Өзін 
калай арқаламақшымын?- деп ойлап, жауап қайырмайды. 
Мұнан кейін жігіт те үндемей келе жатады да, пісіп тұрған егінді көріп: 
-  Ата, мына егін сіздің елдікі ме? - дейді. Қарт: 
-  Иә, - дейді. Жігіт: 
-  Олай болганда, бұл желініп қойған егін бе, желінбеген егін бе?- дейді. 
Қарт тағы да бетіне бажырайып қарап қояды да: «Япырым-ай, мынаның 
бір сөзінен бір сөзі сорақы болды-ау! Бұл не айтқаны?» - ден ойлайды. 
Жолда бір елге кездеседі. Бұп елдің адамдары дүниеден өткен кісіні жерлеуге апара 
жатыр екен. Жігіт: 
-  Ата, мына кісі өлген бе, өлмеген бе? - деп сұрайды. Қарт шыдай алмай: 
-  Өлмесе жерлемейді ғой! - деп жігіттің бетін қайырып тастайды. Жігіт үндемейді. 
Олар қабірге бірге барады. Шыққаннан кейін: 
-  Ата, әлгі кісі өлмеген екен, - дейді. «Я, қүдай, жерленген адам калай тірі болады?»,- 
дейді қарт ішінен. 
Күн кеш болады, екеуі қарттың үйіне келеді. Қонағын уйіне кіргізеді де, қызын 
шақырып алып: 
-  Шырағым, үйге бір жігіт келді, мейман ет! Бірақ сүйкімсіз мінезі бар. Сөзінде 
кесапаты зор адам, - дейді. Қыз қонақпен сөйлесіп көрсе, сөзі магыналы екен. Қыз: 
«Япыр-ау, әкемнің айтқаны осы кісі ма екен?» - деген ой.мен әкесіне келеді де: 
-  Әке, сізбен неше кісі келді? - дейді. 
Әкесі: 
-  Жалғыз, - дейді. 
Қыз: 
-  Онда сөзінде кесапаты зор деген адамыңыз осы болса, мұнан қандай кесапат 
көрдініз? - дейді. 
Қарт: 
-  Ойбай-ау, оның сөйлеген сөзінде кесапатсыз бір сөз жоқ. Әуелі ол: «Жол 
кысқартайық», - деді. Мен: «Жол калай қысқарады?» - деп едім. Ол: «Бірімізді-біріміз 

87 
 
 
кезек арқалап отырайық», - деді. Мұнысы былай тұрсын. Орылмаған егінді көріп: «Ата, 
мына егін желініп қойган ба, желінбеген бе?» - деп сұрады. «Орылмай тұрған егінді кім 
жеп қояды?» - дедім мен. Бұл 
мұнымен тұрсын. Бір ауылдан қаза тапқан кісіні көріп: «Ата, мына кісі өлген бе, 
өлмеген бе?» - дейді. Онан шығып келе жатыр едік: «Ата, жанагы адам өлмеген екен», - 
деді. Міне, мен оның осындай төрт кесапатты сөзін естідім, - дейді. 
Сонда қыз тұрып: 
-  Әке, бұл сөздер зор магыналы сөздер ғой. Сіз оның айткан сөзіне түсінбеген екснсіз. 
Онын бірінші айтқаны. «Кезекпе-кезек әңгіме айтып отырайық, жол қысқарсын»,-- 
дегені. Екіншісі: «Егін байдікі ме, кедейдікі ме?» - дегені. Байдікі болса - өз көлігімен, 
кісі жалдап жыртып, өз тұқымын себеді, өнімін ертен өзі алады, желінбеген болып 
саналады. Кедейдікі болса, ол сорлы тұқымды несиеге сатып алады, жерді көлік жалдап 
жыртады, түскен өнімі борыштан аспайды. Сондықтан ол шикідей жеп қойғанмен 
бірдей болады. Үшіншісі: «Баласы бар ма?» - дегені. Балаларын көрген ол: «Өлмеген 
адам екен»,- дегенді айтқан. Сіз ол жұмбагын шеше алмаған екенсіз, - деген соң, карт 
қателігін мойындап. жігіттің қолын алып: 
-  Мен сенін айтқан сездеріңе түсіне алмай. ішімнен саган қатты ренжіп едім. Олай 
емес. сен ақылды жігіт екенсің, - ден, қызын соған беріпті. 
13. Мәтіндегі жігіт пен карияның іс- 
әрскетіне қағысты нұсқа 
A)Жолаушыны жол сынайды 
B)Көнілсіз жұмыс - өнімсіз 
C)Қысқа жіп кұрмеуге келмейді 
Д)Жер тозса - тақыр, ер тозса - пақыр 
Е) Сабақты ине сәтімен 
15. Жігіттің «Өлмеген адам екен» деген 
сөзінің мәні 
А) Баласы жоқ адам екен 
В) Ауылдастары 
КӨП 
екен 
С) Артында тұяқ қалған адам 
Д) Жора-жолдасы көп адам екен 
Е) Туысы жоқ адам екен 
14.Қарияның жігіт туралы ойын 
өзгерткен жағдай 
A) 
Қызының өтініші 
B) 
Шаһар жолының ұзақтығы 
C) 
Жігіттің көнілділігі 
Д) Қазақтың қонақжайлылығы 
Е) Қызының ақылдылығы 
16. Мәтін бойынша жігіттің «жол 
қысқартайық» деген сөзінің мағынасы 
A) Бір-бірін қонақ ету 
B) Тынығып, демалу 
C) Бір-бірін арқалау 
Б) Бір-бірімен әнгімелесу 
Е) Басқа жолмен жүру 
17. Жігіт айтқан «кесапатты төрт сөздің» төртіншісінің мазмұнын анықтайтын 
мақал 
A) Жарлының аузы аққа тисе, мұрыны қанайды 
B) Бала - артта қалған із, Бақыт - ұзатылған қыз 
C) Ескі дос келгенде, жаңа достың көзінен жас шығады 
Д) Қонақ қойдан да жуас, май берсе де жей береді 
Е) Үйіңе келгенде, үйдей өкпеңді айтпа 
18. Қарияның «жігіттің сүйкімсіз 
мінезі бар» деуінің себебі 
A) Жас жігіт болгандықтан 
B) Әңгімесін түсінбегендіктен 
С) Қызын сақтандырғандықтан 
Д) Жігітті жақтырмағандықтан 
Е)Қонақ қылғысы келмегендіктен 
19. Байдың егініне сипаттама 
A) 
Тұқымы қарызға алынған егін 
B) 
Борышты өтеуге берілетін егін 
C) 
Жалға алған жерге егілетін егін 
Д) Көлікті жалға алып жыртатын егін 
Е) Желінбеген егін 
20. «Ащды еңбекке - тұщы нан» деген мақал мазмұнымен сәйкес келетін жас 
жігітгің «кесапатты сөзі» 
A) Барлық «кесапатты сөз» 
B) Бірінші «кесапатты соз» , 
C) Екінші «кесапатты сөз»
4
' 
Д) Төртінші «кесапатты сөз» 
Е) Үшінші «кесапатты сөз» 

88 
 
 
1167 нұсқа 
1-мәтін 
Бір үзім нан 
Подъезден шыққан кішкентай қыз қолындағы жұқа дорбаны әрең көтеріп, қоқыс 
жәшігіне әкелді де, аудара салды. Жапырақтай-жапырақтай кесІлген, жартылай 
желінген аппақ нандар! 
Мұны көзі шалып қалган Ғаббас қария: 
-  Әй, балам-ау, обал емес пе? - дегенше қыз подъезд есігіне зып беріл кіріп кстгі. 
Нұржан мектептен қайтып келе жатқан. Корші қарияның рсижіп, басын шайқап 
отырғаиын коріп: 
-  Ата, кімге ренжіп отырсыз? -деп сұрады. 
-  Е-ей, балам-ай! Біреу тойып секіреді, біреу тоңып секіреді. Сонау сұрапыл Ұлы Отан 
соғысы жылдары біз он-он бір жастағы бала едік. Қарнымыз тойып тамақ та ішпейміз. 
Нанды мөлшерлеп береді. Жегіміз кеп, тәбетіміз тартып тұрса да сұрамаймыз... Қазір 
ше? Нанды қадірлемейміз. Қатып қалса, қоқыс жәшігіне әкеп тастаймыз. Ысырапқа жол 
беріп, аяқасты етеміз. Олай жасауға болмайды, 
1. 
Қарияны ренжіткен жағдай 
A)Қыздың қарт адамға көңіл бөлмеуі 
B)Жастардың ысырапка жол беруі 
C)Нанды мөлшерлеп бергені 
2. 
Әңгіменің дұрыс реті 
1. 
Кішкентай қыз 
2. 
Нан үзімдері 
3. 
Нұржан 
4. 
Ғаббас қария Естелік 
Д)Сұрапыл соғыстың есіне түсуі 
Е)Заманның, уақыттың өзгергендігі 
А)1.2,4,3,5 
B)1,2,3,4,5 
C)4,5,1.2,3 
Д)3,4,5,1,2 
2- 
мәтін 
Е)2,3,4,5,1 
 
Албанның Алжан руынан шыққан көкжал Хангелді батырдай атасынан тәлім алған 
Райымбектің жаужүректілігі жастайынан байқалған Жиендерінің жанарынан от 
байқаған Жалайыр Орақ батыр ұрпақтарына бәсірсге жүйріктін тұқымын, қолга 
ұстарға шымболаттан құйылған қылыш сыйлауы содан болса керек. Әке, баба, нағашы 
жұрт ортасында бұлаң салған баланың бәйгеде өз атын өзі ұрандағаны жұртқа аян. 
Осы өр рух кейіннен жоңғарға қарсы алдаспан боп сермілді. Он жеті жасынан 
Көкойнағын ойнатып, қалмаққа қырғын салған Райымбек Түкеұлы ерліктерінің 
арасында ерекше аталатыны - қазірде Алматы- Нарынқол тасжолының 167 
шақырымында тұрған Ойрантебеде қалың қалмақты жекпе-жекке шақырып, бөрі 
төген қойдай дүрліктіруі. 
Бадам өзені туралы естігендер кеп. Бірақ, соның Райымбек батырдан жеңілген калмақ 
нояны Бадам-бахадүрдің есімімен байланысты екенін кеп адам біле берменді. Кеген 
деген жер атауын да қаламақ тайшысы Гегенге теңейді. Кей деректерде Геген діни 
лауазым дейді. 
Райымбек батыр 1729 жылы Аңырақайдағы шайқаста Наурызбай, Өтеген, Кабанбай, 
Бегенбай сынды қазақ ерлерімен үзеңгі түйістіре отырып, Сары Мыңжанын әскерін 
талқандаған. 

жүктеу/скачать 4,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: