Сабақ жоспары: Фольклортану ғылымы туралы зерттеулер 2

Той  бастардан  кейін  ,  ұзатылған  қыздың  тойында  айтылатын 

ӛлеңнің  екінші  бір  түрі-жар-жар.Мұны  ойынға  жиналғандар  екі  жақ  болып, 

айтыс түрінде орындайды.Бір жағы қыздар, екінші жағы жігіттер немесе қыз 

алушы  және  қыз  беруші  құдалар  жағы  болып  екіге  бӛлініп  айтысқа 

түседі.Сӛзді  тойға  келген  ақындар,  болмаса  «жар-жардың»  жұртқа  мәлім, 

жаттап алынған ӛлеңін білетін жігіттер бастайды.Айтыстың басты тақырыбы, 

мазмұны  ұзатылғалы  отырған,  жарына  қосылатын  қыз  туралы,  оның  жаңа 

жерге,  жат  жұртқа  бара  жатқандығыжайында  болып  келеді.Мұнымен  қатар, 

қыздың  кӛңілін  аулай  отырып,  оның  жаңа  жерде  жақсы  тұрмыс  құруы, 

балалы-шағалы, ауқатты болуы туралы сӛз қозғалады, жақсы тілек айтылады. 

Жар-жардың  ӛлең  құрылысы  жеті-сегіз  буынды  қара  ӛлең  негізінде 

келеді.Мұнда  жұртқа  белгілі,  қалыптасқан  ұйқастар,  үлгіге  айналған, 

кӛпшіліктің  жаттап алып бірден-бірге таратып айтуына ыңғайлы сӛздер кӛп 

ұшырасады.Ӛлеңі әзіл-оспақ, жеңіл қалжың түрінде де айтылып отырады. 

Ұзатылатын  қыздың  тойында  жасалған  ойын-сауықтың  біразы 

аяқталған кезде, қыздың аттанар мезгілі таянған шақта сыңсу айтылады.Бұл-

ұзатылатын  қыздың  аттанар  алдында  ел-жұртымен,  ағайын-туыс, 

құрдасымен, туып-ӛскен жерімен, жастық-балалық ӛмірімен қоштасу ретінде 

айтылатын 

ӛлеңі.Мұнда 

ұзатылатын 

қыз 

ӛзінің 

жолдастарымен ауыл-үйді аралай жүріп, белгілі әнге сала сыңсуын айтады. 

  Сыңсу  аяқталғаннан  кейін,  ұзатылып  бара  жатқан  қызға  ақыл-

ӛсиет  айтылған.Мұны  жұбату  деп  атайды.Жұбату  ӛлеңдері,  әдетте,  ауыл 

ағасы, беделеді адамдар айтқан.