Бурабайдың демалыс орны ретінде жария болған уақыты

141 
 
 
жей алады. Пілдер тәулігіне 
3. сағат шамасында ғана ұйықтайды. Жалпы олардың 
өмірінің басым бөлігі тамақ іздеуге кетеді. Яғни, бір тәуліктің 20 сағатын осыған арнайды. 
4.Пілдер  -  Африка  мен  Азияның  калың  ормандарында  және  ашық  өлкелерінде  мекендейді. 
Азия  пілдерінің мекендейтін аймағы: Онтүстік және Солтүстік-Шығыс Үндістан, Шри-Ланка, 
Непал, Бутан, Бангладеш, Мьянма, Тайланд, Лаос, Камбоджа, Вьетнам, Онтүстік-Батыс Қытай, 
Малайзия, Индонезия және Бурней аймақтары. 
7. Пілдер 1 тәуліктің қанша 
уақытын ұйқыға арнайды? 
A) Алтыдан бірін, 
B) Үштен бірін. 
C) Екіден бірін. 
D) Сегізден бірін. 
E) Төрттен бірін. 
9. Жаңа туған пілге катысты 
дұрыс мәліметтер 
1. 
Аяғына тік тұра алмайды 
2. 
Салмағы 120 келіге жуық болады 
3.Туғанда көзі соқыр болады» 
A) Үшеуі де дұрыс 
. 
B) Екінші мен үшінші дұрыс 
C) Үшеуі де бұрыс 
D) Бірінші мен үшішпі дұрыс 
E) Бірінші мен екішпі дұрыс 
11.Пілдердің қай мүшесі 
ең көп қызмет атқарады? 
A) Басы 
B) Көзі 
C) Аяғы 
D) Тұмсығы 
E) Құлағы 
8. Мәтін мазмұны бойынша пілдер 
неліктен құлақтарын қағады? 
A.  Жылу алмасуды реттеу үшін 
B.  Суықтан қорғану үшін 
C.  Күнге құймес ұшін 
D.  Шыбын-шіркейден корғану үшін 
E.  Денесіне 
батпақ 
шашу 
үшін 
 
10. Пілдердің қай мүшесі 
нашар дамыған? 
A) Қозғалыс мүшесі 
B) Дәм тату мүшесі 
C) Сезу мүшесі 
D) Есту мүшесі 
E) Көру мүшесі 
 
12. 
Мәтін бойынша пілдерге 
қатысты дұрыс нұсқа. 
A) Азиялық алыптар 
B) Сахаралық епсіздер 
C) Африкалық епсіздер 
D) Тепе-теңсіз алыптар 
E) Азиялық алыптар 
 
Бір жігіт жолда кетіп бара жатып ойда жоқта комақты әмиян тауып алды. Жан-жағына қараса, 
ешкім  көрінбейді.  «Әмиян  тауып  алдым  кімдікі?»  деп  айкайлап  үш  рет  айтқаңдай  болды. 
Дегенмен өз даусын басқалар түгілі езі де естімеді. 
Былайырақ  шығып  алып  әмиянды  ашып  қараса,  ішінде  бір  машинаға  жетерлік  қаржы  бар 
сияқты. Қуанғаннан не істерін білмей аңтарылып қалды. Ішінде бір жылылық пайда болып, 
бала-шағасының былтырғы ескі киімдерімен жүргені, жұбайының жөні түзу бір көйлегі жоғы, 
ал өзінің бес-алты жылдан бері бір жаңа киім алмағаны, өздерінің көптен бері тойып тамақ та 
жемегені  есіне  түсті.  Әниянды  қалтасына  сала  бергені  сол  еді,  кенет  бұрыштан  ботадай 
боздаған, киімі жұпынылау кісі шыға келді. 
-  Айналайын  адамдар-ау,  қайырымды  жандар,  Балаларымның  анасы  айықпас  дертке 
шалдығып, соны емдету үшін ағайындарым мен жаны жайсаң адамдар ауыздарынан жырып 
берген  қаржымды  әмиянымен  қоса  жоғалттым.  Енді  не  істеймін?  Жұбайыма  қажетті 
операцияны қаржысыз қалай жасатамын? Жұбайым о дүниелік болып кетсе, балаларымның 
күні  не  болады?  Бұл  азапты  көрсеткенше,  маған  тезірек  өлім  жібере  қойшы,  тәңірім,  -  деп 
жылайды. 
Әмиян  тауып  алған жігіт  ары  ойланды,  бері  ойланды.  Ақыры  ұяты жеңіп,  ботадай боздаған 
кісінің  жанына  қалай  жетіп  барғанын,  әмиянды  ақшасымен  қосып  қалай  бергенін  өзі  де 
байқамай қалды. 
Кенет  үйлердің  тасасынан  топырлаған  адандар  шыға  келгенде,  әмиян  тауып  алған  жігіт 
тасада  қалды.  Топтың  ішінен  салиқалы  жігіт  ағасы  шығып,  әмиян  тапқан  жігітті  қапсыра 
құшақтай алып: 
Бауырым, саған үлкен рақмет, мені мынау тобырға күлкі қылмадың. Өмірде әлі де мейірімді 
адал  жандар  барын  дәлелдедің.  «Ондай  жандар  мына  заманда  жоқ,  өткен  ғасырларда  ада 
болып кеткен. Егер ондай адамды тауып берер болсаң, осы тұрған бәріміз жабылып, саған он 
жылқы  береміз.  Ал  таба  алмасаң,  бар  байлығыңды  бізге  бересің»  -  деп  қоймаған  соң, 
серттескен жайым бар еді. Мынау ботадай боздап жүрген адам осы қаладағы театрдың актері. 
Өз рөлін тамаша ойнап шықты-ау деймін. Мені жерге қаратпағаның үшін, әлемде әлі де адал 
адамдар бар екенін дәлелдегенің үшін, тауып алған әмияныңды ақшасымен қоса саған 

142 
 
 
бердім. Бұдан бөлек мына тобырдың менен жеңілгендері үшін беретін он жылқысын да саған 
бердім, - деді. 
Қызық көрмекші болып келген тобырдың еңселері түсіп кетті. Өздерінің арасынан әмиян 
тауын алған жігіттей адам шыққанына сенбейтін сияқты. 
-Мынау қатыгез, дүрбелең, тек қара басының камын ойлайтын, компьютер басты заманда әлі 
де  тазалықтың  бар  екенін  дәлелдеген  АДАМ  деген  атынан  айналайын,  әмиян  тауып  алған 
жігіт, - деді салиқалы жігіт ағасы толқып тұрып. 
13. 
Оңай олжаға кенелген жігіт пен уәделескен жігітті не байланыстырады? 
A) Кедейліктері 
B) Кеңпейілдіктері 
C) Отбасылық жағдайлары 
D) Әлеуметтік жағдайлары 
E) Жүрек адалдыға 
14. 
Мәтіннің қорытынды бөліміндегі жІгіт сөзінің түйіні. 
A) Ақкөңілден арамдық шықпас,Арамдық шықса да, жамандық щықпас. 
B) Көңіл - қазы, көз - таразы. 
C) Байлыққа қол жеткізу - әркімнің арманы. 
D) Адам болмысы - ізгілік пен адалдық. 
E) Ала жіпті аттамағанның абыройы биік. 
15. 
топтың арасынан шықкан жігіт қандай? 
A) Жүрегінің түгі бар 
B) Ақ жүрек 
C)  Мақтаншақ 
D) Атаққұмар 
E) Ниеті қара 
16. 
Мәтін  бойынша  өмірде  жақсылықтың  бар  екеніне  сенімін  жоғалтпаған  кейіпкер 
кім? 
A) Олжалы болған пенде 
B) Театр ақтері 
C) Уәделескен жан 
D) Жиналған қауын 
E) Киімі 
жұпыны 
жігіт 
17. 
Жақсылық пен жамандықты айыру үшін тобырдың осындай әрекетке 
баруына не түрткі болды деп ойлайсың? 
A) Байлыққа қол жеткізуге ұмтылуы 
B) Ақша мен байлықтың басты құндылық болуы. 
C) Байлықтың адамды бақытқа жеткізуі 
D) Адами құндылықтардың жұтаңдауы. 
E) Өмірде пиғылы, ары таза адамдардың көп болуы. 
 
 
18. 
Жігіттің әмиянды кайтарып 
беруіне не себеп болды? 
A) Одан да көп ақша аламын деп ойлады. 
B) Өзін ұры санайды деп корықты. 
C) Жиналған топтан сескенді. 
D) Өзінің кедейлігі есіне тусті. 
E) Ар-ұяты жеңіп шықты 
19. 
Қызық көрмек болған тобырдың 
еңсесінің түсуіне не себеп болды? 
A) Әмиянның қайтарылуы 
B) Әмиянын жоғалтқан адамның сөзі. 
C) Әмиянның жоғалуы. 
D) Серттескен адамның күлкіге қалуы. 
E) Серттескен адамның жеңілуі. 
 
20. 
Мәтіннің реттілгін көрсетіңіз. 
1.Еңіреген жігіт 
2.Көңілі тұскен топ 
3.Оңай олжа 
Сенімін жоғалтпаған жан 
A) 3.1.2.4 
B) 3.4.2.1 
C)  1.3.4.2. 
D) 3.4.1.2. 
E) 2.4.І.З. 
 
1148 нұсқа 
1-мәтін 
Бір  нәрсеге,  не  өнерге  талпыну  үшін  адамға  алдымен  табандылық  қажет.  Өнер  біткеннің 
бәріне жаратылысынан бейім адамның болуы шындыққа жанаспайды. Өлең өнері сөзбен, ал 
живопись (жанды жазу) өнері бояуымен құлпырады, Музыканың негізгі мақсаты  - адамның 
естетикалық қажетін қанағанттандыру, Бұл поэзияға да ортақ қасиет, өйткені тіл мен музықа 
тілі  бір-  бірінен  етене  қатысқан  кезде  музықаның  әсерлілігі  арта  түседі.  Бұл  ғылым,  яғни 
музыка  өзінің  байсалдылығынан  айырылған  адамды  түзеуге,  қызба  адамды  қалпына 
түсіруге, адамды ылғи да бір қалыпта ұстап тұруға құдіреті жетеді. 

143 
 
 
1. 
Мәтін мазмұнына қандай 
нақыл сөз сәйкес келеді? 
A) Еңбек ер атандырады 
B) Жолың алыс болса, атыңды қинама 
C) Кең пейілдіге ас көп 
D) Өнер - таусылмас азық 
E) Жігітке жетпіс өнер де аз 
2. 
Мәтін бойынша музықаның 
әсерлілігі қай кезде арта түседі? 
A) Сурет өнері мен музықа үйлескенде 
B) Спорт пен музықа үйлескенде 
C) Қол енері мен музықа үйлескенде 
D) Тіл мен музықа үйлескенде 
E) Сәулет өнері мен музықа үйлескенде 
 
 
Жаңбыр  -  табиғаттың  ерекше  сыйы.  Халқымыз  жанбыр  жауса,  «нұр»  жауып  тұр  деп  жақсы 
ырымға  балаған.  Өзге  де  елдерде  жаңбырға  қатысты  не  бір  қызықты  мәліметтер  бар. 
Мысалы,  Кубада  жаңбыр  тек  түскі  уақытта,  ал  Тайландта  түнде  ғана  жауады.  XVII  ғасырда 
Ұлыбританияда  жаңбыр  туралы  заң  қабылданыпты.  Заң  бойынша  жаңбырды  дұрыс 
болжамаған синоптик жазаланатын болған. Пара қаласының тұрғындары уақытша жаңбырға 
қарап түзейді. Себебі бұл жерде жауын қүнделікті бір уақытта жауатын көрінеді. Ботсванада 
адамдар  «пула»  деп  сәлемдеседі.  Бұл  сөз  «жаңбыр»  деген  мағына  береді.  Сонымен  қатар  ел 
валютасы да «жаңбыр» деп аталады. Уганда тұрғындарын найзағаймен корқыту мүмкін емес. 
Өйткені  мұнда  жылына  250  рет  найзағайлы  жаңбыр  жауады.  Сонымен  қатар  психолоттар 
туған  күніңізде  жаңбыр  жауса,  оны  жақсылыққа  балаңыз  дейді.  Егер  сіз  туған  күні  нөсер 
жауын  жауса,  онда  қызметтік  мансабыңыз  алға  басады.  Ал  егер  жаңбыр  сіркіреп  тұрса,  сол 
жылы  қиыншылықтардың  да  аз  болары  хақ.  Көбіне  теңін  таппай  жұрген  жандардың  туған 
күнінде  біресе  жауын  жауып,  біресе  күн  шығып  тұрады.  Және  сол  күні  көптен  куткен 
сыңарын тауып қалуы да әбден мүмкін. Көбісі туған күнінде жаңбыр жауса, жабырқап жүреді. 
Ал мамандар керісінше бұған куану керектігін айтады. 
4.Уақытты жаңбырмен 
3. 
Валюта аты жаңбырмен 
байланысты ел 
A) Тайланд 
B) Ұлыбритания 
C) Пара 
D) Уғанда 
E) Ботсвана 
5. 
Психолоттардың пікірінше, 
туған күні нөсер жаңбыр жауса... 
A) Молшылық болады. 
B) Жамандық шақырады. 
C) Қызметтік мансабыңыз сэтсіз болады. 
D) Қызметтік мансабыңыз алға басады. 
E) Қиьғашылық болады. 
болжайтындар 
A) Паралықтар 
B) Тайландтықтар 
C) Ұлыбританиялықтар 
D) Уғандалықтар 
E) Кубалықтар 
 
6. 
Мәтіннің негізгі тақырыбы қандай? 
A) Синоптиктер болжамы 
B) Ауа райы туралы ақпарат 
C) Табиғат тамашасы 
D) Жаңбырдың адамға әсері 
E) Жаңбыр 
жауатын 
мезгіл 
 
1. 
Амансын ба, Бауыржан! 
Қазір сенің ең жұлдызда сәтің. Пән олимпиадасынан республикалық олимпиадада жеңімпаз 
атану екінің бірінің қолынан келе бермейді, Мектеп директоры Нурмағамбет ағайың сол 
хабарды ести сала, аудан орталығындағы ауруханадан сұранып шығып, жетті емес пе? Үйіне 
бармастан бірден мектепке соғып, жиналыс жасап сені кұттықтады. «Мектебіміздің 
тарихында тұңғыш рет біздің оқушымыз республикалық додадан бірінші орын алып келіп 
отыр!» - дегенде езіңе қадалған жүздеген көзден қысылып, томен қарадың. Сол олимпиадада 
иеленген «Мақтау қағазы» мен қарақалпақтың «Қырық қыз» дастаны, директордың қолынан 
қайта алғанда, тіпті ауырлап кеткекендей болды. Ал кеште Нұралы ағайың бастаған бір топ 
мұғалім үйіңе кіріп келе жатқанда кеудеңді мақтаныш билейді, Әкеңнің сәл мақтаныңқырап 
сөйлегенін де көрдің. Қалаға барса, сен үшін кітап сатып әкеліп жүретін Атажан көкең: «Біздің 
Баукең Төлеген ағасы сияқты шайыр болады...» - дегенде ұрланып өлең; жазып жұргеніңді 
бәрі білетіндей қысылғаның не? Абырой болғанда, оныңды ешкім байқамады. 
2. 
Енді басқа тірлікті сөз қылайық. Саған айтатын ақылым: өзімшілдік жақсы касиет емес. 
Ылғи: «Менікі дұрыс!» - дей беруге болмайды. Әсіресе, футболда. Футбол - ұжымдық ойын. 
Төрткүл ауданында болған жарыста не істедің? Тақтакөпір ауданының құрамасымен 
ойнағанда алғы шептегі Жамбыл мен Түгелбайға пас бергің келмей, өзің гол салғың келді. Екі 
рет алаң ортасында доптан айырылып қалдың. Соның бірі гол болып қақпаларыңа енді. 
Балалар ойын соңында кінә артқанда мойындамай қойдың. Тіпті өздерін кінәлі ғып шғардың, 

144 
 
 
Бірақ сенікі дурыс емес екенін ішің біледі ғой. Сол жолы ұтқандарыңда, жартылай финалға 
шығар едіңдер. Мүмкін, әрі қарай ақтық сынға тұяқ іліктірер ме едіңдер... 
3. 
Дегенмен сен бақытысың, Бауыржан. Әке-шешең, бауырларың қасыңда. Ал армандарың 
тіпті ғажап. Кейде түнімен ұйыктамай, армандайтының бар. Сол армандарыңа жетесің түбі. 
Ал әзірге сабағыңды жақсы оқы! 
7. 
Мәтін мазмұны бойышпа дұрыс түжырымдар 
1.Бауыржан - республикалық олимпиада жеңімпазы. 
2.Бауыржанның тілекшілерінің бірі - Атажан көкесі. 
3.Бауыржан өлең жазумен қатар, спортқа да жақын. 
A.  Үшеуі де бұрыс 
B. Біріншісі мен үшіншісі 
C.   Біріншісі мен екіншісі 
D. Екіншісі мен үшіншісі 
E. Үшеуі де дұрыс 
8. 
Мәтінде қандай стиль түрлері кездеседі? 
A.  Көркем әдебиет, іс қағаздары 
B. Публицистикалық, көркем әдебиет 
C.  Ғылыми, публицистикалық 
D. Ауызекі, публицистикалық 
E. Ресми, көркем әдебиет 
 
9. 
Бауыржанның құпия әуестенушілігі. 
A.  Естелік жазу 
B.  Шежіре жазу 
C. Поэма жазу 
D.  Әңгіме жазу 
E. Өлең жазу 
10. 
Үшінші бөлім Бауыржанды 
қандай бала ретінде танытады? 
A.  Арманшыл 
B.  Бауырмал 
C.  Тиянақты 
D.  Сабырлы 
E.  Ұқыпты 
11. 
Екінші азатжолда автор 
Бауыржанның қай қасиетін сынға алады? 
A.  Шыдамдылығын 
B.  Өркөкіректігін 
C.  Екіжүзділігін 
D.  Мансапқорлығын 
E.  Табаңдылығын 
 
12. 
«Мектебіміздің тарихында тұңғыш рет біздің оқушымыз республикалық додадан 
бірінші орын алып келіп отыр!» - дегенде өзіңе қадалған жұздеген көзден кысылып, төмен 
қарадың» деген пікір Бауыржанның қай қасиетін танытады 
A.  Ұялшақтығын 
B.  Жасқаншақтығын 
C. Салғырттығын 
D.  Сенімсіздігін 
E. Немқұрайлылығын 
 
1. 
Баяғы заманнан казақтың қонысы болған кұтты мекеннің айшықты орыңдарының бірі - 
Жасыбай көлі. Көлге кеудеңе дейінгі тереңдікке түсіп төменге қарасаң, мөлдір судың 
түбіндегі тастар айқын көрініп жатады. Жалпы, географ мамандардың зерттеулеріне 
сүйенетін болсақ, судың беткі аумағы 3,7 шаршы шақырымды құрайды екен. Ал ең терең жері 
- он төрт метр, Әрине, географиялық сипатамасы өз алдына жеке әңгіме. 
2. 
Жасыбай көлінің тарихи тарту болар тамашалары да баршылық. Егер аңыз-әңгімелерге 
сенсек, бұл көлдің бұрынғы атауы Шойынкөл екен. Бірақ кейін келе Жасыбай атанған. 
Негізінен, Ер Жасыбай - қан жұтқан қалмақтармен қиян-кескі соғыста ерлігімен көзге түсіп, 
елдің мақтанышына айналған қаһарман батыр. Ал оның есімі қалайша көлге берілгені туралы 
тарихи аңыз бар. Егер де тарихи деректерге сүйенсек, 1752 жылы жоңғар әскері Ертіс 
жағынан Баянауыл жерін басып алуды көздеп, шабуыл жасаған. Сол кезде қазақтың ханы 
Абылай Сабындыкөлдің шығыс жағынан жауға тойтарыс беру үшін жедел түрде Олжабай 
Толыбайұлын басшы етіп әскер ұйымдастырған екен. Сол әскер жасақтарының бірін көзсіз 
батыр Жасыбай басқарып, шабуылдаушылармен соғыста алдыңғы шепте болған. Мұның 
өзінде де үлкен мән жатыр. Егер де әскердің алдыңғы шебі мықты болса, онда жауды жеңу 
оңайырақ болады. Яғни тиген жерінен ұрандаттқан жауды тесіп өтер өткір де кайсар 
қаһарманның керегі анық. Міне, осындай жауапты тапсырманы Жасыбайға жүктеген. 
ШойынкөлдІң онтүстік-батыс бөлігінде Жасыбай бастаған жасақ жоңғарларға қарсы тұрып, 
жеңістің жалауын желбіреткен. Табанды ер бастаған ұлдардың тоқпағына төзе алмаған 
қалмақтар жеңіліс тауып, қазақтың қылышынан аман калғандары тентіреп, тым-тырақай 
қашқан. Жауды аттан түсірген жасақбасы Жасыбай Сабындыкөлдің ортасында 
жолдастарымен демалып жатқанда, қалмақтың аман калған каскүнемдерінің бірі садақпен оқ 
атып, батырды жаралап өлтірген, 
Бұл әрине, сол уақытта қазақ әскері үшін орны толмас қаза еді. Қайғылы хабарды естіген 
Олжабай батыр ашуға мініп, өз әскерін кайта көтеріп, қырғыннан аман қалған қалмақтардың 
соңына түсіп, қуғынға алған, Баянауылдың таулы аймақтарының шығыс жағына қарай 

145 
 
 
тоқсан бес шакырым жерде Олжабай батыр ата жауын қоршауға алып, бірін аман қалдырмай 
қырып тастаған көрінеді. Және сол жер бүгінгі күнге дейін «Қалмаққырылған» деп аталады. 
Жалпы мұндай шабуыл екі ғасырға созылған қазақ-калмақ соғысында күшті тойтарыстардың 
бірі болды. Ал жергілікті халық болса, Шойынкөлді батырдың атымен атап кеткен. Яғни 
бүгінгі күнге дейін көл мен сол аймақ Жасыбай деп аталады. 
 
13.Екінші азат жолдағы негізгі 
ойға қай мақал сәйкес келеді? 
A.  Ер тарықпай, молықпайды. 
B.  Ерді жаяулык, емес, қаяулық аздырар. 
C.  Ер аруағы - каруы. 
D.  Ердің екі сөйлегені өлгені. 
E.  Ел үмітін ер ақтар. 
 
15.Алғашқы азатжолда 
ой қалай берілген? 
A.  Пайымдау арқылы 
B.  Дәлелдеу арқылы 
C.  Салыстыру арқылы 
D.  Суреттеу арқылы 
E.  Тұжырымдау арқылы 
14.Бірінші азатжолда не 
туралы айтылған? 
A.  Жасыбай көлінің байлығы 
B.  Жасыбай туралы аңыз-ертегілер 
C.  Жасыбай көлінің географиялық 
сипаттамасы 
D.  Жасыбай көлінің шипасы 
E.  Жасыбай көлінің тарихы 
16. 
Баянауылдағы «Калмаққырылған» 
жерінің атауы қай батырға байланысты. 
A.  Бәсентиін 
B.  Бесен 
C.  Абылай 
D.  Олжабай 
E.  Жасыбай 
 
17. 
Мәтінді қай мақал 
қорытындылап тұр? 
A.  Ер азығы мен бөрі азығы жолда, 
B.  Ер есімі - ел есінде. 
C.  Бөрі соғар жігіт бөркінен белгілі. 
D.  Ер - ырыстың кілті. 
E.  Батыр жарасыз болмас. 
19.Көлге неліктен Жасыбай 
атауы берілген? 
A.  Ру атына сәйкес 
B.  Көлдің байырғы атауы болғандықтан 
C.  Жоңғар шапқыншылығына сәйкес 
D.  Батыр ерлігіне орай 
E.  Ханның ел басқаруына орай 
18. 
Мәтін қандай стильде жазылған? 
A.  Ғылыми стиль 
B.  Публицистикалық стиль 
C.  Іс қағаздар стилі 
D.  Ресми стиль 
E.  Ауызекі сөйлеу стилі 
 
20. Екінші азатжол қандай 
үлгіде жазылған? 
A.  Тарихи аңыз. 
B.  Сын мақала. 
C.  Ой толғау. 
D.  Аңыз әңгіме. 
E.  Шыншыл ертегі. 
 
1149 нұсқа1194 нұсқа 
1-мәтін 
Бір нәрсеге, не өнерге талпыну үшін адамға алдымен табандылық қажет. Өнер біткеннің бәріне 
жаратылысынан  бейім  адамның  болуы  шындыққа  жанаспайды.  Өлең  өнері  сөзбен,  ал 
живопись  (жанды  жазу)  өнері  бояуымен  құлпырады,  Музыканың  негізгі  мақсаты  -  адамның 
естетикалық қажетін қанағанттандыру, Бұл поэзияға да ортақ қасиет, өйткені тіл мен музықа 
тілі  бір-  бірінен  етене  қатысқан  кезде  музықаның  әсерлілігі  арта  түседі.  Бұл  ғылым,  яғни 
музыка өзінің байсалдылығынан айырылған адамды түзеуге, қызба адамды қалпына түсіруге, 
адамды ылғи да бір қалыпта ұстап тұруға құдіреті жетеді. 
1. 
Мәтін бойынша музықаның 
әсерлілігі қай кезде арта туседі? 
A.  Спорт пен музыка үйлескенде 
B.  Қол өнері мен музыка үйлескенде 
C.  Сурет өнері мен музықа үйлескенде 
D.  Тіл мен музықа үйлескенде 
E.  Сәулет өнері мен музықа үйлескенде 
2. 
Мәтін мазмұнына қандай 
нақыл сөз сәйкес келеді? 
A.  Өнер - таусылмас азық 
B.  Жігітке жетпіс өнер де аз 
C.  Кең пейілдіге ас көп 
D.  Жолың алыс болса, атыңды қинама 
E.  Енбек ер атандырады 
 
Жаңбыр  -  табиғаттың  ерекше  сыйы.  Халқымыз  жанбыр  жауса,  «нұр»  жауып  тұр  деп  жақсы 
ырымға балаған. Өзге де елдерде жаңбырға қатысты не бір қызықты мәліметтер бар. Мысалы, 
Кубада  жаңбыр  тек  түскі  уақытта,  ал  Тайландта  түнде  ғана  жауады.  XVII  ғасырда 
Ұлыбританияда  жаңбыр  туралы  заң  қабылданыпты.  Заң  бойынша  жаңбырды  дұрыс 
болжамаған синоптик жазаланатын болған. Пара қаласының тұрғындары уақытша жаңбырға 
қарап түзейді. Себебі бұл жерде жауын қүнделікті бір уақытта жауатын көрінеді. Ботсванада 

146 
 
 
адамдар  «пула»  деп  сәлемдеседі.  Бұл  сөз  «жаңбыр»  деген  мағына  береді.  Сонымен  қатар  ел 
валютасы да «жаңбыр» деп аталады. Уганда тұрғындарын найзағаймен корқыту мүмкін емес. 
Өйткені  мұнда  жылына  250  рет  найзағайлы  жаңбыр  жауады.  Сонымен  қатар  психолоттар  
туған күніңізде жаңбыр жауса, оны жақсылыққа балаңыз дейді. Егер сіз туған күні нөсер жауын 
жауса,  онда  қызметтік  мансабыңыз  алға  басады.  Ал  егер  жаңбыр  сіркіреп  тұрса,  сол  жылы 
қиыншылықтардың  да  аз  болары  хақ.  Көбіне  теңін  таппай  жұрген  жандардың  туған  күнінде 
біресе жауын жауып, біресе күн шығып тұрады. Және сол күні көптен куткен сыңарын тауып 
қалуы  да  әбден  мүмкін.  Көбісі  туған  күнінде  жаңбыр  жауса,  жабырқап  жұреді.  Ал  мамандар 
керісінше бұған куану керектігін айтады. 

жүктеу/скачать 4,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: