алады. А.С. Макаренко айтқандай: "жеке адамның келешегін жобалауда"
мұғалім творчестволық қиялсыз әрекет етсе, жақсы нәтижеге ие бола алмас еді.
Творчестволық қиял бейнелерінің тағы да бір түрі -
фантастикалық
бейнелер
.
Бұларға
діни-мистикалық,
ертегі-фантастикалық,
ғылыми-
фантастикалық бейнелер жатады. Фантастикалық бейнелердің бұл түрлері
ӛздерінің мазмұны мен манызы жағынан әр тектес болып келгенімен, бәріне
ортақ негізгі белгі - оларда табиғатта жоқ объектілердің болатындығы.
Діни-мистикалық
және
ертегі-фантастикалық
бейнелердің жеке
компоненттері ақиқат дүниеден алынғанымен, мазмұны мен түрі жағынан
ӛмірде бола алмайды. Діни-мистикалық фантастика бейнелері ӛмір
шындыгынан аулақ жатады. Оларда табиғат күштері де және адамның ӛзі де
бұрмаланып бейнеленеді.
Халықтың батырлар жырлаіры, қисса-дастандарында болатын ертегі-
фантастикалық бейнелердің негізінде ӛмірдің ақиқат кӛріністері жатады.
Ұшқыш кілем мен ӛздігінен жүретін етік бейнелері қанша ғажайып
болғанымен, олар біздің кезімізде жүзеге асып отырған қатынас құралдарының
халық қиялынан туған бейнелері.
Ғылыми-фантастикалық
бейнелер
ең алдымен, оны жасаушының
шындықтан тым шырқап аулақ кетіп, алыс болашаққа немесе ӛткенге үңілуімен
сипатталады. Ғылыми-фантастикалық шығармаларға адамзаттың қазіргі кезде
бар ұғым мен білімнің шеңберінен шығып кетушілік тән.
Актив қиялдың ерекше бір түрі -
арман
. Арман дегеніміз ӛз қалауымызша
жаңа образдар жасау. Адам армандағанда алдына мақсат қояды, тілегіме
жетсем екен деп ойлайды. Арман адамға күш қуат беріп алға итермелейді.
Сондықтан халық «Арманы жоқ жігіттің, дәрмені жоқ», «Армансыз адам,
қанатсыз құспен тең», «Қыран жетпеген жерге, қиял жетеді» -, деп дұрыс
айтқан. Арманы жоқ адам ӛмірінің бір күні бір күнінен аумайтын, күн сайын
белгілі бір істі бір сарынмен қайталайтын, күйкі тіршіліктің қамымен
шектелетін адам.
Адам қиялы ерік-жігермен, нақты шындықпен байланыспаса, ӛз мұқтажы
мен тілегін ой арқылы ғана қиялдайтын болады. Әрине, мұндай ой адамға қиял
бітірмейді, қайта оны басып-жаншып отырады, мақсатына демеу бола алмайды.
Құрғақ қиялға, мұңға шомған адам салдыр - салақ, жалқау, еріншек, болбыр
болып келеді. Мұндай қиял еңбекті сүймейтін, одан қашқақтайтын адамдарда
жиі кездеседі.
Достарыңызбен бөлісу: