Пунктуациясы



Pdf көрінісі
бет116/175
Дата11.05.2020
өлшемі1,36 Mb.
#67099
1   ...   112   113   114   115   116   117   118   119   ...   175
Байланысты:
767f84253bd59368c0d3f8a69b50ecc0

Ескерту. Тест тапсырмасында бірнеше дұрыс жауап бар. 
 
Құрмалас сөйлемдердің тыныс белгілері 
 
Екі  я  одан  да  көп  жай  сөйлемдерден  құралып,  күрделі  ойды 
білдіретін,  екі  предикаттық  қатынастан  тұратын  сөйлемдерді 
құрмалас  сөйлем  дейміз.  Құрамындағы  сөйлемдердің  байланысуына 
қарай  құрмалас  сөйлем  салалас  құрмалас,  сабақтас  құрмалас,  аралас 
құрмалас  сөйлем  болып  үшке  бөлінеді.  Құрмалас  сөйлемдердің 
құрамындағы жай сөйлемдердің арасына үтір, нүктелі үтір, қос нүкте, 
сызықша қойылады. 
 
Құрмалас сөйлемнің ішінде қойылатын тыныс белгілер 
үтір 
қос нүкте 
нүктелі үтір 
сызықша 
үтір мен 
сызықша 
Қасынан  тазы  иттер 
жүгіріп  өтсе,  балалар 
шапқылап  кетсе,  семіз 
сары  ат  кермені  сүзе 
жөнеліп, 
ары-бері 
бұлаңдап 
елегізіп 
қояды. (М.Ә.) 
Дос 
санын 
соқты: желөкпе 
жігіттер  тәуір 
аттарды  таңдап 
әкеткен. (Ә.Н.) 
Уақыт 
тізгінді 
қолға  берер  емес; 
сағымдай бұлдырап 
ынтық 
қып, 
шаршатып, 
бір 
жеткізбей-ақ 
қойды. 
Тұманның 
қалыңдығы 
сонша 
– 
түк 
те 
көрінбейді. 
Сөз 
бергенге 
ерме,  –  бөз 
бергенге 
ер. (мақал) 
 
199-жаттығу. 
Құрмалас 
сөйлемдердегі 
үтірдің 
қойылу 
мәнін 
түсіндіріңіздер. 


 
128 
Үй иесіне қойды ұстата салды да, құрғап қалған қырдың басына 
келіп, әңгіме-дүкен құрды. (Т.К.) Ысқақ биік төсекке сүйеніп отыр да, 
оның кесір-кердең нақсүйері қараторы Мәніке бәйбіше қос жастыққа 
шынтақтап шіренеді. (М.Ә.) Қысқа ғана жауап бере қоюды шолақтау 
көреді  де,  ұзатып,  мәнерлеп  айтуға  тілі  жетер  емес...  (Ғ.Мүс.) 
Қартқожа  орнынан  бір-екі  рет  ұмтылып  еді,  қолына  еш  нәрсе  түсіре 
алмады.  (Ж.А.)  Ел ішінде  әлді-малды үйлердің  сандығында  болмаса, 
көпшілік  қолында  ақша  жүрмейді,  кедей  атаулыда  ол  мүлде  жоқ. 
(М.Ә.) Түс ауа бергенде, бұл ауылға да шапқылап алымшылар жетті. 
(М.Ә.)  Айнала  соққан  дауылды  боран  қалай  қарай  бораса,  қойлар 
солай  қарай  бұрыла  салады.  (Ғ.Мүс.)  Үрейленген  елдің  үрке 
күткеніндей-ақ, өңкей үш ат жеккен пәуескелер дөңнен құлап келеді. 
(Ғ.Мүс.) Бұл арада Жақаң азырақ кідіріп, айнала жұртқа көзін салып 
еді,  шоғырланған  көп  жағы  қозғалысын,  наразылықтарын  білдіріп 
отыр  екен.  (Ғ.Мүс.)  Ел  жайлауда,  әкесі  үйде  жоқ.  (Ж.А.)  Бес  жігітті 
өзіне  «агент»  етіп  алып,  мойындарына  салық  салғанын  айтып  еді, 
жиналғандардың 
шек 
сілесі 
қатып 
күлді 
де, 
мұндай 
«қанаушылықтың» өз ойларына келмегеніне өкінді. (Т.К.) 
 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   112   113   114   115   116   117   118   119   ...   175




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет